مشکلات دوران نوزادی، مهم‌ترین و رایج‌ترین آن ها
بسیاری از پدر و مادرهای جوان پس از تولد فرزندشان دچار استرس زیادی می‌شوند و پرسش‌های زیادی درباره مشکلات نوزادشان از پزشکان می‌پرسند.
بسیاری از پدر و مادرهای جوان پس از تولد فرزندشان دچار استرس زیادی می‌شوند و پرسش‌های زیادی درباره مشکلات بینایی، شنوایی، تنفسی، ادراری و گوارشی نوزادشان از پزشکان می‌پرسند. برخی از مسایل پزشکی در ماه اول زندگی شایع‌ترند و بسیاری از والدین با این قبیل مشکلات برخورد می‌کنند. برخی از مهم‌ترین و رایج‌ترین این مسایل را در این نوشته می‌خوانید.
مشکلات تنفسی
نوزاد طبیعی معمولا بین ۲۰ تا ۴۰ تنفس در دقیقه انجام میدهد که اغلب در طول خواب نیز به طور منظم انجام می‌شود ولی وقتی کودک بیدار است، گاهی برای مدت کوتاهی، تنفسش تندتر می‌شود و سپس توقف‌های کوتاه (کمتر از ۱۰ ثانیه) رخ میدهد و دوباره تنفس به وضع طبیعی برمی‌گردد. اگر کودکتان تب داشته باشد، ممکن است به ازای هر درجه افزایش حرارت بدن حدود ۲ بار در دقیقه به تعداد تنفسش اضافه شود. از آنجا که ترشحات بینی ممکن است باعث گرفتگی بینی شوند، گاهی تنفس شیرخوار را مختل می‌کند. این وضعیت را می‌توان با دستگاه بخور سرد و ساکشن ملایم ترشحات بینی با پوار کوچک برطرف کرد. در ضمن استفاده از سرم نمکی رقیق برای شستوشوی بینی می‌تواند به باز کردن راه تنفس نوزاد کمک کند.
اسهال
چنانچه شیرخواری که از شیر مادر تغذیه می‌کند، بیش از یک بار به ازای هر وعده شیر خوردن در روز مدفوع آبکی دفع کند، مبتلا به اسهال است. این حالت عموما به دنبال عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. خطر اسهال در این سن به دلیل از دست دادن آب بدن است. اولین علامت کاهش آب بدن، خشک‌شدن دهان کودک و کاهش تعداد پوشک‌هایی است که در طول روز خیس می‌شوند ولی نباید منتظر بمانید تا کم‌آبی اتفاق بیفتد. اگر کودک مدفوع شل را بیش از یک بار به ازای هر وعده شیر خوردن دفع می‌کند، باید حتما با متخصص کودکان تماس بگیرید.
خواب آلودگی
از آنجا که میزان نیاز شیرخواران به خواب متفاوت است، مشکل بتوان گفت که چه وقت یک شیرخوار دچار خواب‌آلودگی شدید شده ولی اگر به نظرتان رسید که کودکتان بیش از حد معمول می‌خوابد، این حالت ممکن است نشانه عفونت یا مشکلات دیگر باشد. بنابراین باید متخصص کودکان را در جریان بگذارید. همچنین باید بدانید که خواب‌آلودگی کودک ممکن است به خاطر دارویی باشد که شما مصرف می‌کنید و از طریق شیر شما به کودک می‌رسد بنابراین در صورت مصرف دارو باید با پزشک مشورت کنید.
عفونت چشمی
بعضی از کودکان از بدو تولد دچار انسداد یک طرفه، دوطرفه و نسبی یا کامل مجرای اشکی هستند. معمولا چون تولید اشک شروع می‌شود، مجرای اشکی در طول ۲ هفته خودبه‌خود باز می‌شود. چنانچه مجاری اشکی تا این زمان باز نشود، انسداد ممکن است به اشک‌ریزش یا حتی ترشحات غلیظ چشم نوزاد منجر شود. در این حالت، اشک طبیعی چشم جمع شده و از لابه‌لای پلک‌ها سرازیر می‌شود و شما می‌توانید با ماساژ ملایم گوشه داخلی چشم و کناره بینی به باز شدن این مجرا کمک کنید ولی حتما باید متخصص کودکان را در جریان بگذارید و با نظر وی این اقدام را انجام دهید.
اگر مجرای اشکی همچنان بسته بماند، عدم عبور اشک از آن و تخلیه نامناسب مجرا باعث ایجاد عفونت خواهد شد که به صورت ترشح‌های سفیدرنگی در گوشه چشم خود را نشان خواهد داد. در این موارد پلک‌ها شدیدا به هم چسبیده و کودک بعد از خواب قادر به باز کردن چشم خود نیست. چنین عفونت‌هایی معمولا با قطر‌ه‌ها یا پمادهای مخصوصی که توسط پزشک تجویز می‌شوند، برطرف خواهد شد. گاهی اوقات لازم است علاوه بر دارو، با آب استریل چشم کودک را به آرامی پاک کنید؛ به نحوی که یک گوش‌پاک‌کن را در آب استریل فرو کنید و پنبه آن را در گوشه داخلی چشم کودک روی مژه‌ها قرار دهید و به آرامی از سمت داخل (کنار بینی) به سمت خارج چشم بکشید تا ترشحات برداشته شوند.
توجه داشته باشید که از هر گوش‌پاک‌کن فقط یک بار استفاده کنید و سپس آن را دور بیندازید. اگر چه این‌گونه عفونت‌های چشمی خفیف ممکن است چند بار در طول یک ماه اول زندگی کودک تکرار شوند اما معمولا آسیبی به چشم نمی‌رسانند و فقط در موارد بسیار نادر، انسداد مجرای اشکی نیازمند اقدام جراحی خواهد بود. اگر چشم کودک قرمز یا خون‌آلود شده باشد احتمالا عفونت جدی‌تری وجود دارد که به آن کنژنکتیویت یا ورم ملتحمه می‌گویند که در این صورت باید بلافاصله پزشک را در جریان قرار دهید.
تب
هر زمان که کودک بی‌قرار است یا احساس می‌کنید که داغ شده است، باید درجه حرارت بدنش را اندازه بگیرید. اگر درجه حرارت مقعدی بیش از ۱۰۰ درجه فارنهایت یا ۸/۳۷ درجه سانتی‌گراد باشد و در ۲ نوبت جداگانه همین نتیجه به دست آید، مشخص می‌شود که کودکتان تب دارد. تب نوزاد ممکن است به علت محیط گرم یا پوشش زیاد و عدم دریافت شیر کافی باشد. در صورت وجود تب، پوشش نوزاد را کم کنید (چنانچه پوشش زیادی دارد)؛ درجه حرارت اتاق را به حد مطلوب (۲۳ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد) برسانید و به او شیر بدهید. در صورتی که به رغم این اقدامات تب ادامه پیدا کرد، ممکن است مشکل کودک جدی باشد. تب در چند هفته اول زندگی ممکن است نشانه‌ای از یک عفونت باشد که باید سریعا به آن رسیدگی شود؛ چرا که نوزادان در برابر عفونت بسیار آسیب‌پذیر هستند و به سرعت بدحال می‌شوند.
شلی کودک
اکثر نوزادان، شُل به نظر می‌رسند؛ چون عضلات آنها هنوز تکامل نیافته است ولی اگر کودکتان بیش از حد مورد انتظار شل باشد این حالت ممکن است علامتی از یک مشکل جدی باشد. بنابراین در این موارد باید فورا با متخصص کودکان مشورت کنید.
مشکل شنوایی کودک
توجه کنید که کودک شما به صداها چگونه پاسخ میدهد؟ آیا در اثر یک صدای بلند و ناگهانی از جا می‌پرد؟ آیا وقتی او را صدا می‌کنید به سمت شما برمی‌گردد؟ اگر کودک به صداهای محیط اطراف پاسخ نمی‌دهد حتما پزشک را در جریان بگذارید تا آزمایش‌های لازم برای سنجش شنوایی را انجام دهد. اگر کودک شما خیلی نارس است یا اگر در طول بارداری یا زایمان دچار کمبود اکسیژن شده یا به بیماری عفونی شدیدی مبتلا بوده است یا اگر در خانواده شما سابقه کری مادرزادی وجود دارد، حتما باید از نظر شنوایی بررسی شود. اگر احتمال می‌دهید که کودکتان دچار نقص شنوایی است، باید هر چه سریع‌تر آزمایش شود چون تاخیر در تشخیص و درمان باعث اشکال در یادگیری زبان توسط کودک خواهد شد. در حال حاضر در بسیاری از زایشگاه‌ها در کشورهای مختلف، غربالگری شنوایی نوزادان انجام می‌شود.
مشکل بینایی کودک
وقتی کودک کاملا هوشیار است به چشم‌هایش با دقت نگاه کنید. آیا زمانی که در فاصله ۲۰ تا ۴۰ سانتی‌متری صورت وی قرار می‌گیرید چشم‌های او شما را تعقیب می‌کنند یا اینکه وقتی یک منبع نورانی یا یک اسباب‌بازی کوچک را در همین فاصله حرکت می‌دهید، آن را دنبال می‌کند؟ در این حالت، چشم‌های نوزاد ممکن است انحراف داشته باشند. مثلا ممکن است یک چشم به داخل یا خارج انحراف پیدا کند. این مساله به این علت است که ماهیچه‌های کنترل‌کننده حرکات چشم در نوزادان هنوز تکامل کافی پیدا نکرده‌اند ولی هر ۲چشم نوزاد باید در تمام جهات حرکات مساوی و هماهنگ داشته باشند و بتوانند اجسامی را که آهسته در میدان دیدشان و نزدیک به چشم حرکت می‌کنند، دنبال کنند. اگر نوزاد شما قادر به انجام چنین کاری نباشد یا اینکه نارس متولد شده باشد یا در دوران نوزادی اکسیژن دریافت کرده باشد، متخصص کودک شما را برای بررسی‌های بیشتر به متخصص چشم ارجاع خواهد داد.
زردی
زردی که خود را به صورت زردشدن رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها نشان میدهد، ممکن است مدت کوتاهی پس از تولد ایجاد شود و حتی تا ۲ هفته یا بیشتر در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، پا برجا بماند. به هر حال، هر زمانی متوجه زردی در نوزاد شدید، قبل از هر اقدامی با متخصص کودکان مشورت کنید.
لرزش
بسیاری از نوزادان دچار حرکات لرزشی چانه و دست‌ها هستند که حالتی طبیعی است اما اگر تمام بدن لرزش داشته باشد، ممکن است ناشی از کمبود قند یا کلسیم خون و گاهی اوقات ناشی از بیماری‌های مغزی باشد. بنابراین به محض مشاهده این علامت باید پزشک را در جریان قرار دهید تا وی در مورد علت لرزش بررسی‌های لازم را انجام دهد.
استفراغ
اگر کودک شما دچار استفراغ جهنده باشد، باید حتما به متخصص کودکان مراجعه کنید زیرا این مساله ممکن است نشانه‌ای از انسداد دریچه بین معده و روده کوچک (تنگی پیلور) یا برگشت موادغذایی از معده به مری (ریفلاکس معده به مری) باشد. هر گونه استفراغی که ادامه داشته یا همراه با اسهال یا تب باشد، باید توسط متخصص کودکان بررسی شود.
موارد دیگر
شایع‌ترین عفونت‌ها و بثورات نوزادان از این قرارند:
کلاهک مومی (درماتیت سبورئیک)
این حالت به صورت برجستگی‌های چرب و پوسته‌پوسته است که قسمتی از سر یا تمام سر نوزاد را می‌پوشاند. برای رفع این حالت می‌توان از چرب کردن سر با روغن‌های گیاهی (مانند روغن زیتون یا نارگیل) قبل از استحمام و شستوشوی موها با شامپوی مخصوص بچه استفاده کرد. البته این حالت معمولا در چند ماه اول زندگی به خودی خود برطرف می‌شود.
عفونت ناخن
این عفونت معمولا با ایجاد قرمزی در لبه انگشت ناخن دست یا پا دیده می‌شود که ممکن است با کمپرس گرم بهبود پیدا کند ولی بهتر است به متخصص کودکان مراجعه شود.
عفونت ناف
اغلب به صورت قرمزی اطراف ناف یا ترشح چرکی یا بدبو از ناف تظاهر پیدا می‌کند که در صورت مشاهده باید حتما با متخصص کودکان مشورت شود.
ادرارسوختگی
به دلیل بستن کودک و تماس پوست بدن با ادرار ایجاد می‌شود.
برفک دهان
ضایعه‌های سفیدی هستند که گاهی اوقات در دهان یا روی زبان کودک شما ایجاد می‌شوند و علت آنها نوعی عفونت قارچی شایع است. این ضایعات با داروی ضدقارچ خوراکی که پزشک تجویز می‌کند به راحتی برطرف می‌شوند.
