مشکلات بیضه نوزادان، کریپتورکیدیسم چیست؟

بیضه فرونیفتاده یا بیضه نزول نکرده (کریپتورکیدیزم) بیضه‌ای است که پیش از تولد بچه وارد محل اصلی قرارگیری خود در کیسه بیضه نشده است. این اختلال به طور معمول فقط دچار یکی از بیضه‌ها می‌شود، اما در بین حدود 10 موارد هر دو بیضه به این وضعیت درمی‌آیند.
بیضه فرونیفتاده در کل عمومیت ندارد اما بین پسربچه‌های دچار تولد زودرس شایع است.
در اکثریت قاطع موارد بیضه فرونیفتاده خود به خود و در طول چند ماه اول پس از تولد بچه وارد حالت اصلی قرارگیری خود می‌شود. اگر بچه دارای موردی از بیضه فرونیفتاده باشد و مشکل خود به خود برطرف نشود، عمل جراحی می‌تواند بیضه را تغییر محل داده، سر جای خود درون کیسه بیضه قرار دهد.

علایم بیضه فرو نیفتاده (کریپتورکیدیسم)
عدم مشاهده یا احساس بیضه در کیسه بیضه، یعنی محلی که انتظار بودن آن می‌رود، نشانه اصلی بیضه فرونیفتاده محسوب می‌شود.
بیضه‌ها در طول دوران رشد جنین در ناحیه شکم شکل می‌گیرند. در طول ماه‌های آخر رشد نرمال جنین، بیضه‌ها به تدریج از شکم و از طریق یک مسیر لوله‌ای شکل در کشاله ران (کانال اینگوینال) وارد کیسه بیضه می‌شوند. در مورد بیضه فرونیفتاده، این فرآیند متوقف شده یا به تأخیر می‌افتد.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
بیضه فرونیفتاده به طور معمول کمی پس از تولد بچه مشخص می‌شود. اگر بچه دارای بیضه فرونیفتاده باشد باید در مورد زمان‌بندی ویزیت وی از پزشک سؤال شود. اگر تا چهار ماهگی بچه، بیضه به داخل کیسه بیضه نقل مکان نکرده باشد، مشکل مورد بحث احتمالاً خود به خود برطرف نخواهد شد.
درمان بیضه فرونیفتاده در زمانی که بچه هنوز نوزاد است می‌تواند خطر عوارض مرتبط به دوره‌های بعدی زندگی مثل خطر ناباروری یا سرطان بیضه را کاهش دهد.
در پسربچه‌های بزرگ‌تر – اطفال و کودکان تا دوره پیش از بلوغ - که دارای بیضه‌های نرمال در زمان تولد هستند ممکن است چنین به نظر برسد که یکی از بیضه‌های آنان بعدتر "ناپدید" شده است. این وضعیت می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• بیضه جابجا شده، که در آن بیضه بین کیسه بیضه و کشاله ران جابجا می‌شود و می‌توان آن را به آسانی و با هدایت دست در طول یک معاینه فیزیکی به داخل کیسه بیضه داخل کرد. این وضعیت غیر نرمال نیست و نتیجه یک رفلکس عضلانی درون کیسه بیضه است.
• بیضه صعودی یا بیضه فرونیفتاده اکتسابی، که در آن بیضه به کشاله ران "برگشت" کرده و به آسانی و هدایت دست نمی‌توان آن را وارد کیسه بیضه کرد.
  اگر والدین متوجه ایجاد تغییراتی در ناحیه تناسلی پسربچه خود شوند یا در مورد رشد وی نگران باشند، باید با پزشک مشورت کنند.
  
  

علل بیضه فرو نیفتاده (کریپتورکیدیسم)
علت دقیق ایجاد بیضه فرونیفتاده مشخص نیست. ترکیبی از ژنتیک، سلامت مادر و دیگر عوامل زیست محیطی می‌توانند باعث ایجاد اختلال در هورمون‌ها، تغییرات فیزیکی و فعایت عصب شوند که بر رشد بیضه‌ها تأثیرگذار هستند.

ریسک فاکتورهای بیضه فرو نیفتاده (کریپتورکیدیسم)
عواملی که ممکن است خطر ایجاد بیضه فرونیفتاده را در نوزاد افزایش دهند عبارتند از:

• وزن کم هنگام تولد
• تولد زودرس
• تاریخچه خانوادگی بیضه فرونیفتاده یا دیگر مشکلات مربوط به رشد ناحیه تناسلی
• اختلالات جنین مثل سندرم داون یا نقص دیواره شکم که می‌توانند باعث محدودیت رشد شوند
• مصرف مشروب الکلی توسط مادر در دوران بارداری
• مصرف سیگار توسط مادر، یا قرار گرفتن وی در معرض دود غیر مستقیم سیگار
• قرار گرفتن والدین در معرض اثرات برخی آفت‌کش‌ها
  
  

عوارض بیضه فرو نیفتاده
برای اینکه بیضه‌ها رشد و عملکرد نرمال داشته باشند، نیاز است تا دمای آنها اندکی کمتر از دمای نرمال بدن باشد. کیسه بیضه این محیط خنک را فراهم می‌کند. عوارض متوجه بیضه‌ای که سر جای خود قرار ندارد شامل موارد زیر تلقی می‌شود:

• سرطان بیضه. سرطان بیضه به طور معمول در سلول‌های بیضه‌ای که اسپرم نابالغ تولید می‌کند شروع می‌شود. علت چرخش این سلول‌ها به سمت سرطان مشخص نیست. مردان دارای بیضه فرونیفتاده در ریسک بالاتری برای ابتلاء به سرطان بیضه قرار دارند.
  این ریسک در مورد بیضه‌هایی که در ناحیه شکم جایگیر شده‌اند بیش از موارد مربوط به کشاله ران بوده، و نیز در مواردی که هر دو بیضه درگیرند بیشتر است. تصحیح بیضه فرونیفتاده از طریق عمل جراحی ممکن است خطر مورد بحث را کاهش دهد اما این خطر را به طور کامل از بین نمی‌برد.
• مشکلات ناباورری. تعداد کم اسپرم، کیفیت ضعیف اسپرم و کاهش میزان باروری بیشتر محتمل است در مردانی بروز کند که دارای بیضه فرونیفتاده هستند. این مشکل ممکن است ناشی از رشد غیر نرمال بیضه در حالت مزبور باشد و نیز در صورتی که بیضه زمان درازی بدون درمان به حال خود رها شود مشکل مورد بحث تشدید خواهد شد.
  دیگر عوارض قرار گرفتن بیضه در محل ناصحیح شامل موارد زیر است:
• پیچ‌خوردگی بیضه. پیچش بیضه، چرخش طناب اسپرماتیک است که حامل رگ‌های خونی، عصب‌ها و لوله حامل اسپرم از بیضه به آلت تناسلی است. اختلال دردناک مزبور مانع از رسیدن خون به بیضه می‌شود.
• در صورت عدم درمان کامل، این اختلال می‌تواند به از دست رفتن بیضه منجر گردد. پیچ‌خوردگی بیضه در مردان دچار بیضه فرونیفتاده 10 بار بیش از مردان دارای بیضه نرمال رخ می‌دهد.
• تروما. اگر یک بیضه در کشاله ران جایگیر شود، احتمال آسیب دیدن آن بر اثر فشار بر استخوان پوبیک وجود دارد.
• فتق اینگوینال. اگر دهانه بین شکم و کانال اینگوینال بیش از حد شل باشد، امکان ورود بخشی از روده به داخل کشاله ران وجود خواهد داشت.
  
  

تشخیص بیضه فرو نیفتاده
اگر پسربچه‌ای دچار بیضه فرونیفتاده باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای تشخیص و درمان بالقوه توصیه کند:

• لاپاروسکپی. لوله کوچکی مجهز به دوربین از طریق یک برش کوچک جراحی در شکم وارد بدن می‌شود. لاپاروسکپی برای بیضه قرار گرفته در محدوده شکم کاربرد دارد.
  دکتر باید بتواند بیضه فرونیفتاده را در طول یک اقدام لاپاروسکپی سر جای خود قرار دهد، اما در برخی از مواقع به جراحی مجدد نیاز است.
  در عین حال لاپاروسکپی ممکن است وجود بیضه‌ای را نشان ندهد، یا آثار کوچکی از بافت فاقد کارکرد بیضه وجود داشته باشد که باید از بدن خارج گردد.
• جراحی باز. در برخی از موارد به عمل جراحی باز یعنی ایجاد یک برش جراحی بزرگ‌تر در ناحیه کشاله ران یا شکم نیاز است.
  پس از تولد پسربچه، اگر پزشک قادر به تشخیص هیچ بیضه‌ای در کیسه بیضه نباشد، در این صورت برای مشخص شدن وضعیت بیضه‌ها اقدام به تست‌های تکمیلی خواهد کرد. در صورت عدم تشخیص و درمان، برخی اختلالات منجر به ناپدید شدن بیضه‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکلات پزشکی جدی کمی پس از تولد شوند.
  تست‌های تصویربرداری مثل سونوگرافی و MRI عموماً برای تشخیص بیضه فرونیفتاده توصیه نمی‌شوند.
  
  

درمان بیضه فرو نیفتاده
هدف درمان، قرار دادن بیضه فرونیفتاده در جای اصلی آن در کیسه بیضه است. درمان پیش از یک سالگی بچه می‌تواند خطر عوارض بیضه فرونیفتاده مثل ناباروی و سرطان بیضه را کاهش دهد. هر قدر زودتر بهتر، اما توصیه می‌شود که عمل جراحی تا پیش از 18 ماهگی بچه انجام شود.

• عمل جراحی

بیضه فرونیفتاده معمولاً با عمل جراحی قابل تصحیح است. جراح به دقت بیضه را جابجا کرده در کیسه بیضه قرار می‌دهد و آن را سر جایش بخیه می‌کند (اُرکیوپکسی). این عمل هم از طریق لاپاروسکپی و هم به روش جراحی باز قابل انجام است.
زمان انجام عمل بر روی بچه به شماری از عوامل مثل وضعیت کلی سلامت وی و میزان دشواری عمل مورد نظر بستگی دارد. جراح احتمالاً انجام عمل را در حدود 6 ماهگی بچه و پیش از رسیدن به سن 12 ماهگی توصیه می‌کند. به نظر می‌رسد انجام عمل در سن پایین‌تر باعث کاهش خطر عوارض بعدی می‌شود.
در برخی مواقع، احتمال نارس بودن بیضه، غیر نرمال بودن یا مرگ بافت آن مطرح است. جراح بیضه دچار مشکل را از بدن خارج می‌کند.
اگر پسربچه در کنار بیضه فرونیفتاده دچار فتق اینگوینال باشد فتق در طول جراحی مزبور ترمیم می‌شود.
پس از عمل جراحی جراح پایش وضعیت را برای تحت نظر گرفتن چگونگی رشد، عملکرد کامل و قرار گرفتن کامل بیضه سر جای خود ادامه می‌دهد. پایش این وضعیت شامل موارد زیر است:

• معاینه بالینی
• آزمون‌های سونوگرافی کیسه بیضه
• تست‌های مربوط به میزان هورمون‌ها

• هورمون درمانی

درمان هورمونی شامل تزریق هورمون گونادوتروپین کوریونیک انسانی (HCG) است. این هورمون ممکن است باعث شود تا بیضه به کیسه بیضه نقل مکان کند. درمان هورمونی معمولاً توصیه نمی‌شود زیرا بسیار کم‌اثرتر از عمل جراحی است.

• دیگر درمان‌ها

اگر پسربچه دارای یکی از بیضه‌ها یا هر دوی آنها نباشد - به دلیل اینکه یکی از آنها اساساً وجود نداشته یا پس از عمل جراحی باقی نمانده است - امکان لحاظ کردن پروتزهای بیضه سالین برای کیسه بیضه وجود دارد که می‌تواند آنها را در طول اواخر دوره کودکی یا دوره نوجوانی پیوند کرد. این پروتزها به کیسه بیضه نمای ظاهری نرمال می‌دهند.
اگر پسربچه دارای یک بیضه سالم هم نباشد، پزشک وی را به یک متخصص هورمون (اندوکرینولوژیست) ارجاع می‌دهد تا در مورد امکان درمان هورمونی که برای بلوغ جسمانی و فیزیکی نیاز است کار شود.

• ارکیوپکسی
  ارکیوپکسی که رایج‌ترین اقدام جراحی برای تصحیح یک مورد منفرد بیضه فرونیفتاده است، دارای دامنه موفقیت نزدیک به 100 درصد است. باروری مردان پس از عمل جراحی در این مورد تقریباً نرمال است، اما در موارد درگیر بودن هر دو بیضه این رقم به 65 درصد کاهش می‌یابد. عمل جراحی مزبور می‌تواند خطر بروز سرطان بیضه را کاهش دهد اما آن را به صفر نمی‌رساند.
  
  

سبک زندگی و درمان خانگی

حتی پس از عمل جراحی ترمیمی، بررسی منظم وضعیت بیضه‌ها برای اطمینان از رشد و نمو نرمال آنها ضروری است. والدین می‌توانند به بچه در مورد آگاهی از چگونگی رشد و نمو جسمانی آنان کمک کنند. والدین باید در طول تعویض پوشک بچه و بعدتر وضعیت بیضه‌ها را به طور منظم بررسی کنند.
وقتی پسران به سن بلوغ می‌رسند و والدین در مورد تغییرات جسمانی پیش رو حرف می‌زنند، باید به بچه یاد دهند که خود چگونه به بررسی بیضه خویش بپردازد. خودمعاینه‌کاری بیضه‌ها می‌تواند یک مهارت مهم در راستای کشف زودهنگام هر تومور احتمالی باشد.