خون در مدفوع نوزاد، چه شکلی است؟

تصور کنید که که درحال تعویض پوشک فرزندتان هستید که ناگهان چیزی شبیه به یک لکه یا رگه ی خون توجه شما را جلب می کند. ممکن است که به شدت متعجب و نگران شوید. وجود خون در مدفوع نوزاد طبیعی نیست و ممکن است که یک زنگ خطر باشد. این اتفاق ممکن است در نوزادان کمتر از شش ماهه و زمانی که نوزاد تنها از شیر مادر تغذیه می کند نیز رخ دهد.
ممکن است که از خود بپرسید "در حالی که نوزادم تنها شیر می خورد، چرا باید در مدفوعش خون وجود داشته باشد؟"

خون در مدفوع نوزاد چه شکلی است؟
شکل خون در مدفوع نوزاد به صورت رگه ها و یا یک مخلوط همگن به رنگ قرمز و یا صورتی مشاهده می شود. در برخی موارد نیز به صورت لکه های واضح قرمز که در زمینه ی سفید پوشک کاملا قابل تشخیص بوده و رنگ آن نیز با مدفوع بسیار فرق می کند.

خون در مدفوع چه شکلی است؟
خون می تواند به دو شکل در مدفوع نوزاد ظاهر شود، لکه های واضح خون که برای شما قابل مشاهده است و گلبول های قرمز خون پنهان در مدفوع که تنها از طریق آزمایش مدفوع قابل تشخیص خواهد بود.
اگر معده ی نوزاد دچار خون ریزی شده باشد (مثلا در اثر عفونت و یا آلرژی)، این خون خارج شده از عروق در روده تجزیه شده و درنهایت به مدفوع نمای تیره رنگی می دهد.

علت های ایجاد خون در مدفوع
وجود خون در مدفوع به دلایل متفاوتی ایجاد می شود که در این جا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
شقاق مقعد
شقاق یک ترک و یا شکاف کوچک در لایه ی مخاطی مقعد است. ممکن است که خون کمی از این شکاف خارج شده و در مدفوع و پوشک دیده شود. شقاق مقعد در نوزادان متداول است. زمانی که نوزاد تغذیه ی انحصاری از شیر دارد، قوام مدفوعش کم بوده و این مدفوع شل به سرعت در روده ها حرکت می کند. اعتقاد بر این است که این حرکت سریع مدفوع در روده به لایه ی مخاطی درون روده ها که بسیار ظریف و حساس است آسیب وارد می کند. بنابراین زمانی که کودک دچار اسهال می شود، احتمال دیده شدن خون در مدفوع او وجود دارد.
زمانی که نوزاد دچار یبوست می شود، مدفوع سفت شده و به شکل تکه های بزرگ درمی آید که دفع آن ها سخت است. خارج شدن این مدفوع سخت لایه ی ظریف مخاطی را خراشیده و سبب خون ریزی می شود.
درمان
درست مانند سایر زخم ها، درصورتی که شقاق شدید نشده باشد، خود به خود بهبود می یابد. اما در ابتدا باید عامل ایجاد کننده ی آن یعنی همان اسهال یا یبوست را برطرف کرد تا شکاف ها بسته شوند. درصورت شدید بودن شقاق و خون ریزی زیاد حتما به پزشک مراجعه کنید.
عفونت
عفونت معده و روده ها می تواند سبب ایجاد خون در مدفوع شود. اگر خون همراه با اسهال باشد، آنگاه باید به عفونت ایجاد شده توسط باکتری هایی مانند سالمونلا و کمپیلوباکتر شک کرد. این باکتری ها سبب ایجاد التهاب در روده می شوند. مخاط ملتهب شده به راحتی زخم شده و دچار خون ریزی خواهد شد.
باکتری های استروپتوکوک هم سبب عفونت پوست اطراف مقعد می شوند. این مسأله می تواند منجر به ایجاد شقاق و خون در مدفوع شود. در برخی مواقع، اسهال ایجاد شده توسط یک عفونت باکتریایی، به صورت یک مدفوع سبز همراه با رگه ها و یا لکه های خون دیده می شود. رنگ سبز ناشی از هضم ناکامل صفرا در روده است.
درمان
خوشبختانه تمامی عفونت های باکتریایی ایجاد کننده ی اسهال با یک دوز مناسب از آنتی بیوتیک که توسط پزشک تجویز می شود درمان خواهند شد.
کولیت colitis
منظور از کولیت التهاب لایه ی داخلی کولون یا همان روده ی بزرگ است. اگر این عارضه در نوزادان و کودکان ایجاد شود به آن کولیت اولسراتیو کودکان Pediatric ulcerative colitis می گویند. این بیماری سبب ایجاد زخم هایی در لایه ی داخلی روده ی بزرگ می شود که این زخم ها ممکن است که دردناک بوده و خون ریزی کنند و به این ترتیب خون در مدفوع مشاهده خواهد شد.
علت دقیق کولیت اولسراتیو مشخص نیست، اما گفته می شود که ژنتیک نقش مهمی در ایجاد آن دارد.
انتروکولیت نکروتیزی Necrotizing enterocolitis
شرایطی است که سبب ایجاد خون در مدفوع نوزادان نارس می شود. دستگاه ایمنی نوزادان نارس به خوبی تکامل پیدا نکرده است، بنابراین ارگان های آنها نسبت به عفونت بسیار حساس می باشد. در این شرایط باکتری ها دیواره های روده را مورد تهاجم قرار داده و سبب ایجاد التهاب می شوند و در نهایت خون در مدفوع نوزاد نارس دیده خواهد شد.
درمان
جهت کاهش التهاب موجود، پزشک داروهای ضد التهاب تجویز خواهد کرد. با فروکش کردن التهاب خون ریزی نیز کم و سپس متوقف می شود.
بیماری کرون Crohn's disease
بیماری کرون نیز نوعی التهاب روده ی بزرگ است که علائم آن بسیار شبیه به کولیت بوده و فقط از نظر فیزیولوژی و آسیب شناسی با آن تفاوت دارد و درست همانند کولیت علت ایجاد آن مشخص نشده و به نظر می رسد که بیشتر عامل ژنتیک در ایجاد آن نقش داشته باشد.
درمان
درمانی برای این بیماری وجود ندارد. پزشک تنها از طریق تجویز داروهای ضد التهاب، شرایط را مدیریت خواهد کرد.
حساسیت
آلرژی به مواد غذایی نیز می تواند سبب ایجاد خون در مدفوع شود. در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند، ممکن است آلرژی به موادی بروز کند که مادر از آنها تغذیه کرده و از طریق شیر به بدن نوزاد وارد شده است.
در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، ممکن است که آلرژی به نوع یا برند بخصوصی از شیر خشک وجود داشته باشد که باید آن را تشخیص داده و نوع شیر مصرفی را تغییر دهیم. آلرژی به هر یک از مواد غذایی یک نگرانی مهم در هنگام شروع تغذیه ی کمکی است. حتی قطره های مولتی ویتامین هم ممکن است که آلرژی زا بوده و سبب دیده شدن خون در مدفوع نوزاد شوند. در این شرایط با تغییر نوع مکمل و یا با قطع آن، خون ریزی متوقف خواهد شد.
آلرژی به مواد غذایی ممکن است منجر به کولیت آلرژیک Allergic colitis و سندروم انتروکولیت وابسته پروتئین Food protein-induced enterocolitis syndrome شود. از نشانه های این دو بیماری استفراغ و اسهال خونی می باشد.
درمان:
آلرژی به مواد غذایی ممکن است که در تمام عمر باقی بماند اما می توان با کمک داروهای خاصی شرایط را مدیریت کرد.
به این نکته توجه کنید که رنگ قرمز و یا صورتی ناشی از خون موجود در مدفوع را از رنگ قرمز ناشی از هضم مواد در مدفوع تشخیص دهید.

مواد غذایی که ممکن است سبب قرمز رنگ شدن مدفوع شوند
برخی مواد غذایی سبب تغییر رنگ مدفوع می شوند. این تغییر رنگ می تواند از قرمز تا سیاه متفاوت باشد و گاهی با وجود خون در مدفوع اشتباه گرفته می شود. برخی از این مواد شامل:
- چغندر قرمز (لبو)
- ژلاتین قرمز
- گوجه
- و ...
مکمل آهن نیز ممکن است که مدفوع را به رنگ قرمز تیره دربیاورد که کاملا نرمال است. برخی داروها که برای درمان عفونت گوش میانی استفاده می شوند نیز می تواند سبب قرمز شدن مدفوع شوند.
دربرخی موارد ممکن است که نوزاد از معده درد شدید رنج ببرد و خون موجود در مدفوع پنهان باشد. تشخیص این شرایط با کمک روش های زیر انجام خواهد شد:
آنالیز مدفوع
دکتر برای نوزاد شما آزمایش مدفوع را تجویز خواهد کرد. این آزمایش در تشخیص باکتری، ویروس، مخاط و نیز خون موجود در مدفوع کمک خواهد کرد.
آزمایش خون
یکی از تست های ضروری در این شرایط آزمایش خون است که به وسیله ی آن می توان دریافت که آیا خون ریزی به علت وجود عفونت بوده است یا خیر؟
تشخیص از طریق نشانه ها
متخصص کودکان باید با بررسی علائم موجود در نوزاد، علت وجود خون در مدفوع را تشخیص دهد. برای روشن شدن علت دقیق عارضه ممکن است که بیوپسی ضرورت یابد. طی بیوپسی، یک تکه از بافت مورد نظر با یک جراحی کوچک برداشته شده و سپس توسط پاتولوژیست بررسی خواهد شد.

وجود خون در مدفوع نوزاد چه عوارضی دارد؟
اگر وجود خون در مدفوع نوزاد بدون درمان باقی بماند، وضعیت بدتر خواهد شد و عوارض زیر را برای نوزاد به همراه خواهد داشت:
زخم و باقی ماندن جای آن در اطراف مدخل مقعد
اگر نوزاد دائماً دچار شقاق شود، جای زخم های آن در محل مقعد باقی مانده و منجر به سایش بیشتر با مدفوع و زخم شدن مجدد می شود.
عفونت موضعی
شقاق های موجود در اطراف مقعد خود ممکن است عفونی شده و این ناحیه را دچار التهاب کند، در نتیجه عبور مدفوع دشوارتر از گذشته خواهد شد. اگر عفونت این ناحیه به دستگاه ادراری نیز منتقل شود (که در نوزادان دختر شیوع بیشتری دارد) شرایط پیچیده تر می شود.
انسداد روده
التهاب ایجاد شده در اثر بیماری هایی مانند کولیت و کرون سبب درگیری شدید لایه ی مخاطی درون روده ها می شود. به این ترتیب حرکت مواد غذایی کند خواهد شد. این مسأله به طرز قابل توجهی روند گوارش را کند کرده و تغذیه ی نوزاد با مشکل مواجه خواهد کرد.
سوء تغذیه
در برخی موارد عفونت ها و التهابات موجود، سبب عدم کارکرد مناسب روده شده و مانع از جذب مواد غذایی می شوند، به این ترتیب نوزاد دچار سوء تغذیه خواهد شد. بعلاوه از دست رفتن خون به سبب خون ریزی در مدفوع، احتمال ایجاد کم خونی در نوزاد را افزایش می دهد.
ایجاد زخم
افرادی که از بیماری کرون رنج می برند، ممکن است در هر قسمتی از مسیر دستگاه گوارش دچار زخم شوند. همچنین این زخم ها بسیار مستعد ابتلا به عفونت می باشند.
با اقدامات درمانی مناسب و به موقع درمورد وجود خون در مدفوع و انجام درست توصیه های پزشک معالج، نیازی به نگرانی راجع به عوارض آن نیست.

روش هایی برای پیشگیری از ایجاد خون در مدفوع نوزاد
شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است
سعی کنید که در شش ماه اول نوزادتان را تنها با شیر مادر تغذیه کنید. ترکیب شیر مادر مناسب ترین غذا برای دستگاه گوارش نوزاد است. بعلاوه آنتی بادی های موجود در آن سبب تقویت ایمنی بدن نوزاد شده و احتمال ایجاد عفونت را کاهش خواهد داد.
چکاب منظم نوزاد
مقعد نوزاد را به صورت منظم چک کنید تا وجود هرگونه زخم و شکاف قبل از ابتلا به عفونت تشخیص داده شود. اگر مورد مشکوکی مشاهده کردید حتما آن را با پزشک متخصص درمیان بگذارید.
از مواد حساسیت زا دوری کنید
اگر پزشک تشخیص داد که نوزاد شما به برخی از مواد غذایی حساسیت دارد، با دقت فراوان نوزاد را از آن مواد دور نگه دارید.
با دقت مدفوع موجود در پوشک نوزاد را هر بار نگاه کنید، به علائم یبوست و اسهال توجه ویژه داشته باشید. درصورت بروز هر گونه مشکل در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا از ایجاد عوارض پیچیده جلوگیری به عمل آید.