شکل زبان نوزاد، چرا بسته می شود؟

اگر زبانتان را در دهانتان تکان دهید متوجه خواهید شد که می توانید با نوک و کناره های آن، بیشتر نواحی درون حفره ی دهان را لمس کنید، این دامنه ی حرکتی زبان شما را قادر به حرف زدن، تولید انواع صوت ها، قورت دادن، مکیدن، تمیز کردن ذرات غذایی باقی مانده در گوشه و کنار دهان و ... می کند. اما نوزادانی و یا حتی کودکانی که به عارضه زبان بسته مبتلا هستند، بسیاری از این توانمندی ها را ندارند.
اگر در جلوی آینه به زیر زبانتان نگاه کنید می بینید که بخش انتهاییِ زیرِ زبان توسط یک نوار کوچک و باریکی به کف دهان اتصال دارد، این نوار باریک فرنولوم نامیده می شود.

علت بروز عارضه زبان بسته در نوزادان چیست؟
در دوران جنینی ساختار زبان از بافت موجود در کف دهان تشکیل می شود و سر تا سر آن به کف دهان چسبیده است، با ادامه رشد و تکامل مرگ سلولی در زیر زبان انجام شده و بیشتر بافت های زیر زبان را طوری از بین می برد که زبان از کف دهان آزاد می شود و فقط در بخش فرنولوم این اتصال باقی می ماند.
در برخی از موارد این اتصالات سلولی در نواحی جلوییِ بخشِ میانیِ زیرِ زبان از بین نرفته، طوری که فرنولوم تا جلوی زبان کشیده می شود و زیر زبان را در تمام طولِ آن به کف دهان وصل می کند. به این حالت زبان بسته گفته می شود که شدت آن با توجه به طول و ضخامت فرنولوم در افراد مختلف متفاوت است.
این اتصالِ غیر معمولِ زبان سبب عدم توانایی نوزاد در مکیدن مناسب شیر خصوصاً در تغذیه با شیر مادر و در آینده سبب اختلال در غذا خوردن و صحبت کردن خواهد شد.

روش تشخیص نوزاد زبان بسته
در صورت عدم تشخیص این مورد در هنگام اولین معاینه فیزیکی نوزاد در بیمارستان، نوزادان دچار این عارضه معمولاً از طریق اختلال در شیر خوردن تشخیص داده می شوند.
سایر نشانه های مربوط به زبان بسته شامل موارد زیر می باشد:
- این نوزادان نمی توانند به درستی نوک سینه مادر را بگیرند.
- بیشتر از مکیدن، تمایل به جویدن دارند.
- به علت عدم توانایی در مکیدن مناسب شیر وزن گیری خوبی ندارند.
- در اثر مکیدن نادرست مقدار شیرِ کمی وارد معده شان شده و بعد از یک شیردهی طولانی خیلی زود گرسنه می شوند.
- برای گرفتن نوک سینه سردرگم و کلافه هستند.
- در هنگام مکیدن شیر صدای ملچ و ملوچ زیادی دارند.
- همیشه گرسنه به نظر می رسند.
با وجود این شرایط، ممکن است مادر در طی و بعد از شیر دهی بسیار خسته شود و نیز در اثر مکیدن نادرست نوزاد، نوک سینه ها دچار شقاق های شدیدی شوند.
اگر این علائم را در نوزاد خود مشاهده کردید به موارد زیر دقت کنید
- نوزادان دچار زبان بسته نمی توانند زبان خود را به طرفین حرکت دهند.
- نمی توانند زبان خود را به لثه های بالا و سقف دهان برسانند.
- وقتی تلاش می کنند زبان خود را بیرون بیاورند، سطح زبان V شکل و یا قلبی شکل می شود.
- تشخیص این عارضه توسط پزشک و از طریق معاینه فیزیکی نوزاد و یا مشاهده علائم آن انجام می شود.

روش های درمان نوزاد زبان بسته
واضح است که تنها راهکار درمانی، اصلاحِ نقصِ موجود از طریق یک جراحی کوچک است. برای این کار دو روش وجود دارد:
1- فرنوتومی
زمانی می توان از این روش استفاده کرد که بخش اضافی فرنولوم بسیار ظریف و باریک باشد. این کار به راحتی در مطب پزشک و بدون بی حسی انجام می شود و او با کمک یک قیچی استریل به سرعت بخش اضافی را برش می دهد. از آنجا که این ناحیه فاقد عروق خونی و عصبیِ قابل توجهی است، درد و خونریزی قابل توجهی نخواهد داشت و حتی نوزاد می تواند بلافاصله بعد از آن شیر بخورد و زخم کوچک ایجاد شده به زودی بهبود پیدا خواهد کرد.
2- فرنوپلاستی
استفاده از این روش زمانی مناسب است که بخش اضافی فرنولوم آنقدر زخیم باشد که انجام روش قبل برای آن مناسب نباشد. در این روش پزشک:
یک بیهوشی سبک به نوزاد می دهد. با استفاده از لوازم جراحی بخش اضافی فرنولوم را برش می دهد. زخم های ایجاد شده را بخیه می زند تا سریع تر بهبود پیدا کند.
در برخی از بیمارستان ها این کار با کمک لیزر انجام می شود. مزیت این روش آن است که هیچ نیازی به بخیه ندارد.

آیا روش های درمانی ذکر شده خطری برای نوزاد ندارند؟
روش های جراحی ذکر شده در بالا معمولاً موفقیت آمیز بوده و از ایجاد مشکلات وزن گیری، گفتاری و ... جلوگیری می کنند. تنها خطرات احتمالی مربوط به آنها شامل عفونت، آسیب به بافت های اطراف و خون ریزی است که بسیار به ندرت رخ می دهد.