درمان خیالبافی در کودکان، هشت راه حل

هر کسی به گونه‌ای خیالبافی می‌کند. ولی خیالبافی در بعضی کودکان به گونه‌ای است که در زندگی و کار روزمره آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند. ساختن قصرهای رویایی در خیال وقتی مشکل‌ساز می‌شود که از آن به عنوان یک مکانیسم دفاعی برای انجام ندادن کارهای مدرسه و وظایف شخصی استفاده شود. پیشنهادهای زیر را برای این‌که دریابید آیا خیالبافی کودک شما یک مشکل است و اینکه در مورد آن چه باید بکنید، به کارگیرید.
از خودتان بپرسید که آیا فرزندتان در مدرسه موفق است و کارهایش را به طور مرتب انجام می‌دهد؟ آیا به درستی از دستورات، تبعیت می‌کند؟ اگر چنین است، خیالبافی او مزاحمتی برایش ایجاد نکرده است و خللی در امر تحصیل او ایجاد نکرده است؛ ولی اگر نظر معلم یا خودتان این است که این مسأله موجب ناراحتی می‌شود، باید به آن به شکل یک مشکل نگاه کنید.

۱- علت را دریابید
دلایل متعددی وجود دارند که توجیه می‌کنند به چه علت کودک ممکن است ترجیح دهد به جای زندگی در دنیای واقعی پیرامونش، به خیالبافی بپردازد و دنیای ساختگی خود را بیشتر دوست بدارد. به این پرسش‌ها پاسخ دهید:
1- آیا یک دلیل پزشکی برای این مسأله وجود دارد؟ به دلیل این‌که خیالبافی و فرورفتن در رویا می‌تواند یکی از نشانه‌های حمله صرع کوچک باشد، کودک را نزد یک پزشک ببرید تا از نبود مشکل پزشکی اطمینان یابید.
۲- آیا قضیه به استعمال مواد مخدر مربوط است؟ اگر کوچک‌ترین تردیدی وجود دارد که فرزندانتان ممکن است مواد مخدر مصرف کرده باشد، این مسأله را فورا و با شدت، پیگیری کنید، می‌توانید از پزشک بخواهید ترتیب آزمایش ادرار را برای بررسی همین مساله بدهد.
3- آیا مسأله عاطفی است؟ بکوشید تا در بیابید که رؤیاهای کودک، بیشتر درباره چیست؟ زیرا ممکن است بدین وسیله بتوانید دریابید که چه مساله‌ای کودک را آزار داده است و یا آزار می‌دهد. خیالبافی و رؤیا، راهی برای فرار از دنیای واقعی است. رؤیاها، خصوصی‌اند و به سادگی نمی‌توان آن‌ها را با کسی در میان گذاشت با ولی راهی برای دوباره ساختن و طراحی کردن موقعیت‌ها و شرایط نامطلوب هستند. رویا بافی می‌تواند کاملا طبیعی باشد، ولی وقتی کودک شروع به ترجیح دادن دنیای خیالی خودش به دنیای واقعی پیرامونش کرد، زمان آن است که به مساله توجه بیشتری کنید.
۴- آیا مسأله در اثر خستگی است؟ شاید کار مدرسه کودک، خوب پیش نمی‌رود و کودک خیلی در درس‌هایش موفق نیست و یا امکان دارد که کودک، بیرون از مدرسه، کار زیادی نداشته باشد و از بیکاری، به خیالبافی بپردازد. در اینجا، یک برخورد دو قسمتی لازم است. بدین ترتیب که زندگی کودک را برایش جالبتر و جذاب‌تر کنید و به او بیاموزید که مشارکت در کارها و برنامه‌هایی که طراحی میشوند کار پسندیده‌ای است و می‌تواند برای انجام آن‌ها پاداش بگیرد.

2- برقراری ارتباط با هم سن و سال‌ها را تشویق کنید
برنامه‌ای طراحی کنید که کودک شما جزیی از یک گروه کودک هم‌بازی شود. کودکان دیگر را به خانه‌تان دعوت کنید تا همه باهم بازی کنند. به ویژه در مورد کودکانی که به فعالیت‌های انفرادی عادت کرده‌اند یا حتی آن را ترجیح می‌دهند و دوست دارند، تمام تلاش خود را بکنید که در برنامه‌های گروهی شرکت کنند.

3- شرکت در برنامه‌های گروهی را تقویت کنید
وقتی کودک به منزل می‌آید از او بپرسید در مدرسه چه کرده است. این کار به او می‌فهماند که شما برای ارتباطات او با افراد دیگر، ارزش قائلید و این مسأله برای شما اهمیت دارد.

4- اگر کودک زیاد تنها می‌ماند، طوری برنامه‌ریزی کنید که در بعضی از کارها همراه شما باشد
کودکان کوچک‌تر دوست دارند در فعالیت‌ها و کارهای بزرگ‌ترها مشارکت داشته باشند. کارهایی را که فکر می‌کنید کودک می‌تواند از عهده آن‌ها برآید، انتخاب کنید و انجام آن‌ها را به کودک بسپارید. همچنین، او را برای همکاری و کمکش تشویق کنید.

5- کودک را به کارهایی تشویق کنید که سازنده‌اند و نیاز به کار دست و فکر دارند
برای نمونه، بازی‌های کامپیوتری، کارت بازی، جدول کلمات متقاطع و ورزش، نیاز به یک ذهن قوی و سالم دارند. برای کودکتان ترتیب فعالیت‌های غیردرسی را بدهید که تجارب او را افزایش دهند به طور کلی به کودک زمینه‌های جدیدی برای علاقه‌مند شدن معرفی کنید.

6- برای کاهش خیالبافی، برای انجام کارها محدودیت زمانی تعیین کنید
قبل از این‌که کودک، انجام تکالیف شب خود را آغاز کند، مثلا از او بپرسید: فکر می‌کنی چه قدر انجام آن طول خواهد کشید؟ سپس، یک ساعت زنگ دار را طبق گفته او کوک کنید و از کودک بخواهید قبل از زنگ زدن ساعت، کارش را تمام کند. فعالیت‌هایی مانند چیدن میز، جمع کردن اسباب بازی‌ها و... برای او تعیین کنید که دیگر رفتن به سفرهای طولانی خیالی و فرورفتن در عمق رؤیا، برای کودک، ممکن نباشد. به کودکتان در مقابل انجام سریع و به موقع کارها، پاداش بدهید.

7- با معلم همکاری کنید
بسیاری از کودکانی که مشکلات تحصیلی دارند، در طی روز وقت زیادی را در خیالبافی و رؤیا به سر می‌برند تا از آنچه در اطرافشان در جریان است، دور شوند. بعضی دیگر، اصلا به خیالبافی وابسته‌اند و با خیالبافی وقت خود را پر می‌کنند. حتی اگر کودک، به نظر شما کارهایش را به موقع انجام می‌دهد، اگر معلمش معتقد است که خیالبافی کودک مسأله ساز است، حتما همین طور است. گرچه شما نمی‌توانید از معلم انتظار داشته باشید تمام وقت خود را به کودک شما اختصاص دهد و برنامه مدون و پیچیده‌ای را تنها برای او اجرا کند، ولی احتمالا اگر از معلم خواهش کنید، با شما همکاری خواهد کرد. از معلم بخواهید ترتیب جلسه‌ای با شما را بدهد تا با هم برنامه یا نقشه‌ای را طراحی کنید که شرکت کودک در برنامه‌های تحصیلی و آموزشی را تقویت کند.

8- از معلم بخواهید که توجه کند چه زمان‌هایی کودکتان به رویا فرو می‌رود
آن‌گاه، درست در همان زمان‌ها کودک را با مسائل درسی مشغول کنید. به طور دقیق، برای کودک مشخص کنید که چه انتظاری از او دارید. برای مثال «ماری، خانم معلم میگه که تو موقع درس، میری تو فکر و خیال، اگر خوب به درس گوش کنی و در درس شرکت کنی، معلمت بهت تشویق نامه می‌ده و در مقابل، من هم به تو جایزه میدم» باید یاد آوری کنیم که تشویق نامه‌ها را نادیده نگیرید و آن‌ها را طبق برنامه‌ها و شرایط مشخصی به کودکتان بدهید.