
بیضه فرونیفتاده یا بیضه نزول نکرده (کریپتورکیدیزم) بیضهای است که پیش از تولد بچه وارد محل اصلی قرارگیری خود در کیسه بیضه نشده است. این اختلال به طور معمول فقط دچار یکی از بیضهها میشود، اما در بین حدود 10 موارد هر دو بیضه به این وضعیت درمیآیند.
بیضه فرونیفتاده در کل عمومیت ندارد اما بین پسربچههای دچار تولد زودرس شایع است.
در اکثریت قاطع موارد بیضه فرونیفتاده خود به خود و در طول چند ماه اول پس از تولد بچه وارد حالت اصلی قرارگیری خود میشود. اگر بچه دارای موردی از بیضه فرونیفتاده باشد و مشکل خود به خود برطرف نشود، عمل جراحی میتواند بیضه را تغییر محل داده، سر جای خود درون کیسه بیضه قرار دهد.
علایم بیضه فرو نیفتاده (کریپتورکیدیسم)
عدم مشاهده یا احساس بیضه در کیسه بیضه، یعنی محلی که انتظار بودن آن میرود، نشانه اصلی بیضه فرونیفتاده محسوب میشود.
بیضهها در طول دوران رشد جنین در ناحیه شکم شکل میگیرند. در طول ماههای آخر رشد نرمال جنین، بیضهها به تدریج از شکم و از طریق یک مسیر لولهای شکل در کشاله ران (کانال اینگوینال) وارد کیسه بیضه میشوند. در مورد بیضه فرونیفتاده، این فرآیند متوقف شده یا به تأخیر میافتد.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
بیضه فرونیفتاده به طور معمول کمی پس از تولد بچه مشخص میشود. اگر بچه دارای بیضه فرونیفتاده باشد باید در مورد زمانبندی ویزیت وی از پزشک سؤال شود. اگر تا چهار ماهگی بچه، بیضه به داخل کیسه بیضه نقل مکان نکرده باشد، مشکل مورد بحث احتمالاً خود به خود برطرف نخواهد شد.
درمان بیضه فرونیفتاده در زمانی که بچه هنوز نوزاد است میتواند خطر عوارض مرتبط به دورههای بعدی زندگی مثل خطر ناباروری یا سرطان بیضه را کاهش دهد.
در پسربچههای بزرگتر – اطفال و کودکان تا دوره پیش از بلوغ - که دارای بیضههای نرمال در زمان تولد هستند ممکن است چنین به نظر برسد که یکی از بیضههای آنان بعدتر "ناپدید" شده است. این وضعیت میتواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
علل بیضه فرو نیفتاده (کریپتورکیدیسم)
علت دقیق ایجاد بیضه فرونیفتاده مشخص نیست. ترکیبی از ژنتیک، سلامت مادر و دیگر عوامل زیست محیطی میتوانند باعث ایجاد اختلال در هورمونها، تغییرات فیزیکی و فعایت عصب شوند که بر رشد بیضهها تأثیرگذار هستند.
ریسک فاکتورهای بیضه فرو نیفتاده (کریپتورکیدیسم)
عواملی که ممکن است خطر ایجاد بیضه فرونیفتاده را در نوزاد افزایش دهند عبارتند از:
عوارض بیضه فرو نیفتاده
برای اینکه بیضهها رشد و عملکرد نرمال داشته باشند، نیاز است تا دمای آنها اندکی کمتر از دمای نرمال بدن باشد. کیسه بیضه این محیط خنک را فراهم میکند. عوارض متوجه بیضهای که سر جای خود قرار ندارد شامل موارد زیر تلقی میشود:
تشخیص بیضه فرو نیفتاده
اگر پسربچهای دچار بیضه فرونیفتاده باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای تشخیص و درمان بالقوه توصیه کند:
درمان بیضه فرو نیفتاده
هدف درمان، قرار دادن بیضه فرونیفتاده در جای اصلی آن در کیسه بیضه است. درمان پیش از یک سالگی بچه میتواند خطر عوارض بیضه فرونیفتاده مثل ناباروی و سرطان بیضه را کاهش دهد. هر قدر زودتر بهتر، اما توصیه میشود که عمل جراحی تا پیش از 18 ماهگی بچه انجام شود.
بیضه فرونیفتاده معمولاً با عمل جراحی قابل تصحیح است. جراح به دقت بیضه را جابجا کرده در کیسه بیضه قرار میدهد و آن را سر جایش بخیه میکند (اُرکیوپکسی). این عمل هم از طریق لاپاروسکپی و هم به روش جراحی باز قابل انجام است.
زمان انجام عمل بر روی بچه به شماری از عوامل مثل وضعیت کلی سلامت وی و میزان دشواری عمل مورد نظر بستگی دارد. جراح احتمالاً انجام عمل را در حدود 6 ماهگی بچه و پیش از رسیدن به سن 12 ماهگی توصیه میکند. به نظر میرسد انجام عمل در سن پایینتر باعث کاهش خطر عوارض بعدی میشود.
در برخی مواقع، احتمال نارس بودن بیضه، غیر نرمال بودن یا مرگ بافت آن مطرح است. جراح بیضه دچار مشکل را از بدن خارج میکند.
اگر پسربچه در کنار بیضه فرونیفتاده دچار فتق اینگوینال باشد فتق در طول جراحی مزبور ترمیم میشود.
پس از عمل جراحی جراح پایش وضعیت را برای تحت نظر گرفتن چگونگی رشد، عملکرد کامل و قرار گرفتن کامل بیضه سر جای خود ادامه میدهد. پایش این وضعیت شامل موارد زیر است:
درمان هورمونی شامل تزریق هورمون گونادوتروپین کوریونیک انسانی (HCG) است. این هورمون ممکن است باعث شود تا بیضه به کیسه بیضه نقل مکان کند. درمان هورمونی معمولاً توصیه نمیشود زیرا بسیار کماثرتر از عمل جراحی است.
اگر پسربچه دارای یکی از بیضهها یا هر دوی آنها نباشد - به دلیل اینکه یکی از آنها اساساً وجود نداشته یا پس از عمل جراحی باقی نمانده است - امکان لحاظ کردن پروتزهای بیضه سالین برای کیسه بیضه وجود دارد که میتواند آنها را در طول اواخر دوره کودکی یا دوره نوجوانی پیوند کرد. این پروتزها به کیسه بیضه نمای ظاهری نرمال میدهند.
اگر پسربچه دارای یک بیضه سالم هم نباشد، پزشک وی را به یک متخصص هورمون (اندوکرینولوژیست) ارجاع میدهد تا در مورد امکان درمان هورمونی که برای بلوغ جسمانی و فیزیکی نیاز است کار شود.
سبک زندگی و درمان خانگی
حتی پس از عمل جراحی ترمیمی، بررسی منظم وضعیت بیضهها برای اطمینان از رشد و نمو نرمال آنها ضروری است. والدین میتوانند به بچه در مورد آگاهی از چگونگی رشد و نمو جسمانی آنان کمک کنند. والدین باید در طول تعویض پوشک بچه و بعدتر وضعیت بیضهها را به طور منظم بررسی کنند.
وقتی پسران به سن بلوغ میرسند و والدین در مورد تغییرات جسمانی پیش رو حرف میزنند، باید به بچه یاد دهند که خود چگونه به بررسی بیضه خویش بپردازد. خودمعاینهکاری بیضهها میتواند یک مهارت مهم در راستای کشف زودهنگام هر تومور احتمالی باشد.