کمر درد در بارداری، علت و روش های درمان

کمر درد نیز مثل بسیاری از مشکلات شایع دوران بارداری، به دلایل مختلفی مثل دگرگونی‌های هورمونی و افزایش وزن و تغییر مرکز ثقل بدنی بوجود می‌آید و اکثر خانم‌های باردار، کمر درد را در دوران بارداری تجربه می‌کنند. اما اگر بدن خود را بهتر بشناسید و از آن مراقبت کنید، بارداری نباید باعث ایجاد کمر‌درد شدید شود. در این نوشتار ابتدا علت کمر درد در دوران بارداری را تشریح کرده و سپس برای رفع و درمان کمر درد در دوران بارداری روش هایی ارئه می کنیم.
ستون فقرات یا اسپاین (Spine) از استخوان های کوچکی به نام مهره (Vertebrae) تشکیل شده است که روی یکدیگر قرار گرفته اند. در اطراف مهره ها عضلات، رباط ها ، اعصاب و دیسک بین مهره ای قرار گرفته اند. ستون فقرات از بالا تا پایین چهار قسمت دارد که هیچکدام از آنها در امتداد یک خط مستقیم نیستند، بلکه به شکل یک قوس هستند. در واقع این خمیدگی‌ها، مثل فنرها و ضربه‌گیرها کار می‌کنند و تاثیرات جاذبه زمین بر بدن انسان را متعادل می‌سازند. ستون فقرات را می‌توان به دو بخش جداگانه تقسیم کرد که هر یک ویژگی‌های خود را دارا هستند.
ترتیب مهره‌ها در ستون فقرات چنین است. هفت مهره کوچک‌ اول، مسئولیت حمایت از سر و گردن را بعهده دارند و دو مهره بالایی امکان چرخاندن و به جلو و عقب بردن سر را امکان‌پذیر می‌کنند.
دوازده مهره نیز در ناحیه سینه‌ای قراردارند که دنده‌ها به آن چسبیده‌اند. البته حرکت زیادی در این ناحیه وجود ندارد، چرا که این‌ها از شش‌ها و قلب حمایت می‌کنند. ستون فقرات در این‌جا به سمت بیرون خمیده است. ما برای بالاکشیدن بدن و راست قامت ایستادن این بخش از بدن مان، نیازی دائمی داریم.
در ادامه نیز پنج مهره کمری وجود دارد که وزن اصلی بدن را حمل می‌کنند و بسیار متحرک هستند. از آنجاییکه فشار زیادی در این ناحیه وجود دارد، نسبت به درد و آسیب‌دیدگی حساس‌تر بوده و در برابر مشکلات دیسک، ضعف بیشتری دارند.
ستون فقرات شما یک "سیستم پشتیبان" است که واقعاً هوشمندانه طراحی شده است. مثل عطف کتاب که تمامی صفحات را درکنار هم نگه می‌دارد، ستون فقرات نیز بدن ما را سرپا نگه می‌دارد. هر ماهیچه‌ای بطور مستقیم یا غیر مستقیم به ستون فقرات وابسته است. زمانی‌که از کمر درد رنج می‌برید، بسیاری از قسمت‌های دیگر بدن نیز تاثیر می‌پذیرند و احساس خسته و کوفته بودن می‌کنید و تحمل درد برایتان مشکل‌تر خواهد بود. در چنین شرایطی زندگی دشوار‌تر و کمر درد چنان شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد که بی‌خیال همه چیز شده و فقط به دنبال راهی برای تسکین آن خواهید بود.

علت کمر درد در دوران بارداری
اکنون که ستون فقرات را درک کردید، بهتر متوجه می شوید که به چه دلیل احتمال بروز "کمر درد بارداری" افزایش می یابد. در دوران بارداری بر اثر بزرگ شدن شکمتان مرکز ثقل بدنتان تغییر می‌کند. وقتی رحم و جنین رشد بیشتری می‌کنند به ماهیچه‌های شکمی فشار بیشتری وارد می‌کنند. ماهیچه‌های شکمی، پشتیبان اصلی "مهره های ناحیه کمری" هستند.
اگر ماهیچه‌های شکم ضعیف باشند و تسلیم شوند، قوس بزرگی در ناحیه کمر ایجاد خواهد کرد، یعنی باعث افزایش قوس طبیعی مهره‌های کمری می‌شوند و در نتیجه فشار بیشتری به این ناحیه وارد می‌شود (استخوان لگن شما به سمت جلو و باسن شما بیرون می‌زند و شکل S معمول ستون فقرات انحنای بیشتری زیادی می‌یابد). این کشش، می‌تواند پستان‌ها و سراسر شانه‌های‌تان را آسیب پذیر کند و شانه‌ها و قفسه سینه‌ را تحت فشار قرارد دهد و در نتیجه تنگی تنفس هم بروز خواهد کرد. این افزایش فشار می تواند باعث تضعیف ماهیچه‌های کف لگن و پشت ران نیز شود.
می‌دانیم که در دوران بارداری دگرگونی های هورمونی بسیار زیاد است. از آنجاییکه هورمون‌ها مسئول نرم و شل کردن ماهیچه‌ها و پیوندها هستند، احتمال وقوع کمر درد را نیز افزایش می‌دهند.
مقصر اصلی می تواند هورمون "ریلاکسین" باشد، زیرا این هورمون باعث شل و نرم شدن ناحیه لگن می‌شود. آرامش و ریلکس بوده این ناحیه باعث می‌شود تا محیط شکم برای رشد رحم مهیا شود و هنگام زایمان مسیر خروج نوزاد را فراهم کند.
شاید متوجه شده باشید که گاهی کمردرد بر پایداری پاهایتان نیز تاثیر گذاشته و احساس "دست و پا چلفتگی" ایجاد کند.

رفع و درمان کمر درد در دوران بارداری با روش های آسان
اولین گام برای مراقبت از کمر و درمان کمر درد، نگهداری بنیانی از آن است. در واقع مراقبت و تقویت کمرتان آسان‌تر از آن است که فکرش را می‌کنید و فواید بسیاری برای بدن و مغزتان به همراه دارد. این کار نه تنها در دوران بارداری ضروری‌ است، بلکه باید برای ادامه عمرتان نیز ادامه یابد. برای رفع و درمان کمر درد در دوران بارداری این چند نکته را در نظر داشته باشید:
توجه به حالت نامناسب بدن
این نکته اولین و مهم‌ترین چیزی است که هنگام پرداختن به کمر درد، باید به آن توجه شود. "حالت نامناسب بدن"، نه تنها شما را دچار درد گردن و کمر می‌کند، بلکه تنفس، سلامت مفاصل، قفسه سینه و گردش خون را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و به پاهایی کوفته و خستگی شدید منجر می‌شود. حالت نامناسب بدن، یعنی این‌که بدن شما به روشی که باید "راست‌ قامت" نیست و برخی از ماهیچه‌ها بیش از حد کشیده و بعضی بسیار شُل و آرام‌ند. در واقع توازنی وجود ندارد.
رفع کمر درد با ورزش
زمانی‌که به دنبال راهی برای درمان کمر درد هستید، بعد از حالت بدنی، تمرینات ورزشی در مقام دوم قرار دارد. به این ترتیب ماهیچه‌ها توازن و کش‌سانی خود را حفظ می‌کنند و کاملاً از ستون فقرات حمایت می‌کنند. ماهیچه‌های شکمی قوی، برای پشتیبانی بیشتر از کمرتان و ایجاد توازن بدنی بسیار تاثیر گذار هستند. در نتیجه احساس سبکی در ستون فقرات حاصل شده و تنگی نفس نیز کاهش می‌یابد. ورزش فواید بسیار خوبی دارد و واقعاً جای تاسف دارد که ما کمتر به آن می پردازیم. و به جای آن به درمان های جایگزین و داروها گرایش داریم.
محیط اطراف
سعی کنید تا محیط اطراف‌تان را بررسی کنید و ببینید که میز کار، صندلی ماشین، ظرف شویی و قفسه‌ها در شرایط مناسبی قرار گرفته‌اند یا خیر! آیا بالش‌ و بسترتان راحت است و از شما پشتیبانی کاملی می‌کند؟
رفع و درمان کمر درد با مراقبت از بدنتان
مراقب هر چیزی که احتمال آسیب‌رساندن به کمر شما را دارد، باشید. برای مثال، آیا هنگام استفاده از تلفن، آنرا در گودی گردن‌تان نگه می‌دارید؟ آیا با پنجره‌ای باز رانندگی می‌کنید یا این‌که تهویه ماشین به یک سمت بدن‌تان باد می‌زند؟ آیا هنگام نشستن خم می‌شوید؟ آیا برای مدتی طولانی سرپا می‌ایستید و آیا کفش شما پاشنه استانداردی دارد؟

نکات مهم برای رفع و درمان کمر درد در دوران بارداری
- در کلاس‌های بارداری ورزشی شرکت کنید و بر توانایی و انعطاف‌پذیری بدنتان تمرکز داشته باشید.
- در تمام اوقات به حالت بدنی، فکر کنید.
- ماساژ، روش بسیار خوبی برای آرامش بخشیدن به درد است.
- اگر درد تحمل ناپذیر است، به ملاقات متخصص استخوان، کایروپراکتور یا فیزیوتراپیست بروید.
- مواد مغذی مصرف کنید. به این ترتیب میزان انرژی شما افزایش خواهد یافت.
- در دوران بارداری از کفش‌های طبی و مناسب استفاده کنید. از کفش‌های پاشنه کوتاهی که قوس کف پا را حمایت می‌کنند استفاده کرده تا فشار وارد شده بر پاها و ستون فقرات حین راه رفتن کم شود و مشکلات ناشی از اضافه وزن مادر، به ستون فقرات او آسیبی نزند.
- هنگام خوابیدن بالشی را بین پاهای خود قرار دهید تا اگر احساس کمر درد می‌کنید، این درد در خواب از بین برود.
- استفاده از کمپرس سرد و گرم در قسمت کمر به طور متناوب، به مدت 10 تا 15 دقیقه، باعث کاهش فشار عضلانی و ورم شوید (در مورد استفاده از این روش با پزشک خود مشورت کنید).
- استحمام با آب گرم پس از یک روز خسته کننده، برای بهبود کمردرد مناسب است.
- اجسام سنگین را بلند نکنید.