بیماری مردانه واریکوسل، علائم و درمان

واریکوسل به پیچ‌خوردگی و اتساع سیاهرگ‌های بالای بیضه‌ها گفته می‌شود. در مورد دلایل به وجود آمدن این عارضه نظرات مختلفی داده‌ شده است. بالا رفتن حرارت بیضه‌ها، کم شدن جریان خون در بیضه‌ها، اختلال در انتقال مواد و یا اکسیژن‌رسانی به بیضه‌ها و یا غدد فوق کلیه و متابولیت‌های کلیوی و یا حتی ترکیبی از موارد ذکر شده را به‌ عنوان دلایل به وجود آمدن واریکوسل ذکر نموده‌اند.
واریکوسل یکی از شایع‌ترین علل ناباروری ثانویه در مردان محسوب شده که قابلیت درمان دارد. در اثر این پدیده رشد بیضه‌ها کم شده و در ضمن کاهش حرکت اسپرم باعث ایجاد تغییر در انزال و کاهش تعداد و تغییر شکل اسپرم‌ها می‌شود. البته این مسئله تأثیری در توانایی جنسی و یا انزال زودرس ندارد.

علائم واریکوسل
واریکوسل مانند هر اختلال جسمی دیگر می‌تواند همراه با علامت و یا بدون علامت باشد. درد در این اختلال ممکن است به‌صورت تیز و یا مبهم به وجود آید. این درد ممکن است با فعالیت‌های ورزشی افزایش یابد یا در اثر ایستادن‌های طولانی به وجود بیاید که هنگام دراز کشیدن در حالت خوابیدن به پشت کم شود. در ضمن درد در طی روز زیاد می‌شود. تورم یکی دیگر از علائم این بیماری است که به‌صورت تغییر سایز در بیضه‌ها خود را نشان می‌دهد. معمولاً در بیضه سمت چپ این مشکل شایع‌تر است. در صورت تفاوت ظاهری یا احساس وجود توده در هنگام لمس توصیه به مراجعه به پزشک می‌شود.
به این منظور معاینات دوره‌ای توصیه می‌شود. معاینه با دست در حالت ایستاده و خوابیده انجام شود تا تورم و تغییر اندازه مشخص شود. ممکن است تغییر اندازه عروق با چشم قابل‌ مشاهده باشد یا با لمس احساس درک یک کیسه‌ پر از کرم که عروق داخل بیضه‌ها هستند درک شوند.

درجه‌بندی واریکوسل
درجه‌بندی در بیماری‌ها جهت بررسی میزان شدت بیماری، طول مدت و نحوه درمان اهمیت دارد. از طرفی این درجه‌بندی در درک بیمار از مشکل به وجود آمده و مقایسه درمانی نیز تأثیر دارد. این موضوع به بیمار کمک می‌کند تا از پیشرفت درمان انجام‌ شده آگاه شده و امید و انگیزه بهتری برای درمان داشته باشد.
واریکوسل به ۳ درجه یا گرید طبقه‌بندی‌شده است:
گرید ۱: در این حالت عروق بیضه‌ها هنگام زور زدن بیمار قابلیت لمس شدن دارند.
گرید ۲: در این گرید عروق بیضه در حالت ایستاده لمس می‌شوند.
گرید ۳: در این درجه شدت تورم عروق بیضه‌ها به شکلی است که در حالت ایستاده قابلیت مشاهده شدن دارند.
حالت دیگر در این مشکل به نام ساب کلینیکال خوانده می‌شود که عروق توسط لمس کردن و معاینه تشخیص داده نمی‌شوند؛ اما با کمک استفاده از روش سونوگرافی قابلیت تشخیص دارند.
یکی از مواردی که پزشکان به دنبال تشخیص این بیماری می‌باشند ناباروری است. در این مواقع حتماً شرح‌ حال و معاینه از بیمار انجام می‌شود. در ضمن انجام آزمایش منی در آزمایشگاه تخصصی ضروری است. هنگام تشخیص واریکوسل معاینه بسیار مهم است و سونوگرافی داپلر جهت تائید و یا در بیماران چاق یا در موارد ساب کلینیکال اهمیت پیدا می‌کند.

درمان واریکوسل
تنها راه درمان واریکوسل جراحی است. البته این تصمیم نیازمند بررسی فاکتورهای متعددی است. این فاکتورها شامل: تأهل و فرزند (داشتن و یا نداشتن فرزند)، شدت یا درجه واریکوسل و سن هستند.
اگر بیمار به علت ناباروری مراجعه نموده است و گرید بیمار درجه ۲ و یا ۳ است، عمل جراحی اجتناب‌ناپذیر است؛ البته اگر آزمایش منی بیمار نیز اختلال را نشان داده باشد (داشتن ۲ یا ۳ بار آزمایش منی در آزمایشگاه ضرورت دارد).
واریکوسل یک بیماری خوش‌خیم محسوب می‌شود که به درمان پاسخ می‌دهد. البته عمل جراحی به تصمیم بیمار جهت بچه‌دار شدن و گرید بیماری بستگی دارد. در صورتی‌ که فرد تمایلی به بچه‌دار شدن دارد و مرد جوانی است توصیه می‌شود که جهت پیشگیری از اثرات واریکوسل بر ناباروری عمل را انجام دهد.
عمل جراحی با روش‌های مختلف میکروسکوپی صورت می‌پذیرد. نوع عمل جراحی بستگی به سایر شرایط بیمار، امکانات پزشکی و برخی مسائل تخصصی دارد که بنا به‌ ضرورت با مشورت بیمار تصمیم‌گیری انجام می‌شود.

واریکوسل و ناباروری
واریکوسل به‌تنهایی نمی‌تواند علت ناباروری باشد. ولی در حدود ۲۵ درصد از مردانی که با ناباروری مراجعه می‌کنند دیده می‌شود. اگر زوجین به مدت ۲ سال نابارور باشند واریکوسل اهمیت پیدا می‌کند. البته برای اینکه بتوان با قطعیت واریکوسل را علت ناباروری در نظر گرفت، حتماً تعداد اسپرم‌ها بایستی کم شده باشد.