لوپوس در دوران بارداری، چه تاثیری بر جنین دارد؟

در گذشته زنان مبتلا به لوپوس اریتماتوس سیستمیک یا لوپوس منتشر (Systemic Lupus Erythematosus)، به دلیل نگرانی در مورد اثرات این بیماری روی خودشان و نوزادشان از باردارشدن می‌ترسیدند. با این حال طی ۱۰ تا ۲۰ سال اخیر پیشرفت تکنولوژی، درک بهتر این بیماری و تغییراتی در پزشکی موجب شدند که بسیاری از موارد، بارداری با نظارت نزدیک امکان‌پذیر شود و بتوان نام لوپوس و بارداری را کنار هم شنید.

پیش از بارداری
برای داشتن بارداری موفق، لازم است که به درستی برنامه‌ریزی کنید. توصیه می‌شود بارداری را برای زمانی برنامه‌ریزی کنید که حداقل از زمان درمان لوپوس شما شش ماه گذشته و بیماری غیرفعال شده باشد. زمانی که لوپوس فعال است، خطر ابتلا به بیماری در دوران بارداری افزایش می‌یابد و عوارض جانبی بسیاری را برای مادر و کودک به دنبال خواهد داشت.
شدیدا توصیه می‌شود سه تا شش ماه قبل از اینکه قصد باردارشدن را داشته باشید، به طور مرتب با پزشک در ارتباط باشید. انجام چنین کاری به پزشک این امکان را می‌دهد که در برابر هرگونه عوامل خطری مانند مشکلات کلیوی، فشارخون بالا و مشکلات قلبی یا ریوی از شما محافظت کند. او همچنین می‌تواند توصیه‌های لازم را در مورد تغییر در رژیم‌درمانی شما ارائه دهد.

دارودرمانی
بخش مهمی از برنامه‌ریزی بارداری و لوپوس این است که اطمینان حاصل کنید هر نوع دارویی که قبل از بارداری و در دوران بارداری مصرف می‌کنید مناسب هستند. ممکن است توصیه شود برخی از داروها را متوقف کنید و در بعضی موارد به دنبال داروهای جایگزین باشید. برخی از داروهای لوپوس باید قبل از بارداری متوقف شوند و جایگزینی برای آن‌ها در نظر گرفته شود (مانند هیدروکسی کلروکین یا آزاتیوپرین). داروهایی که باید قبل از بارداری متوقف شوند عبارت‌اند از:
متوترکسات (توقف سه ماه قبل از بارداری)
سیکلوفسفامید (توقف سه ماه قبل از بارداری)
مایکوفنولات موفتیل (توقف سه ماه قبل از بارداری)
ریتوکسیماب (توقف یک سال قبل از بارداری)
بلیمومب (توقف یک سال قبل از بارداری)
لِـفلونوماید (توقف دو سال قبل از بارداری)
بیس فسفونات ها (توقف دو سال قبل از بارداری)
داروهای دیگری که در دوران بارداری منع مصرف هستند و باید مصرف آن‌ها را متوقف کرد یا به فکر جایگزین برای آن‌ها بود عبارت‌اند از:
مهارکننده‌های ACE (معمولا برای درمان نارسایی قلبی و فشارخون بالا استفاده می‌شوند).
وارفارین (درمان رقیق شدن خون که به طور معمول برای درمان سندرم آنتی فسفولیپید و APS در افراد مبتلا به لوپوس استفاده می‌شود).

آزمایش خون
قبل از بارداری باید بدانید که آیا دارای آنتی بادی‌های خاصی هستید که احتمال تغییر آن در زمان بارداری وجود داشته باشد یا نه. از جمله این آنتی بادی‌ها می‌توان به anti-Ro و anti-La اشاره کرد. مهم است که از وجود سندروم آنتی فسفولیپید (APS) یا آنتی‌بادی‌های مرتبط با آن در خودمان آگاه باشیم، زیرا این عوامل خطر لخته شدن خون (ترومبوز) در طول بارداری را افزایش می‌دهند. علاوه بر این، حضور این آنتی‌بادی‌ها می‌تواند خطر عوارض ناشی از بارداری مانند پره اکلامپسی، محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) یا زایمان زودرس را افزایش دهد.

سبک زندگی و مکمل‌ها
مانند تمام زنانی که برای بارداری برنامه‌ریزی می‌کنند، شما می‌توانید با پیروی از این دستورالعمل‌ها شانس بارداری سالم را در خود افزایش دهید:
مصرف ۰.۴ میلی‌گرم اسیدفولیک سه ماه قبل از بارداری و ۱۲ هفته اول بارداری برای کاهش خطر نقص لوله عصبی
سیگار نکشیدن
عدم مصرف الکل
مصرف کلسیم و ویتامین d۳ قبل از بارداری و در طول بارداری
داشتن وزن سالم
تزریق واکسن‌های لازم (اگر در بارداری سرخچه بگیرید می‌تواند به نوزاد شما آسیب برساند. اگر شما در برابر سرخک و سرخچه واکسینه نشده‌اید یا در این مورد مطمئن نیستید، از پزشک خود بخواهید سابقه واکسیناسیون شما را بررسی کند. شما باید تا یک ماه پس از انجام واکسیناسیون باردار نشوید.)

مشکلات رایج سلامت در دوران بارداری
در حالت عادی بدن شما در دوران بارداری در وضعیت نرمالی قرار دارد. گاهی اوقات تغییرات موجب تحریک یا ناراحتی می‌شوند و این امر می‌تواند شما را نگران کند. شاید شما بسیاری از مشکلات غیر مرتبط با لوپوس را تجربه کنید، اما بسیار مهم است که هر چیزی را که موجب نگرانی‌تان می‌شود با پزشک در میان بگذارید.
برخی از مشکلات رایج در دوران بارداری عبارت‌اند از:
یبوست
درد شکم
احساس ضعف
احساس گرما
بی‌اختیاری
تکرر ادرار
تغییرات پوست و مو
رگ‌های واریسی
برخی از تغییرات شایع در دوران بارداری ممکن است با لوپوس اشتباه گرفته شوند. در طول دوران بارداری تمام زنان باردار ممکن است تورم زانو (افیوژن) یا سندروم تونل کارپ را شاهد باشند اما اگر لوپوس وجود داشته باشد، پزشک باید سینوویت (التهاب مفصل) را تشخیص دهد. زنان باردار همچنین شاید به قرمزی (اریتم) در کف دست یا صورت مبتلا شوند که با راش در لوپوس متفاوت است.

لوپوس و بارداری
خطر لوپوس در دوران بارداری و بعد از آن به علت تغییرات هورمونی تقریبا ۵۰ درصد تخمین زده می‌شود، اما اکثر این موارد خفیف تا متوسط هستند و بجای کلیه‌ها عمدتا روی پوست و مفاصل تأثیر می‌گذارند. این خطر با توجه به سابقه هر بیمار متفاوت است. خطرات بیشتر متوجه خانم‌هایی است که شش ماه قبل از بارداری به لوپوس مبتلا شده‌اند و بیماری قبلی در آن‌ها بسیار فعال بوده و درمان آن متوقف شده است.
بسیار مهم است که بلافاصله بعد از بارداری عوارض را شناسایی و درمان کنید زیرا ممکن است این عوارض، مادر و نوزاد را درگیر کند. این عوارض شامل افزایش احتمال پیش اکلامپسی در مادران، افزایش سه برابری احتمال زایمان زودرس (تولد قبل از ۳۷ هفتگی) و محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) خواهد بود.

ترومبوز (لخته شدن خون)
در همه زنان بعد از حاملگی خطر لخته شدن خون وجود دارد. این خطر در زنان مبتلا به لوپوس (زنانی که دارا یا فاقد آنتی‌بادی‌های ضد فسفولیپیدها هستند) بیشتر است. بیماران مبتلا به سندروم آنتی فسفولیپید ممکن است در دوران بارداری نیاز به درمان با آسپرین و هپارین زیر جلدی داشته باشند. برای بیماران مبتلا به سقط مکرر در سه ماهه اول ممکن است آسپرین تجویز شود. آسپرین در زنان مبتلا به SLE که آنتی‌بادی‌های ضد فسفولیپیدی را ندارند برای جلوگیری از ترومبوز و پیش اکلامپسی استفاده خواهد شد.

اثرات لوپوس روی نوزاد
۱. محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
این مورد به رشد ضعیف کودک هنگامی‌ که در رحم مادر است اشاره دارد. خطر ابتلا به محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) در زنان دارای لوپوس در مقایسه با افراد عادی بیشتر است. این موضوع به ویژه در افرادی که آنتی‌بادی‌های ضد فسفولیپیدی و فشارخون بالایی در دوران بارداری دارند اهمیت زیادی دارد.
۲. زایمان زودرس
این مورد در زنان مبتلا به لوپوس شایع‌تر است و به عنوان زایمان قبل از ۳۷ هفتگی تعریف می‌شود. زایمان زودرس در ۴۰ تا ۵۰ درصد از زنان مبتلا به SLE رخ می‌دهد. در صورتی که مادر دارای لوپوس فعال، ناراحتی کلیه، فشارخون بالا، پره اکلامپسی و استروئید با دوز بالا (۲۰ میلی‌گرم یا بیشتر) باشد، خطر ابتلا به زایمان زودرس افزایش می‌یابد. زایمان زودرس اکثر اوقات خود به خودی یا به علت محدودیت رشد داخل رحمی، کاهش مایع آمنوتیک اطراف جنین، پریشانی جنین یا پارگی غشا رخ می‌دهد.
هنگامی‌ که کودک به اندازه کافی به بلوغ می‌رسد، اغلب توصیه می‌شود که از زایمان واژینال برای به دنیا آوردن نوزاد استفاده شود. زایمان زودرس عواقب متعددی را به دنبال دارد که جدی‌ترین آن، مشکل تنفسی است. برای کمک به رشد ریه جنین، به مادران کورتیکواستروئیدهای خاصی (به عنوان مثال، دگزامتازون که می‌تواند از جفت عبور کند) داده می‌شود. سایر عوارض احتمالی شامل عفونت، مشکلات کبدی (زردی)، مشکلات تغذیه و تأخیر در رشد یا مرگ نوزادان (طی ۴ هفته اول تولد) خواهد بود.
۳. تلفات بارداری
تلفات بارداری شامل سقط خود به خودی قبل از هفته دهم، سقط‌جنین بین هفته ۱۰ تا ۱۹ و تولد جنین مرده از هفته ۲۰ به بعد است. افزایش میزان تلفات بارداری و سقط‌جنین در بیماران مبتلا به لوپوس بیشتر مشاهده می‌شود. این خطر در افراد دارای سابقه قبلی تلفات بارداری (به‌ویژه قبل از هفته دهم)، سندروم آنتی فسفولیپید، لوپوس فعال قبل از بارداری یا در دوران بارداری، بیماری کلیوی و پیش اکلامپسی بیشتر است.
۴. بلوک قلبی مادرزادی
حدود یک درصد از موارد دارای آنتی‌بادی‌های anti-Ro و anti-La، می‌توانند از جفت عبور کنند و باعث ایجاد بلوک قلبی مادرزادی شوند. اگر این آنتی‌بادی‌ها وجود داشته باشند، تنها می‌توانند پس از گذشت هفته شانزدهم از جفت عبور کنند و از این رو، در این هفته مراقبت‌های مکرری توسط پزشک یا ماما انجام خواهد شد. تعداد نوزادانی که به علت بلوک قلبی مادرزادی و عوارض قلبی مرتبط با آن در داخل رحم می‌میرند کم است. با این حال، حدود ۳۰ درصد این نوزادان در ماه اول زندگی، ۳۰ درصد در سال اول و بقیه بین سنین ۱۰ الی ۱۲ سالگی به دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب نیاز خواهند داشت.

زایمان
زایمان واژینال در افراد مبتلا به SLE، با برنامه‌ریزی بارداری و مراقبت‌های ویژه امکان‌پذیر است. سزارین مناسب خانم‌هایی است که شرایطی اضطراری دارند یعنی خانم‌هایی که قبلا سزارین داشته‌اند و زایمان واژینال را نمی‌پذیرند و خانم‌هایی که به بیماری‌های عضلانی شدید مبتلا هستند. با این حال، برای کاهش خطرات تولد در زنان مبتلا به لوپوس فعال یا سندروم آنتی فسفولیپید، زایمان برای هفته‌های ۳۸ تا ۳۹ برنامه‌ریزی شده است.

شیردهی
تغذیه با شیر مادر مزایای متعددی دارد و می‌تواند خطر عوارض را در نوزادان کاهش دهد. عوارضی مانند:
عفونت
درماتیت آتوپیک (اگزما)
آسم
چاقی
دیابت نوع یک و نوع دو
لوسمی دوران کودکی
سندروم مرگ ناگهانی نوزاد
شیردهی همچنین می‌تواند عوارضی را برای مادر کاهش دهد؛ عوارضی مانند:
دیابت نوع دو
سرطان پستان
سرطان تخمدان
افسردگی بعد از زایمان

لوپوس بعد از زایمان
خطر لوپوس در دوره پس از زایمان نیز وجود دارد، حتی اگر بیماری قبل از بارداری و در دوران بارداری ثابت بوده باشد. اگر در معرض علائم لوپوس قرار دارید، تحت نظر پزشک می‌توانید دارو مصرف کنید.
لخته شدن خون
در همه زنان بعد از حاملگی خطر لخته شدن خون وجود دارد. این خطر در زنان مبتلا به لوپوس (زنانی که دارا یا فاقد آنتی‌بادی‌های ضد فسفولیپیدها هستند) بیشتر به نظر می‌رسد بنابراین لازم است به توصیه‌های پزشک گوش کنیم و در صورت لزوم از داروهای ضد لخته شدن یا ضد انعقاد خون (هپارین یا وارفارین) استفاده کنیم. اگر علائم لخته شدن خون مانند درد قفسه سینه هنگام تنفس را تجربه کردید، سریعا به دکتر مراجعه کنید.

آیا کودکم مبتلا به لوپوس خواهد شد؟
سندروم لوپوس نوزادان
در مادرانی با آنتی‌بادی‌های مثبت anti-Ro و anti-La، کودک ممکن است به سندروم لوپوس نوزاد مبتلا شود. این سندروم ممکن است به صورت یک بثورات زودگذر، بلوک قلبی، ناهنجاری‌های کبدی یا پلاکت کم نمایان شود.
بثورات به ندرت در زمان تولد آشکار می‌شود و در اکثر نوزادان بعد از قرارگیری در معرض نور ماوراءبنفش این اتفاق می‌افتد. بثورات ممکن است بلافاصله بعد از تولد یا هفته‌ها و ماه‌ها بعد (به طور میانگین شش هفته بعد از تولد) ظاهر شوند. این مشکل ناحیه قرمز دایره‌ای شکلی را در صورت (به ویژه اطراف چشم) و پوست سر ایجاد می‌کند. مهم‌ترین بخش درمان، محافظت از کودک در برابر نور و استفاده از کرم ضد آفتاب است. بثورات معمولا پوست را به میزان زیادی زخم نمی‌کنند، اما ممکن است تغییر رنگ خفیفی ایجاد کنند.
آنتی‌بادی‌های anti-Ro و anti-La پس از گذشت شش تا هشت ماه از سیستم کودک ناپدید می‌شوند. به نظر نمی‌رسد وجود سندروم لوپوس نوزادان، خطر ابتلا به SLE را در زندگی آینده کودک افزایش دهد.

نتیجه گیری
ژن‌های زیادی در ایجاد لوپوس دخیل هستند (تنها نیمی از آن‌ها احتمالا از یک والد مبتلا به لوپوس به ارث برده می‌شوند) و از آنجا که عوامل محیطی باید در طول زندگی فرد رخ دهند تا بیماری ظاهر شود، در کودکانی که والدین آن‌ها به لوپوس مبتلا هستند این بیماری شایع نیست. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که از هر ۲۰ نفری که به لوپوس مبتلا می‌شوند یک نفر آن‌ها خویشاوند نزدیکی (مادر، عمه، خواهر، برادر، اغلب پدر یا عمو) مبتلا به لوپوس دارند.