عوارض زایمان زودرس، برای مادر و نوزاد

امروز به این موضوع می پردازیم که زایمان زودرس چه عوارضی برای مادر و جنین دارد؟
در فاصله هفته های ۲۴ - ۳۴ بارداری، به مادران باردار استروئید تزریق می کنند تا به تکمیل ریه های جنین کمک کنند. این کار احتمال بروز برخی مشکلات در صورت زایمان زودرس را بسیار کم می کند. تزریق استروئید به ویژه برای نوزادانی که ۲۴ ساعت تا ۷ روز بعد از دوره دوم دریافت دارو به دنیا می آیند، بسیار کارآمد است.
داروهایی که توکولیتیک نامیده می شوند هم زایمان را تا چند روز به تأخیر می اندازند؛ البته به شرطی که کیسه آب پاره نشده باشد. این داروها به کاهش انقباضات و دردهای شکمی کمک می کنند تا تزریق استروئید برای تکمیل ریه های جنین مؤثر واقع شود. معمولاً از هفته ۳۴ بارداری، اغلب پزشکان توکولیتیک را تجویز نمی کنند. اگر هم تشخیص داده شود که زود به دنیا آمدن نوزاد برای سلامتی او بهتر است و احتمال خطر برای او یا مادر با زایمان زودرس کمتر می شود، این دارو تجویز نمی شود. در شرایطی که جنین به خوبی رشد نکرده باشد و دچار مشکل شده باشد، دهانه رحم مادر بیش از ۴ سانتی متر باز شده باشد، حال مادر وخیم باشد یا انقباضات شدید رحمی شروع شده باشند، راهی به جز زایمان زودرس وجود ندارد. اگر کیسه آب پاره شده باشد، از واژن نمونه برداری می شود تا عفونت باکتریایی در این منطقه وجود نداشته باشد.
پزشک با کمک مانیتور، ضربان قلب جنین را چک می کند. در این شرایط به مادر داروهای تسکین دهنده درد داده نمی شود، چرا که این داروها ممکن است بر تنفس نوزاد به هنگام تولد تأثیر داشته باشند. بهترین کار برای کاهش درد در این شرایط، اپیدورال است. ممکن است با توجه به حال مادر و جنین، پزشک پیشنهاد زایمان طبیعی را داشته باش؛ اما اگر اوضاع وخیم باشد یا دهانه رحم باز نشده باشد، تنها راه ممکن جراحی سزارین است.

بعد از زایمان زودرس، نوزاد چه شرایطی خواهد داشت؟
اگر نوزاد در هرکدام از این شرایط به دنیا بیاید، اوضاع برای او فرق می کند:
خیلی خیلی زود (هفته ۲۷ بارداری یا زودتر): در این شرایط نوزاد به مراقبت شدید و دقیق در بخش نوزادان نیاز دارد و حتی شاید لازم باشد به یک بیمارستان تخصصی منتقل شود. او باید در محیطی بسیار گرم نگهداری شود؛ چرا که ممکن است دچار هایپوترمیا شود و برای جلوگیری از افت قند خون، به دکستروز (نوعی گلوکز) نیازمند است. همچنین در این شرایط نوزاد ممکن است دچار افت فشار خون و عفونت شود. تنفس او هم به کمک نیاز دارد.
خیلی زود (هفته ۲۸ - ۳۱ بارداری): نوزاد باید در بخش مراقبت از نوزادان نگهداری شود. او از نوزادانی که زودتر از این به دنیا آمده اند قوی تر است؛ اما هنوز احتمال ابتلا به هایپوترمیا، افت قند خون و عفونت وجود دارد.
زود (هفته ۳۲ - ۳۳ بارداری): در این حالت نوزاد ممکن است مشکلاتی در تنفس و غذا خوردن داشته باشد و دچار عفونت شود و به همین دلیل به مراقبت نیاز دارد. ممکن است شرایط مساعدی داشته باشد و بتوان او را برای مدتی نزد مادر آورد.
کمی زود (هفته ۳۴ - ۳۶ بارداری): به احتمال زیاد نوزاد به مراقبت خاصی نیاز ندارد. ممکن است کمی کوچک و کم وزن باشد، اما معمولاً مشکل خاصی ندارد. این موضوع به خوب غذا خوردن و برخی مسائل دیگر مثل سطح قند خون، فشار خون یا عفونت داشتن یا نداشتن او وابسته است.
اگر نوزاد به مراقبت خاص و سریع نیاز داشته باشد، او را از مادر دور می کنند و این ممکن است برای مادر و پدر استرس زا و نگران کننده باشد؛ در این شرایط حمایت روحی از مادر اهمیت زیادی دارد. باید به او قبولاند که نوزاد از این به بعد به کمک و همراهی او نیاز شدیدی دارد و در این لحظه بهتر است که دوری را تحمل کند. در آینده زمان زیادی برای بازی کردن، شیر دادن، تعویض پوشک و لذت بردن از نوزاد کوچولو وجود دارد و هیچ اتفاق بدی قرار نیست رخ دهد.
متأسفانه ادامه حیات نوزادانی که پیش از اتمام هفته ۲۲ بارداری به دنیا می آیند امکان پذیر نیست. نوزادانی که در هفته ۲۳ یا ۲۴ بارداری به دلیل زایمان زودرس به دنیا می آیند ممکن است نجات پیدا کنند؛ اما این موضوع به وزن آن ها هنگام تولد و شرایط جسمانی شان بستگی دارد. هرچه فرایند بارداری بهتر طی شود، جنین سلامت بهتری خواهد داشت.
به هر صورت نوزاد نیاز به مراقبت شدید خواهد داشت. شیر مادر برای تمام نوزادان ضروری است؛ اما این موضوع برای نوزادانی که زود به دنیا می آیند اهمیت ویژه تری دارد؛ چرا که آن ها خیلی بیشتر در معرض عفونت قرار دارند. تغذیه نوزاد از شیر مادر، توان مقابله بدن نوزاد با بیماری ها و عفونت ها را افزایش می دهد. ممکن است شیر دادن به نوزاد نارس که جثه کوچکی دارد، برای مادر دشوار باشد و باید در این زمینه به او کمک کرد. گاهی نوزادان نارس برای شیر خوردن، نیاز به تمهیدات خاصی دارند تا شیر از طریق بینی به شکم آن ها برود.