برای داشتن کودک باهوش، سی و هشت راه دارید

کودکان باهوش در برخورد با موقعیت‌ها و اطلاعات مبهم و غیرمعمول و ظاهراً نامتناسب با یکدیگر احساس ناراحتی نمیکنند و به آسانی با این موارد سازگاری می‌یابند. این کودکان از هر نوع تمرین مغزی و حل چیستان لذت می‌برند. کودکان باهوش به سرعت مطالب را یاد می‌گیرند و می‌توانند آنچه را یاد گرفته‌اند به طور وسیع به کار برند. این کودکان اطلاعات را با کارآیی، سرعت و انعطاف‌پذیری بسیار زیاد پردازش می‌کنند. اگرچه استعداد زیاد به خودی خود مشکلی برای کودکان باهوش به شمار نمی‌آید ولی ممکن است واکنش سایرین تولید مزاحمت کند. بعضی از والدین کودک باهوش خود را درک نمی‌کنند و برخی از کودکان باهوش نیز والدین خود را درک نمی‌نمایند و در نتیجه، ممکن است کودک باهوش، درونگرا شود که اگرچه این موضوع الزاماً نگران‌کننده نیست ولی چنان چه کودک باهوش، تنهایی را ترجیح دهد و بر نیروی تخیل خود متکی شود ممکن است منزوی شود. شوق کودکان باهوش برای کسب اطلاعات و یادگیری خیلی زیاد است ولی حتی در این صورت هم لازم است والدین آن‌ها درباره نوع آموزش اختصاصی‌تر یا جهشی که مورد نیاز آن‌هاست و اطمینان از حصول آن با معلم کودک گفتگو کنند. شاید لازم باشد مصرانه از طرف کودک خود در این امر مداخله کنید زیرا با وجود آنچه معلمان ممکن است بگویند، بدون شک شما شخصیت کودک خود را بهتر از کسی که فقط روزی چند ساعت و آن هم فقط در محیط مدرسه او را می‌بیند، می‌شناسید. استعداد سرشار شامل قریحه‌های ویژه استثنایی مانند توانایی‌های هنری یا موسیقی، توانایی‌های ویژه ریاضی یا زبان یا توانایی تجسم فضایی است که به کودک شما امکان می‌دهد که برای مثال در سطح بسیار بالا شطرنج‌بازی کند.
بدون شک برنامه‌های آموزشی جهشی مفید هستند. کودک باهوش در برخورد با تکالیف درسی که برایش بسیار راحت هستند کسل و سرخورده می‌شود. در این صورت ممکن است لازم شود کودک باهوش یک یا چند کلاس را به شکل جهشی طی کند. در مطالعه‌ای که در 1500 کودک دارای بهره هوشی بالا از مدارس کالیفرنیا در سال‌های دهه 1920 تا آخر عمر یعنی سنین 60، 70 و 80 سالگی به عمل آمد مشخص شد که کودکان باهوش، غیر از وضعیت درسی، از بسیاری جهات دیگر نیز برتر از همسالان کم استعدادتر خود هستند. آن‌ها سالم‌تر بودند، به سرگرمی‌ها و بازی‌ها علاقه داشتند و در زندگی آینده هم موفق بودند. تحقیقات نشان داده است که کودکانی که هر شب رأس ساعت معینی می‌خوابند در تحصیلات خود موفق‌ترند. کودکانی که خواب منظمی دارند در یادگیری زبان موفق‌تر از سایر کودکان هستند.

روش‌هایی دیگر برای داشتن کودک باهوش
۱- از کوتاه‌ترین لحظات باز بودن چشم‌های نوزاد خود استفاده کنید. به طور مستقیم به چشمان نوزاد نگاه کنید. نوزاد، چهره‌ها را خیلی زود تشخیص می‌دهد. هرگاه نوزاد به شما خیره شود، در واقع در حال ساختن حافظهٔ خود است.
2- تا حد ممکن باید نوزاد، شیر مادر بخورد. تا جایی که می‌توانید زمان شیردهی را طولانی کنید. زمان پرستاری از نوزاد، بهترین هنگام برای برقراری ارتباط با او است. در این زمان با نوزاد حرف بزنید، برایش آواز بخوانید، همراه با فرزند خود بخوابید، و به آرامی موهایش را نوازش و دستش را لمس کنید. تحقیقات نشان داده است که نوزادان دو سه روزه قادر به تقلید حرکات صورت هستند. هنگامی که نوزاد به شما نگاه می‌کنند حالات مختلفی به چهرهٔ خود بدهید.
۳- به کودک اجازه دهید تصویر خود را در آینه ببیند.
4- شست پای کودک را قلقلک دهید و یا پایش را به آرامی لمس کنید.
۵- دو عکس شبیه به هم ولی با یک تفاوت اندک را در فاصله ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متری صورت کودک نگه دارید. کودک متوجه تفاوت آن‌ها می‌شود و با این کار برای مرحله شناسایی حروف و سپس، خواندن کتاب آماده خواهد شد.
6- با کودک خود با کلمات و لهجه کودکانه صحبت کنید.
۷- در زمان‌های مختلف، مثلاً در هنگام تعویض کهنه یا پوشک و یا در زمان شیر دادن به کودک برایش ترانه‌های آهنگین بخوانید. مثلاً به طور آهنگین بگویید: «کهنه کودک عزیزم رو عوض کنم»...
8- در زمان تعویض لباس‌های کودک، ترتیب لباس پوشیدن را برایش تعریف کنید تا دفعه بعد از شما پیش دستی کند (مثلاً بپرسد: حالا نوبت پوشیدن کدام لباسه؟).
۹- روی کف اتاق دراز بکشید و اجازه دهید کودک از روی بدن شما بالا برود یا چهار دست و پا راه برود. این کار به پیشرفت هماهنگی اعضای بدن کودک و حل ماهرانه مسائل کمک می‌کند.
10- عملکرد وسایل مختلف (مانند چراغ، یخچال، رادیو، تلویزیون و...) را قبل از استفاده از هر یک به کودک توضیح دهید.
۱۱- گاهی با بوسیدن یا فوت کردن آرام بر روی صورت، دست‌ها و شکم کودک او را خوشحال و شگفت‌زده کنید.
12- اسباب‌بازی‌های کوچک را در زیر پتو یا پارچه‌ای مخفی کنید تا کودک با پیدا کردن آن‌ها، خوشحال و هیجان‌زده شود.
۱۳- برای کودک کتاب بخوانید. پژوهشگران دریافته‌اند که کودکان هشت ماهه و بالاتر می‌توانند ترتیب لغات را در داستان تشخیص دهند و آن‌ها را یاد بگیرند، به خصوص اگر داستان دو یا سه بار خوانده شود.
14- با کودک، «دالی موشه» بازی کنید، با این کار کودک درمی‌یابد که بعضی افراد، اشیا و موضوعات ناپدید و دوباره ظاهر می‌شوند.
۱۵- پارچه‌هایی با بافت‌های مختلف، مانند ابریشم، پشم و نایلون را به آرامی بر روی گونه‌ها، پاها و شکم کودک حرکت دهید و حس حاصل از هر یک را برایش بیان کنید.
16- هر روز چند دقیقه را با کودک خود بر روی زمین بنشینید و در آرامش نفس بکشید یا در بازی به او حقه بزنید و اجازه دهید حقه شما را کشف کند و توجه داشته باشید که در چه هنگام متوجه این حقه می‌شود.
۱۷- آلبومی شامل عکس‌هایی از خویشان نزدیک و دور را به کودک نشان دهید. به این ترتیب حافظه کودک تقویت می‌شود. به عنوان مثال، هنگامی که مادربزرگ کودک تلفن می‌زند، همان طور که کودک صدای مادربزرگ را می‌شنود، عکس مادربزرگ را به او نشان دهید.
18- اجازه دهید کودک در هنگام غذا خوردن، غذایش را لمس کند. به خصوص در مواردی که غذا، شامل نخودفرنگی پخته، غلات، پاستا، یا تکه‌های بزرگ طالبی و مانند این‌ها است، اجازه دهید کودک به آن‌ها دست بزند و احساس حاصل از لمس آن‌ها را کشف کند.
۱۹- حتی اگر کودک بارها و بارها اسباب‌بازی‌هایش را به زمین می‌اندازد و از این کار لذت می‌برد، اسباب‌بازی‌ها را برایش جمع کنید و دوباره به دستش بدهید. کودک با این بازی، قانون جاذبه را یاد می‌گیرد.
20- چند ظرف خالی پلاستیکی انتخاب کنید و یکی از اسباب‌بازی‌های کوچک فرزندتان را در زیر یکی از ظرف‌ها مخفی کنید. سپس طرف‌ها را حرکت دهید و بعد، اجازه دهید کودک، ظرفی را که اسباب‌بازی در زیر آن مخفی شده پیدا کند.
۲۱- برای تمرین مهارت‌های حرکتی کودک کوسن‌های مبل، بالش‌ها، جعبه‌ها و اسباب‌بازی‌های کودک را روی زمین بچینید و به کودک نشان دهید که چگونه بر رو یا زیر آن‌ها بخزد یا در اطراف آن‌ها بچرخد.
22- سراسر خانه را چهار دست و پا و با سرعت‌های متفاوت بروید و در مکانی جالب برای بازی بایستید.
۲۳- برای کودک داستان‌های طولانی تعریف کنید. یکی از داستان‌های دلخواه کودک را انتخاب کنید و به جای اسم شخصیت اصلی داستان، نام کودک را قرار دهید تا برایش جالب‌تر شود.
24- تصاویری از حیوانات مورد علاقه کودک را تهیه و آن‌ها را در کتابش پیدا کنید و برای هریک، اسمی بگذارید و آن کتاب را برایش بخوانید و برای کودک داستانی تعریف کنید و صدای حیوانات مختلف را تقلید نمایید.
۲۵- در صورت امکان، به او حق انتخاب میان دو موضوع مختلف را بدهید. مثلاً اجازه دهید یکی از دو رنگ نوشیدنی مختلف را در هنگام خوردن غذا انتخاب کند. با این کار علاوه بر این که کودک درمی‌یابد به تصمیمش اهمیت داده شده است درباره رنگ‌ها نیز تمرین می‌کند.
26- فیلم‌های قدیمی خانوادگی را در کنار کودک تماشا کنید و داستان مربوط به هر فیلم را برای او تعریف نمایید تا به تکامل زبان و حافظه کودک کمک شود.
۲۷- تعداد چیزهای مختلف، مانند پله‌های خانه، انگشت‌های دست و پای کودک، بلوک‌های اسباب‌بازیی را که بر روی هم می‌چیند با صدای بلند بشمارید. به این ترتیب، کودک خیلی زود خودش شروع به شمردن خواهد کرد.
28- جزئیات ریز تصاویر را برای کودک تعریف و در مورد آن‌ها از وی سؤال نمایید.
۲۹- از تماشای مداوم و طولانی تلویزیون به وسیله کودک جلوگیری کنید.
30- چشم‌انداز کودک را تغییر دهید. صندلی کودک را از یک طرف میز به طرف دیگر آن انتقال دهید. با این کار، حافظهٔ کودک نسبت به نحوه چیدن غذاها بر روی میز و اشیای دور میز تغییر می‌کند.
۳۱- به کودک خود یاد دهید مثل یک مرغ بچرخد و قدقد کند یا مانند رقاصه باله برقصد.
32- تصاویری از افراد مهمن در زندگی کودک تهیه کنید و از هرکدام، دو عدد را به پشت روی زمین بچینید و اجازه دهید کودک دو به دو، عکس‌های مشابه را پیدا کند. هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود، در بازی حافظه تغییراتی ایجاد کنید.
۳۳- همراه با کودک خود به چاله‌های پر شده از آب باران بپرید و بر روی علف‌های خیس بنشینید. به این ترتیب، اگرچه ممکن است لباس‌هایتان کثیف شود ولی کودک تفاوت میان خشکی و رطوبت را درمی‌یابد.
34- تصویر حشرات بی‌خطر، مثل کفشدوزک، جیرجیرک یا پروانه‌ها را در کتاب‌ها و مجلات به کودک نشان دهید و سپس با او به پارک بروید و نظایر آن‌ها را پیدا کنید.
۳۵- چند ظرف و فنجان پلاستیکی با اندازه‌های مختلف تهیه کنید و اجازه دهید کودک با یکی در داخل دیگری آب بریزد. بهتر است این کار را در زمان استحمام کودک انجام دهید. وقتی میزان آبی که می‌ریزد نسبت به ظرفش کم و زیاد می‌شود، با کودک درباره حجم و اندازه ظرف‌هایی که در دست دارد و بزرگ‌تر یا کوچک‌تر بودن آن‌ها صحبت کنید.
36- هنگام خوابیدن، همراه با کودک در رختخوابش دراز بکشید و درباره مسائلی که در طول روز موجب خوشحالی، عصبانیت، ناراحتی یا غرور او شده سؤال نمایید. با این کار، کودک زمان گذشته افعال را یاد می‌گیرد. ضمناً بیان احساسات کودک مانع از ایجاد افسردگی وی می‌شود.
۳۷- تعدادی اشیاء دارای شباهت‌های اساسی را انتخاب کنید و شیئی را در میان آن‌ها قرار دهید که دارای ویژگی مشترک با بقیه نیست و از کودک بخواهید آن شیء متفاوت را در بین سایر اشیا انتخاب کند. به عنوان مثال، چند شیء دایره‌ای شکل انتخاب کنید و در بین آن‌ها یک شیء مکعب قرار دهید. می‌توانید برای این بازی از تصاویر یا نام بردن اسامی آن‌ها هم استفاده کنید. البته توجه داشته باشید که چون حافظه بچه‌های کوچک‌تر به اندازه بچه‌های بزرگ‌تر رشد نکرده است نمی‌توانند در روش نام بردن وسایل به خوبی عمل کنند.
38- پازل ساده‌ای تهیه کنید و اجزایی از آن را حذف نمایید و از کودک خود بخواهید اشکال موجود در تصویر پازل را بیان کند. کودکان به موازات رشد شناختی خود به تدریج قادر می‌شوند اجزای حذف شده تصاویر پیچیده را تشخیص دهند. بچه‌های کوچک‌تر (5 تا 6 ساله) معمولاً نقص موجود در تصاویر مربوط به اشیای آشنا و عینی را راحت‌تر تشخیص می‌دهند. با بالا رفتن سن کودک می‌توان از تصاویر پیچیده‌تر مانند منظره‌ها استفاده کرد.