درباره وازکتومی مردان، همه چیز را بدانید

وازکتومی یکی از روشهای متداول در جلوگیری از باروری مردان می باشد. در این روش با جراحی کوچک مسیر وازدفران را که وظیفۀ عبور اسپرم از بیضه به سمت پروستات و مجرای اداری دارد را مسدود می کنند.

روش انجام وازکتومی
برای انجام عمل وازکتومی، دو روش وجود دارد که عبارت‌اند از:
1) وازکتومی با استفاده از تیغ جراحی و بخیه زدن
۲) وازکتومی بدون استفاده از تیغ جراحی.
بیضه‌ها عضوی از بدن هستند که اسپرم و هورمون جنسی مردانه تستوسترون تولید می‌کنند.
بیضه‌ها در داخل کیسه‌ای به نام اسکروتوم قرار دارند. هر بیضه به لوله‌ای کوچک و پیچ در پیچ به نام اپیدیدیم متصل است.
اسپرم‌ها وقتی از بیضه خارج می‌شوند وارد اپیدیدیم شده و در آنجا حدود شش هفته نگهداری می‌شوند تا کامل و بالغ شوند. اپیدیدیم نیز توسط یک جفت لوله دیگر به نام وازدفرانس به غده پروستات متصل می‌گردد.
مایع منی در پروستات ساخته می‌شود و در هنگام مقاربت، این مایع منی با اسپرم مخلوط شده و از آلت تناسلی خارج می‌شود.
در روش وازکتومی با استفاده از تیغ جراحی، ابتدا اسکروتوم (پوست روی بیضه) با استفاده از یک ماده بی‌حس‌کننده که به داخل آن تزریق می‌شود بی‌حس شده سپس با مشخص کردن مجرای وازدفرانس در زیر پوست اسکروتوم، یک برش کوچک (معمولا حدود یک سانتی‌متر) روی اسکروتوم ایجاد می‌شود. با بیرون کشیدن وازدفرانس از طریق این سوراخ، دو برش روی آن ایجاد می‌کنند و یک سانتی‌متر از آن را بر می‌دارند.
هر دو سمت بریده شده وازدفرانس را با نخ یا کلیپس و یا با کوتر می‌بندند و سپس آنها را به داخل اسکروتوم برمی‌گردانند. اکنون برشی که روی اسکروتوم وجود دارد را با زدن بخیه می‌بندند. سپس تمام این کارها را برای سمت دیگر (بیضه طرف دیگر) انجام می‌دهند.
در روش وازکتومی بدون استفاده از تیغ که به آن اصطلاحا N.S.V گفته می‌شود در مدت 5 تا 10 دقیقه بعد از انجام بی‌حسی موضعی با استفاده از دو عدد پنس، این عمل انجام می‌شود. از آنجایی که سوراخی که در این روش ایجاد می‌شود خیلی کوچک است، نیاز به بخیه زدن وجود ندارد.
گرچه به نظر می‌رسد وازکتومی روشی موثر و بدون درد است اما از هر ۳‌هزار وازکتومی یک مورد شکست می‌خورد. اسپرماتوزویید، شناگر ماهری است و می‌تواند راه خود را باز کرده و پلی‌بین دو کانال ایجاد کند!

از وازکتومی نترسید!
متخصصان می‌گویند وازکتومی در رابطه جنسی تاثیری نمی‌گذارد و تنها باروری را از بین می‌برد و برای رسیدن به این هدف مطمئنا وازکتومی کردن در مردان راحت‌تر از لوله بستن در زنان است!
البته به این موضوع باید توجه کرد که به محض انجام وازکتومی نمی‌توان روابط جنسی بدون پیشگیری داشت. چند هفته باید از وازکتومی بگذرد و بعد پزشک با بررسی اسپرم خارج شده و آزمایش وجود اسپرماتوزویید زنده در آن مجوز برقراری رابطه جنسی بدون پیشگیری را برای فرد صادر می‌کند.
با وازکتومی وقتی کانال‌ها قطع می‌شوند، اسپرماتوزویید از بین می‌رود و مجددا جذب ارگانیسم می‌شود. برخلاف عقاید اشتباه رایج، وازکتومی سبب بروز درد یا سرطان نمی‌شود و هیچ خطری برای مرد ندارد و حدود صد سال است که مردان بسیاری از طریق آن جلوی فرزنددار شدن خود را می‌گیرند.

عوارض وازکتومی
وازکتومی یکی از کم عارضه ترین روشهای جلوگیری از باروری می باشد عوارض آن بسیار کم و شامل عوارض تکنیکی جراحی، مثل احتمال خونریزی و هماتوم در کیسه بیضه و ایجاد عفونت محل جراحی می باشد. عوارض دیررس مثل درد دائمی و یا درد هنگام نزدیکی که به ندرت رخ می دهد. همچنین با گذشت زمان ، احتمال باز کردن مجدد مسیر و باروری کمتر می گردد.

سوالات احتمالی درباره وازکتومی
آیا وازکتومی منجر به نارسایی جنسی می گردد؟
وازکتومی از نظر علمی تأثیری بر روی ناتوانی جنسی ندارد و منجر به کاهش و یا افزایش تمایل و توانایی جنسی نمی گردد و فقط حجم مایع منی 5/0 (نیم) میلی لیتر کمتر از قبل از وازکتومی می گردد و مایع منی حاوی اسپرم نیست. در موارد متعددی که بیمار پس از وازکتومی اظهار کم شدن تمایل یا توانایی جنسی دارد صرفاً تأثیر عصبی و روحی عمل می باشد و تأثیر جسمی نیست.
اسپرم ساخته شده در بیضه هنگام نزدیکی در مسیر لولۀ وازدفران حرکت می کند و پس از رسیدن به محل وازکتومی شده، پشت محل انسداد مجتمع می گردد و به تدریج با گذشت زمان بخشی از آن جذب بدن می گردد.
آیا پس از وازکتومی، در صورت تمایل می توان مجرای وازدفران را مجدداً باز نمود؟
درصورت تمایل فرد به باروری مجدد، قابلیت باز کردن مجدد لوله به روش جراحی می باشد. البته بایستی در نظر داشت که درصد موفقیت باز کردن مجدد وازدفران قطعی و ۱۰۰ درصد نمی باشد. چون به مرور زمان افزایش فشار مجاری اسپرم، به تدریج منجر به تخریب بافت مجاری و لوله های اسپرم ساز (seminifrous Tubul) می گردد.
چه بیماری کاندید مناسبی برای باز کردن مجرا وازدفران پس از وازکتومی می باشد؟
اگر فردی احتمال دارد در آینده داوطلب داشتن فرزندی باشد توصیه می گردد که از انجام وازکتومی صرف نظر کند. ولی اگر به هر دلیلی فرد وازکتومی شده خواستار داشتن فرزندی دیگر شد می توان با جراحی (وازو وازستومی) اقدام به باز کردن مجرا کرد .
هرچه فاصله زمانی بین انجام وازکتومی و جراحی باز کردن لوله کمتر باشد و تکنیک انجام جراحی بهتر باشد ، شانس موفقیت عمل بیشتر خواهد شد . بهترین زمان کمتر از ۲ سال فاصله زمانی و در فردی که بیش از ۱۰ سال از وازکتومی گذشته باشد کمترین درصد موفقیت انتظار می رود.
روش انجام باز کردن مجدد وازکتومی چیست؟
بر خلاف وازکتومی که اقدامی ارزان قیمت ، سریع و از نظر تکنیکی آسان می باشد، باز کردن آن روشی مشکل ، زمان بر، و گران قیمت می باشد. بهترین روش انجام به روش میکروسرجری (استفاده از میکروسکوپ و بزرگنمایی حین جراحی) می باشد و دقت و ظرافت حین جراحی تعیین کننده می باشد.
پس از انجام یک عمل وازووازوستومی موفق ، حتی باز ممکن است جهت بارور شدن احتیاج به درمان دارویی و یا اقدامات کمک لقاحی نیز باشد.
در صورت بروز درد پس از وازکتومی چه اقدامی بایستی انجام گیرد؟
از عوارض دیررس وازکتومی درد می باشد این درد ممکن است دائمی و یا هنگام تحریک جنسی و نزدیکی باشد دلیل بروز درد در بعضی افراد به درستی مشخص نیست . ممکن است افزایش فشار حرکت اسپرم، در لوله مسدود شده، عامل آن باشد ولی عوامل عصبی و روحی معمولاً بسیار تأثیر گذار است.
به هر حال درمان درد در بیمارانی که درد باعث آزار طولانی مدت می گردد باز کردن مجدد مجرای وازدفران و یا خارج کردن تمامی مسیر لولۀ وازدفران می باشد که خود این اقدام روش هزینه بر و زمان بر است.

وازکتومی مناسب برای افرادی که
- میخواهند از روشی استفاده کنند که تداخل با فعالیت جنسی آنها نداشته باشد .
- تصمیم به بچه دار شدن مجدد ندارند .
- به دلیل پزشکی نمی خواهند بچه دار شوند .
- احتمال بروز بیماریهای ژنتیکی در فرزند آنها وجود دارد .
- به علت سهولت عمل و نداشتن عوارض ، وازکتومی را بر لوله بستن همسرشان ترجیح می دهند

بعد از وازکتومی
دستورات بعد از عمل:
-استراحت به مدت یک روز
-آ ب نزدن به محل عمل تا دو روز
-نداشتن تماس جنسی تا ۴ روز
-پوشیدن شورت تنگ و یا بیضه بند و انجام ندادن کار سنگین تا یک هفته

موارد قابل توجه در وازکتومی
- بهتر است فرد وازکتومی شده یک هفته پس از عمل برای معاینه محل عمل به پزشک مربوطه مراجعه نماید .
- فرد وازکتومی شده باید سه ماه بعد از عمل از نظر نبودن اسپرم در مایع منی آ زمایش شود لازم است در این مدت وتا اخذ نتیجه آ زمایش یک روش مطمئن جلوگیری از بارداری (مانند کاندوم ) مورد استفاده قرار گیرد.
- برای پیشگیری و اطمینان از موفقیت کامل ، انجام آزمایش بعدی با فاصله زمانی یک ماه از
آ زمایش اول (۴ ماه پس از عمل ) ضروری است .
۲۴ ساعت استراحت پس از انجام وازکتومی لازم است ، مسکن و در صورت صلاحدید پزشک جراح، آنتی بیوتیک لازم است . همچنین مدت حدود ۳ ماه پس از وازکتومی، زمان لازم است بگذرد تا مایع منی فرد فاقد اسپرم و کاملاً نابارور گردد .
۳ ماه پس از وازکتومی لازم است آزمایش مایع منی از نظر وجود اسپرم در دو مرحله انجام گیرد و در صورتی که مقدار اسپرم صفر باشد فرد می تواند عمل را موثر و کامل شده بداند ، لذا پس از وازکتومی تا ۳ ماه سایر اقدامات جلوگیری کننده از باروری مثلاً استفاده از کاندوم توصیه می گردد.