درمان بددهنی در کودکان، والدین باید چیکار کنند؟

نادرند کودکانی که حداقل گاه و بی‌گاه بددهنی نکنند یا کلمات نامربوط و زشت به زبان نیاورند. بعضی کودکان برای آن‌که استقلال خود را نمایش دهند، به این کار مبادرت می‌کنند. بعضی وقتی عصبانی می‌شوند، فحش می‌دهند. بعضی دیگر از این کار لذت می‌برند و به عنوان تفریح بد دهنی می‌کنند.
در حدود سه سالگی، کلمه‌هایی که با برخی اعمال بدنی کودک مناسبت دارد، به فرهنگ لغات او وارد می‌شود؛ کلماتی مثل «پی پی» «جیش» و.... بعدها کودک کلمه ها و عبارت‌های دیگری هم فرا خواهد گرفت. در اکثر موارد، بی‌اعتنایی به چنین رفتاری (نخندیدن یا لبخند نزدن) باعث می‌شود در مدت کوتاهی، این مشکل رفع شود. کلمه‌های زشت و فحش‌های رکیک، گه گاه از ذهن ما می‌گذرند. ما آموخته‌ایم که خودمان را کنترل کنیم و آن‌ها را بر زبان نیاوریم و این درست همان رفتاری است که کودکان هم باید بیاموزند. راه‌هایی وجود دارند که کودک را از به کار بردن کلمه‌های نامناسب باز می‌دارند. توجه کنید که در بین راه‌های پیشنهادی ما، شستن دهان کودک با صابون یا کارهایی از این قبیل، وجود ندارد. انجام چنین کاری با یک کودک در آن سن، نه تنها خطرناک و مضر است، بلکه به پوشش ریه کودک نیز آسیب می‌رساند. افزون بر آن، صابون نمی‌تواند فحش‌ها را از ذهن کودک پاک کند.

۱- الگوی خوبی باشید
از همان ابتدا به کودکتان نشان دهید که چه موقع‌هایی حرف ناجور زده و یا کلمه نامربوطی را به کار برده است. در عین حال، از بدو تولد کودک، کلمه‌هایی را که به کار می‌برید، با دقت انتخاب کنید. و برای کودکتان الگوی خوبی باشید. کودکان، از والدین خود تقلید می‌کنند. بنابراین، طوری رفتار کنید که از کودکتان انتظار دارید. اگر شما دشنام بدهید و ناسزا بگویید، آن‌ها هم چنین خواهند کرد. آن‌ها درک نمی‌کنند که چرا شما می‌توانید فحش بدهید ولی آن‌ها مجاز نیستند. اگر شما هنگام عصبانیت به حد انفجار می‌رسید و نمی‌توانید خودتان را کنترل کنید انتظار نداشته باشید که کودکتان بتواند.

2- از ناسزا گفتن بپرهیزید
به کودکتان برچسب «نُنُر» یا «چنگ» یا هر واژه دیگری از این قبیل نزنید و او را با این عناوین صدا نکنید؛ چون با این کار نه تنها کودک یاد می‌گیرد که افراد دیگر را با چنین عناوینی صدا کند، بلکه با تکرار این حالت، کودک باورش می‌شود که «نُنُر» یا «خنگ» است.

3- بیش از حد به بددهنی یا ناسزا گفتن توجه نشان ندهید
توجه بیش از حد به این رفتارها، باعث می‌شود که کودک، به این اعمال زشت ترغیب شود. بیش از حد واکنش ندهید. به کودکتان به طور خیلی جدی و با قدرت بگویید که اصلا دوست ندارید او چنین کلماتی را که مناسب شخصیت او نیست به کار ببرد؛ ولی اگر به شدت واکنش نشان دهید، چه با ترساندن، چه با خندیدن به این حرف‌ها، ممکن است او را برای دشنام دادن انگیزه‌دارتر کنید. این مطلب، به ویژه در مورد بچه‌های خیلی کوچک صادق است که می‌پندارند به کار بردن بعضی کلمه‌ها نوعی بازی است، در حالی که اصلا معنای آن‌ها را نمی‌دانند.

4- به کلمه‌های بی‌ضرر، بی‌اعتنایی کنید
بعضی کلمه‌ها فقط بی معنی و احمقانه‌اند و بهترین برخورد، نادیده گرفتن و توجه نکردن به آن‌هاست. البته، به کارگیری کلمه‌های زشت و ناسزا، نباید نادیده انگاشته شود؛ چون به کار بردن آن‌ها می‌تواند در خارج از منزل، برای کودک دردسر ایجاد کند.

5- وقتی کودک شما یک کلمه «بد» به کار می‌برد، بی خود جیغ و داد نکنید ادای شوکه شدن را در نیاورید
بی‌تردید، شما قبلا آن کلمه را شنیده بودید. اگر شما با بکار بردن یک کلمه خاص، همچون سیب ممنوع حضرت آدم رفتار کنید، کودک ممکن است حتی در به کار بردن آن کلمه حریص‌تر شود.

6- جایگزین‌های مناسب را به کودک بیاموزید
برای کودکتان توضیح دهید که وقتی کسی به او ناسزا می‌گوید، در واقع فقط یک حرف ناجور شنیده و حرف نمی‌تواند به انسان آسیبی برساند. کودکتان را طوری آماده کنید که بتواند برخورد درستی داشته باشد. وقتی فحش می‌شنود، درست عمل کند و خودش هم به کسی فحش ندهد.

7- در مورد فحش با کودک صحبت کنید
به کودکتان بگویید که فلان فحش یا فلان عبارت توهین‌آمیز دقیقا چه معنایی دارد و چرا نباید از آن استفاده کند. همچنین، به او بگویید چرا آن عبارت خاص می‌تواند احساسات دیگران را جریحه‌دار کند. بسیاری از مواقع، خود کلمه یا عبارت معنای بدی ندارد؛ ولی در عرف، به کار بردن آن توهین آمیز است.

8- روش‌های جایگزین را به کودک بیاموزید
به کودکتان بیاموزید که چگونه به جای فحش دادن به کسی، احساسش را نسبت به مخاطبش بیان کند. برای نمونه: «به جای این‌که به جسی بگی بی‌شعور، براش توضیح بده که از دستش عصبانی هستی؛ چون جلوی دوستات تورو مسخره کرده».

9- با کودک پنج یا شش ساله‌تان نمایشی ترتیب دهید و در ضمن اجرای آن، به او بیاموزید که رفتار درستی داشته باشد و از فحش دادن بیزار شود
به کودک یاد دهید که به فحش‌های دیگران اعتنایی نکند. اگر نمی‌تواند بی‌اعتنا باشد، به او یاد دهید که چگونه به دوستانش نشان دهد که از فحش آن‌ها خوشش نمی‌آید. برای مثال: «اگر بهم فحش بدی باهات بازی نمی‌کنم».

10- کودک را به استفاده از واژه‌های دیگر ترغیب کنید
کودک شما به واژه‌هایی نیاز دارد که از آن طریق عصبانیت یا احساسات شدیدش را بیرون بریزد. او را تشویق کنید که به جای استفاده از واژه‌ها و عبارت های توهین‌آمیز که ممکن است او را به دردسر بیندازد، از جمله‌هایی استفاده کند که ناراحت کننده و رکیک نیستند. به کودکتان بگویید، اشکالی ندارد وقتی تنهاست از فحش استفاده کند، یا این‌که می‌تواند فحشش را در ذهنش بگوید. به او کمک کنید کلمه‌های بی‌ضرر را برای گفتن، انتخاب کند. کودکی را می‌شناختیم که از خودش واژه‌های بی‌معنایی اختراع کرده بود و در هنگام عصبانیت به کار می‌برد.

11- در صورت درست صحبت کردن، کودک را تحسین کنید
به کودکتان نشان دهید که وقتی درست و مؤدبانه حرف می زند چه قدر از او راضی هستید. اگر آلیسون از مارک عصبانی است و به جای فحش دادن به او می‌گوید: «مارک من واقعا از دستت عصبانی هستم. اسباب‌بازی منو بده و گرنه به مامان میگم». به او نشان دهید که بسیار خوب حرف زده و شما از رفتار او خوشتان می‌آید.

12- پیامدهای منفی را به کار بگیرید
اگر کودکتان پس از انجام روش‌های بالا، هنوز به فحش و ناسزا و به کار بردن حرف‌های رکیک ادامه می‌دهد، از پی آمدهای زیر استفاده کنید:

13- از محرومیت موقت (اخراج) استفاده کنید
اگر کودک با وجودی که برای او توضیح داده اید که نباید ناسزا بگوید، به طور مداوم چنین می کند از این روش استفاده کنید. اطمینان یابید که کودک ، می داند هر بار که فحش بدهد باید به مکان مخصوص اخراج برود.

14- بعضی امتیازها را پس بگیرید
اگر این وضعیت ادامه یافت، بعضی امتیازهایی را که قبلا به کودک داده‌اید، از او بگیرید و فقط زمانی آن‌ها را به او برگردانید که رفتارش درست شده باشد.

15- کاری کنید که کودک، در مقابل رفتار نادرستش مجبور باشد تاوان بدهد
روشی برای جریمه و تاوان پایه ریزی کنید و از آن به عنوان پیامدی برای به کارگیری واژه‌های نامناسب استفاده کنید. برای مثال، می‌توانید با هر فحش که کودک به کار می‌برد مقداری از پول توجیبی او کم کنید. همچنین، می‌توانید او را مجبور کنید مثلا یک صفحه را با جمله: «من قول می‌دهم دیگر فحش ندهم.» پر کند.