سفر در دوران بارداری، خطرات همراه با توصیه های کلی

بهترین زمان سفر برای زنان باردار، سه ماهه دوم بارداری است. با این وجود پیش از هر برنامه‌ریزی باید با پزشک متخصص که طی بارداری وضعیت مادر و جنین را تحت نظر دارد، مشورت شود. از آنجا که دوران ۹ ماهه بارداری برای هر فرد شرایط متفاوتی دارد نمی‌توان برای تمام مادران توصیه‌های یکسانی ارائه کرد؛ با این حال نکاتی عمومی وجود دارد که دانستن و رعایت آن ضروری است.

توصیه‌های کلی برای داشتن سفری راحت در دوران بارداری
- لباس‌های راحت و گشاد بپوشید چرا که به گردش جریان خون کمک می‌کند. به علاوه پوشیدن لباس‌های نخی خطر ابتلا به عفونت‌های واژینال را کاهش می‌دهند.
- کفش راحت و چرمی را فراموش نکنید. حتی اگر کفش، نیم سایز بزرگتر باشد بهتر است چرا که تورم پاها در هنگام سفر دور از ذهن نیست.
- سبک سفر کنید. بهتر است چمدان‌تان چرخ‌دار باشد یا از یک کوله پشتی راحت استفاده نمایید.
- غذای سالم و تنقلات همراه داشته باشید.
- از خوردن یخ در طول سفر اجتناب کنید.
- فقط آب معدنی بنوشید و اگر ناچار به استفاده از آب همان منطقه هستید، آن را ۵ دقیقه بجوشانید و بعد مصرف کنید.
- همراه داشتن دستمال مرطوب، ژل پاک کننده و مایع آنتی باکتریال برای پاک کردن دست‌ها ضروری است.
- حتی اگر برنامه سفر طولانی نیست، تمام داروها و مکمل‌های غذایی خود را همراه داشته باشید.
- در صورت مشاهده خونریزی داخل واژنی، لختگی خون زیر پوست، گرفتگی و دردهای شکمی، سر درد شدید و مشکلات بینایی هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه نمایید.

سفر و بارداری‌های پُر خطر
در زنانی که بارداری دشواری را تجربه می‌کنند، توصیه می‌شود که از سفر کردن اجتناب نمایند. برخی از علائمی که یک بارداری را در دسته پُر خطر قرار می‌دهد عبارتند از:
- لکه بینی
- باداری چند قلو
- دیابت بارداری
- فشار خون بالا
- تشنج آبستنی
- وجود برخی علائم غیر طبیعی در جفت
- پیشینه سقط جنین
- پیشینه زایمان زودرس
به علاوه اگر سن مادر ۳۵ سال و بالاتر بوده و یا اولین تجربه آبستنی او باشد، بهتر است از سفر کردن خودداری کند.

خطرات سفرهای طولانی در دوران بارداری
از آنجا که در سفرهای طولانی با اتومبیل، اتوبوس، قطار و یا هواپیما امکان تحرک مادر وجود ندارد، ریسک لختگی خون در وریدهای عمقی پا یا همان DTV بالا می‌رود. ترومبوز ورید عمقی در پاها یا DTV بیماری خطرناکی است چرا که این لخته‌ها به وسیله جریان خون حرکت کرده و احتمال دارد وارد اندام‌های حیاتی از جمله شش‌ها شوند. عواملی که خطر ترومبوز ورید عمقی در پاها را حین بارداری افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سابقه ترومبوز ورید عمقی
- سابقه خانوادگی در ابتلا به ترومبوز ورید عمقی
- بارداری چند قلو
- وزن بیش از ۱۰۰ کیلوگرم
طبق آمار از هر ۱۰۰۰ زن باردار، یک نفر به DTV مبتلا می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که خطر لختگی خون در پاها در سفرهای طولانی با هواپیما، دو تا سه برابر افزایش می‌یابد. با این وجود هنوز هیچ دلیل قطعی برای منع زنان باردار از سفر کردن وجود ندارد اما برای سفرهای طولانی رعایت نکات زیر ضروری است:
- انجام مکرر ورزش‌های پا
- پیاده‌روی منظم (در سفر با هواپیما بهتر است مادر هر چند دقیقه در کابین مسافران راه رود)
- نوشیدن مداوم آب، مایعات و آبمیوه برای جلوگیری از دهیدراته شدن بدن
- کاهش میزان کافئین مصرفی
به مادرانی که در معرض خطر ترومبوز وریدی پا هستند، توصیه می‌شود:
- در مورد برنامه سفرشان با متخصص زنان مشورت کنند.
- در طول سفر، جوراب‌های مخصوص واریس بپوشند.
- قبل و بعد از سفرهای بیش از ۴ ساعت، هپارین سدیم تزریق کنند.

بارداری و سفر با هواپیما
زنان بارداری که قصد سفر با هواپیما را دارند، پیش از قطعی کردن برنامه سفر خود لازم است که نکات زیر را در نظر گیرند:
- بهتر است پیش از هر چیز، در مورد خطرات احتمالی سفر با پزشک مشورت شود. مبتلایان به دیابت بارداری یا زنانی که چند قلو آبستن هستند لازم است که در این زمینه بیشتر دقت کنند.
- سفرهای هوایی در شش هفته آخر بارداری، خطر زایمان زودرس را تشدید می‌کند.
- هنگام خرید بلیط باید شرایط مادر باردار توضیح داده شود چرا که برخی شرکت‌های هواپیمایی به زنانی که در هفته ۳۵‌ام بارداری و بیشتر هستند، اجازه پرواز نمی‌دهند.
- هنگام دریافت کارت پرواز، برای آن که مادر فضای بیشتری داشته باشد بهتر است صندلی‌های ردیف درب خروج اضطراری را به وی اختصاص دهند.
- برای تسریع رفت و آمد و دسترسی آسان به دستشویی، صندلی‌های کنار راهرو انتخاب مناسب‌تری هستند.
در طول پرواز
- کمربند ایمنی باید زیر شکم بسته شود.
- در حالت نشسته، حرکت دادن و کشیدن پاها ضروری است که باید هر چند دقیقه یکبار تکرار شود.
- نوشیدن آب و مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی بدن هنگام پرواز، مفید است. همچنین حفظ آب بدن به جلوگیری از لختگی خون در پاها نیز کمک می‌کند.
- اگر پرواز آرام باشد، راه رفتن مداوم در کابین به جلوگیری از لختگی خون و ورم پاها کمک می‌کند.
- اگر امکان راه رفتن در کابین وجود ندارد، بهتر است عضلات پا متناوباً و با قدرت منقبض شوند تا از لخته شدن خون در وریدها جلوگیری شود.
- در صورت احساس کمبود اکسیژن یا سر درد خفیف، استفاده از ماسک اکسیژن به بهبود وضعیت مادر کمک می‌کند.

بارداری و سفر با اتومبیل
در سفرهای جاده‌ای، رعایت نکات زیر برای زنان باردار ضروری است:
- هنگام سفر با اتومبیل، ایستادن در توقفگاه‌ها به منظور استراحت دادن به پاها و استفاده از دستشویی توصیه می‌شود.
- بستن کمربند ایمنی چه در صندلی جلو و چه در عقب ضروری است. کمربند شانه‌ای باید زیر سینه و کمربند دور کمر باید به دور ران‌ها بسته شود.
- بهتر است هنگام نشستن در صندلی جلو، فاصله از داشبورد اتومبیل تا حد امکان زیاد شود. به این ترتیب در صورت رخداد تصادف، کیسه هوا آسیبی به شخص وارد نمی‌کند.
- در صورتی که مادر راننده باشد بهتر است صندلی اتومبیل تا حد امکان عقب برده شده و پاها کاملاً کشیده باشند. - قرار دادن یک بالشتک کوچک در گودی کمر به بهتر کردن شرایط رانندگی کمک می‌کند.
- استفاده از بالش‌های مخصوص گردن برای راحتی سر در طول سفرهای جاده‌ای مفید است.

علائم هشدار دهنده برای ممنوعیت سفر در دوران بارداری
در طول دوران بارداری، نشانه‌های زیر علائم هشدار دهنده‌ای هستند که برنامه سفر را به طور جدی زیر سؤال می‌برند و باید جدی گرفته شوند:
خونریزی
خونریزی می‌تواند علامت سقط جنین یا مسدود شدن گردن رحم (سرویکس) توسط جفت باشد. گاهی خونریزی شدید نیاز به تزریق خون دارد و حتی زندگی مادر را تهدید می‌کند.
دردهای شکمی
گرفتگی مداوم و طولانی مدت در ناحیه شکم نیز می‌تواند علامت سقط جنین باشد. به طور معمول، درد شدید همراه با خونریزی نشانه جدا شدن جفت از رحم است.
تورم
آماس شدید بازوها، دست‌ها، پاها و یا اطراف چشم‌ها از نشانه‌های پره اکلامپسی (Pre-eclampsia) است. این عارضه که همان فشار خون بارداری می‌باشد، سلامت مادر و جنین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پره اکلامپسی یکی از سه علت اصلی مرگ زنان باردار در سرتاسر جهان است و به همین دلیل هر نوع نشانه نزدیک به این مسئله را باید هر چه سریع‌تر با پزشک در میان گذاشت.
سر درد
دردهایی که مداوم هستند و حتی بعد از استراحت و یا مصرف تیلنول از بین نمی‌روند از نشانه‌های احتمالی بالا رفتن فشار خون محسوب شده و یکی دیگر از عوارض پره اکلامپسی می‌باشد.
تغییر وضوح دید
ضعیف شدن بینایی، تاری دید و یا مشاهده نور فلاش به همراه تورم اطراف پلک‌ها از دیگر علائم احتمالی فشار خون بارداری هستند.
تغییر در حرکات جنین
هر تغییری هر چند کوچک در حرکات جنین می‌تواند نشانه این باشد که برای جنین مشکلی پیش آمده و باید هر چه سریع‌تر برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه شود.