خونریزی بعد از سقط، مراقبت های لازم

سقط جنین معمولا در سه ماهه‌ی اول بارداری عوارض خاصی ندارد؛ علائم و نشانه‌های سقط جنین به مرور و با پیشرفت فرایند سقط بیشتر می‌شود. خونریزی بعد از سقط جنین در بعضی موارد با لکه بینی آغاز و تبدیل به خونریزی شدید می‌شود.
9 ماه بارداری برای پدر و مادر دورانی شیرین همراه با استرس های کم و بیش است. شیرین برای وجود نعمتی عزیز که به زودی به جمع خانوادگی آن ها می پیوندد و استرس به دلایل مختلفی که در بعضی از موارد پدر و مادر مجبور می شوند از فرزند آینده شان بگذرند. سقط جنین در سال های اخیر یکی از همین مشکلات است. در این مقاله قصد داریم به بررسی خونریزی پس از سقط جنین بپردازیم.

سقط جنین؛ مشکلی شایع در سال های اخیر
هیچ یک از مادران باردار دوست ندارند راجع به سقط جنین فکر کنند اما در حال حاضر سقط به یک مشکل رایج تبدیل شده است. در نتیجه داشتن اطلاعات حداقلی درباره آن برای هر یک از مادران باردار ضروریست. بنابر گزارشات یک کالج در آمریکا، ۱۵ تا ۲۰ درصد بارداری‌ها به سقط جنین ختم می‌شوند. پزشکان متخصص معتقدند بیشتر سقط‌ها در میان زنانی رخ می‌دهد که از بارداری خود اطلاعی ندارند. براساس آمارهای بدست آمده، ۳۰ تا ۴۰ درصد از باروری‌ها با مشکل مواجه شده و نهایتا زایمانی شکل نمی‌گیرد.
فهمیدن اینکه جنین در شرایط خوبی بسر می‌برد و یا اینکه سقط صورت گرفته، چالش‌ برانگیز است چرا که بسیاری از علائم سقط جنین مانند دردهای شکمی، لکه‌بینی، گرفتگی عضلات و... در حالت عادی هم برای خانم های باردار رخ می‌دهد، اما نکته قابل توجه این است که بیشتر مادرانی که سقط جنین را تجربه کرده‌اند، بعدا می‌توانند بدون هیچ مشکلی باردار شوند. بنابراین اگر علائم سقط جنین را در خود مشاهده کردید نترسید. برای هر مشکلی راه حلی وجود دارد،. باید بدانیم علائم سقط جنین چیست و وضعیت جنین خود را چگونه مدیریت کنیم.

نشانه های سقط جنین
سقط جنین معمولا در سه ماهه‌ی اول بارداری عوارض خاصی ندارد و علائم و نشانه‌های آن به مرور و با پیشرفت فرآیند سقط بیشتر می‌شود. در بعضی موارد علائم با لکه بینی آغاز و تبدیل به خونریزی شدید شده و گرفتگی عضلانی نیز به نسبت قبل قوی‌تر خواهد شد. اگر هر یک از نشانه‌های ذکر شده را داشتید سریعا به پزشک مراجعه کنید، در نهایت پس از معاینه و بررسی های لازم تشخیص سقط جنین توسط پزشک معالج مشخص خواهد شد.
سقط جنین در بیشتر موارد به دلیل وجود مشکلات ژنتیکی در جنین است. ممکن است مادری دچار مشکل سل، نارسایی کلیه و یا بیماری های قلبی مثل HTN باشد، اما هورمون ها و یا بسیاری از عوامل ناشناخته نیز ممکن است از دیگر علل بوجود آمدن چنین مشکلی باشند.
در ادامه برخی از نشانه های سقط جنین را بیان می‌کنیم:
- گرفتگی و یا درد شدید در قسمت های مرکزی و بالای شکم و کمر
- خونریزی شدید واژنی که به احتمال زیاد همراه با لخته و یا بافت های رحم همراه است، مشابه دوران پریود و قاعدگی
- لکه های روشن (لکه بینی) که معمولا تا ۳ روز دیده شود
- کاهش ناگهانی علائم بارداری مانند حالت تهوع، حساسیت سینه ها

سقط زود هنگام
در اصطلاح پزشکی، سقط جنین به دفع ناگهانی جنین از رحم قبل از اینکه حیات پیدا کند گفته می‌شود. معمولا سقط جنین در سه ماهه نخست بارداری را سقط زود هنگام می‌نامند.
بیش از ۵۰ درصد از سقط ها در سه ماه نخست بارداری رخ می دهند و سقط جنین در هفته ۲۰ ام یک سقط دیرهنگام است. همانطور که اشاره شد سقط جنین به دلایل مختلفی به وقوع می پیوندد که البته در بیشتر موارد علت اصلی مشخص نیست. با این حال برخی عواملی که درصد سقط را بالا می برند به شرح زیر است:
- سن پدر و مادر: پیر بودن تخمک های مادر و به احتمال زیاد اسپرم پیر پدر در این دسته قرار دارد. این موضوع باعث شده است تا احتمال سقط جنین در ۴۴ سالگی، ۳۳ درصد باشد در حالی که این درصد برای سن ۲۰ سال، ۱۵ درصد است!
- کمبود ویتامین های بدن به خصوص اسید فولیک
- نداشتن تعادل وزنی (زیادی و کمی غیر طبیعی وزن)
- استعمال دخانیات و سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
- اختلال کروموزومی
- نارسایی کلیه
و...

روش های سقط جنین
سقط جنین در کلینیک ها و بیمارستان‌ها به چند روش انجام می‌شود. با توجه به مدت زمان بارداری شما پزشک معالج نوع سقط را مشخص خواهد کرد. روش‌های سقط با توجه به ماه های بارداری به شرح زیر هستند:
سه ماهه اول بارداری
معمولا به روش از کورتاژ (آسپیراسیون مکشی، ساکشن) انجام می شود.
سه ماهه دوم بارداری (از آخرین دوران قاعدگی ۱۳ هفته یا ۳ ماه کامل گذشته باشد)
از روش اتساع و تخلیه یا D& E) Dilatation & Evacuation) استفاده می‌شود
اگر از زمان بارداری شما بیشتر باشد: از روش اتساع و استخراج یا D & X برای شما استفاده می‌شود
روش دارویی
استفاده از میزوپروستول یا PGE در سه ماهه اول به کار می‌رود.
به طور کلی روش های سقط جنین جراحی سرپایی هستند، به این معنا که پس از جراحی نیاز به بستری در بیمارستان و کلینیک نیست.
۱. سقط جنین به روش آسپیراسیون مکشی (کورتاژ)
اگر سقط جنین شما در ۳ ماهه نخست بارداری اتفاق بیفتد، پزشک سقط به صورت ساکشن کورتاژ را انجام می‌دهد. در این روش نیازی به باز بودن دهانه رحم نیست. پزشک برای دسترسی به رحم قبل از شروع اقدامات لازم را انجام داده تا دهانه رحم باز شود. جراح در ادامه نهایتا میله‌های کوچک لامیناریا (ساخته شده از جلبک دریایی) که از ابزارهای پزشکی جذب‌کننده رطوبت است را وارد رحم می‌کند تا دهانه رحم باز شود. در نهایت با تزریق بی حسی به داخل دهانه رحم آن را بی حس می کند. حال با استفاده از یک سرنگ دستی یا دستگاه مکش وارد رحم شده و محتوای آن را پاکسازی می کند.
۲. اتساع و تخلیه
اگر از زمان بارداری شما بیش از ۱۲ هفته گذشته است، پزشک ابتدا با استفاده از سونوگرافی سن دقیق بارداری شما را مشخص خواهد کرد. هرچقدر سن بارداری بیشتر باشد، آماده سازی بیشتری برای سقط در این روش نیاز است. با توجه به مدت زمان بارداری، پزشک در این روش قبل از سقط، آماده سازی و گشاد کردن دهانه رحم را انجام می‌دهد. با توجه به تشخیص پزشک ممکن است میله های لامیناریا یک شب در رحم شما باقی مانده و یا برای شما داروهایی مانند میزوپرستول خوراکی یا واژینال برای شما تجویز کنند تا دهانه رحم باز شود.
اصلی ترین نکته در این روش این است که پزشک علاوه بر استفاده از ساکشن، از فورسپس و سایر ابزارهای پزشکی از جمله کورت (ابزاری قاشق مانند) برای پاکسازی داخل رحم استفاده می‌کند. پزشک ممکن است از سونوگرافی برای هدایت ابزارها در جهت صحیح انجام دادن سقط استفاده کرده و از مکش یا ساکشن برای اطمینان از تخلیه کامل استفاده کند. همچنین در برخی موارد پزشک ممکن است از دارو برای توقف ضربان قلب استفاده کند. در این روش دارو به شکم بیمار تزریق می شود تا قبل از شروع عمل ضربان قلب جنین متوقف شود.
استفاده از روش کورتاژ برای سقط تا حدود ۱۴ هفته قابل انجام است اما رایج ترین نوع سقط جنین در سه ماهه دوم، روش اتساع و تخلیه یا D & E نامیده می‌شود.
۳. اتساع و استخراج یا D & X
معمولا در زمانی که یک مشکل جدی برای جنین و یا مادر وجود داشته باشد، پزشک از روش اتساع و استخراج استفاده می‌کند. در این روش بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. در این روش برای آماده سازی، به احتمال زیاد تحت بیهوشی عمومی IV قرار می گیرید. روش های دیگری مانند القای زایمان، هیستروتومی و هیسترکتومینیز وجود دارند اما با توجه به خطرناک بودن آنها، تنها در صورت وجود ضرورت مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

مدت زمان خونریزی بعد از سقط جنین
مدت زمان خونریزی بعد از سقط به سن بارداری و اینکه فرد می‌خواهد بدن به طور طبیعی قوای خود را بازیابد یا تحت مداوا قرار گیرد بستگی دارد. این دوران معمولا بین چند روز تا ۲ هفته به طول خواهد انجامید. خونریزی شما معمولا یک تا سه هفته بعد از سقط جنین، از زیاد به متوسط و کم و نهایتا هیچ تبدیل می‌شود. بعضی از خانم‌ها تا چند روز بعد از سقط خونریزی ندارند، بعضی بعد از چند روز خونریزیشان قطع و مجددا شروع می‌شود و بعضی با گرفتگی شدید عضلانی مواجه می‌شوند. خونریزی و گرفتگی عضلانی چهار تا پنج روز پس از سقط جنین طبیعی است زیرا خونریزی ناشی از سقط جنین است. توجه به این نکته ضروری است که خونریزی بعد از سقط جنین با جراحی خیلی کمتر از خونریزی دوران قاعدگی خواهد بود. این خونریزی به صورت نامنظم است. البته در بعضی موارد خونریزی جراحی سقط جنین از خونریزی روز اول دوران قاعدگی بیشتر است. معمولا خون هنگامی که به واژن می‌رسد لخته شده سپس خارج می‌شود و بافتی همراه آن نیست.

خونریزی در روش های مختلف سقط جنین
۱. سقط جنین با قرص
معمولا چند ساعت پس از سقط جنین ( ۲ تا ۳ ساعت)، خونریزی شدید صورت می پذیرد اما پس از یک روز کاهش پیدا می‌کند. معمولا خونریزی پس از دو هفته از بین می‌رود اما در برخی موارد تا هفت هفته هم بصورت کم و لکه بینی مشاهده می شود.
۲. سقط جنین با عمل جراحی
همانطور که در مطالب بالاتر اشاره شد، خونریزی بعد از سقط جنین با جراحی خیلی کمتر از خونریزی پریودی است. توجه کنید که این خونریزی به صورت نامنظم خواهد بود. در برخی از افراد دو روز اول خونریزی دیده نمی‌شود و در برخی دیگر خونریزی سقط جنین جراحی از خونریزی روز اول پریودی بیشتر است.

مراقبت های لازم برای خونریزی بعد از سقط جنین
اگر سقط جنین با هر یک از روش های بیان شده را انجام داده‌اید، بدنتان نیازمند مراقبت های ویژه بعد از آن است چرا که خیلی از خانم ها با عوارض جانبی از جمله دردهای عضلانی شکم و کمر، خونریزی، حالت تهوع و خستگی مواجه می‌شوند. در ادامه برخی از مراقبت های لازم پس از سقط را بیان می‌کنیم:
۱. استراحت
فردی که سقط کرده نیاز به ۲۴ ساعت استراحت پس از سقط دارد. اگر به راحتی نمی توانید بخوابید، یک لیوان شیر گرم بنوشید و از حرکات کششی آرام برای بازوها و پاها استفاده کنید.
۲. استفاده مسکن برای از بین بردن درد شکمی (انقباض عضلانی)
درد در شکم و کمر پس از سقط بسیار رایج است و استفاده از مسکن برای تسکین درد مفید خواهد بود.
۳. چک کردن درجه حرارت بدن
در بیشتر موارد بالا بودن دمای بدن انسان از عفونت است، بنابراین پیشنهاد می‌شود در پنج روز اول پس از سقط دمای بدن خود را روزانه چک کنید. درجه حرارت بیش از ۳۷٫۶۰ درجه سانتیگراد ، تب به شمار می‌آید و باید به دکتر خود گزارش کنید.
۴. استفاده از نوار بهداشتی و یا تامپون
برای کنترل خونریزی واژینال پس از سقط بهتر است از نوار بهداشتی و یا تامپون استفاده کنید. به این نکته توجه داشته باشید که تعویض نوار بهداشتی یا تامپون چندبار در طول روز برای بهداشت فردی و عدم ایجاد عفونت تاثیر بسزایی خواهد داشت.
۵. کاهش درد عضلانی با استفاده از کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس گرم کمک بهینه‌ای در شل شدن عضلات منقبض شده خواهد داشت. همچنین استفاده از کمپرس سرد نیز در بی حسی موضعی کمک خواهد کرد.
۶. رژیم غذایی سالم، کمک به التیام بدن شما
داشتن یک رژیم غذایی سالم و استفاده از مواد غذایی مغذی در بهبود سلامت بدن شما تاثیر بسزایی خواهد داشت. یک رژیم غذایی سالم، استفاده از پروتئین ها، کربوهیدرات ها، فیبر و چربی ها را شامل می‌شود. استفاده زیاد از آب، نوشیدن شیر ، خوردن لبنیات و استفاده از ماهی نیز مفید است.

رابطه جنسی بعد از سقط جنین
بهتر است رابطه جنسی بین یک تا دو ماه پس از سقط جنین با جلوگیری همراه باشد. استفاده از قرص برای جلوگیری از بارداری در این مدت توصیه می‌شود.