ذخیره تخمدان نرمال، چه رنجی دارد؟

رنج ذخیره تخمدانی یک آیتم مهم برای میزان باروری خانم ها می باشد و سوال رایج بسیاری از خانم ها حد نرمال ذخیره تخمدان ها می باشد .در واقع با دانستن رنج نرمال ذخیره تخمک می توان بهترین زمان برای بارداری را مشخص کرد.هر ماه در طول یک سیکل قاعدگی یک فولیکول از میان گروهی از فولیکول ها به بلوغ می رسد و سبب تخمک گذاری می شود.ذخیره تخمدان در واقع ظرفیت تخمدان ها برای فراهم کردن تخمک هایی است که قادر به لقاح می باشند و باعث ایجاد بارداری سالم و موفق می شود.توجه داشته باشید که در هر سیکل قاعدگی فقط یک تخمک از تخمدان ها آزاد می شود و زنان بالای ۳۵ سال باید برای بارداری آزمایش تخمدان انجام دهند.در این مقاله مفصلا در مورد حد نرمال ذخیره تخمدان ، رنج نرمال آزمایش ذخیره تخمدان صحبت خواهیم کرد.

ذخیره تخمدان چیست؟
ذخیره تخمدانی در واقع همان مقدار احتمالی تخمک در تخمدان زنان می باشد.ذخیره تخمدانی یک سنجش کیفی برای میزان تخمک ها در تخمدان ها می باشد نه مشخص کردن تعداد دقیق تخمک ها.ذخایر پایین تخمک ها در تخمدان ها نشان دهنده ی کم بودن میزان موفقیت لقاح در لقاح آزمایشگاهی می باشد.زمانی که ذخایر تخمدان ها ناکافی باشد لقاح آزمایشگاهی منحل می شود زیرا درمان درست در وسط چرخه قاعدگی متوقف می شود.زمانی که از میزان ذخایر تخمدان ها صحبت می شود منظور تعداد دقیق آن ها نمی باشد در واقع در حال حاضر هیچ راهی برای مشخص کردن میزان دقیق تخمک ها وجود ندارد .
جالب است بدانید که یک دختر بچه، با تمام تخمک‌هایی که تا آخر عمر خواهد داشت، متولد می‌شود. همینطور که سن افزایش می یابد ، تعداد این تخمک‌ها کاهش می‌یابد، و همزمان کیفیت نیز کم می‌شود؛ که در نتیجه احتمال سقط جنین و نقایص زایمان در زنان ۳۴ ساله و بالاتر افزایش می‌یابد.

آزمایش ذخیره تخمدانی به چه علت انجام می شود؟
آزمایش ذخیره تخمدان زمانی تجویز می شود که پزشک معالج تصمیم بگیرد بداند که میزان باروری شما نسبت به خانم های همسنتان چگونه است.انی آزمایش به طور کلی به دو علت انجام می شود:
1. اول تشخیص علت ناباروری
۲.دوم چگونگی واکنش تخمدان به درمان‌های مربوط به باروری
یکی از علت هایی که پزشک آزمایش ذخیره تخمدانی را تجویز می کند سن می باشد. اما به طور مطلق سن تنها فاکتور برای میزان تخمک ها نمی باشد .ممکن است خانمی با سن کم و در ایام جوانی میزان کمی ذخیره تخمک داشته باشد و خانمی به طور طبیعی در سن بالای 40 سال میزان بیشتری ذخیره تخمک نسبت به خانم های جوان تر نسبت به خودش داشته باشد.

آزمایش ذخیره تخمدانی
آزمایش ذخیره تخمدانی نوعی آزمایش برای سنجش توان بالقوه تولید مثل زنان می باشد.در این آزمایش تعداد فولیکول های خانم و سلامت فولیکول ها ارزیابی می شود .برای انجام آزمایش ذخیره تخمدانی چند راه وجود دارد .یکی ازراه ها اندازه گیری هورمون تحریک کننده ی (FSH) می باشد .در روز دوم یا سوم چرخه قاعدگی این هورمون را اندازه می گیرند.سطح استرادیول باید در همان زمان بررسی شود ، زیرا سطح FSH در زنان دارای سطح استروژن بالا در اوایل چرخه قاعدگی می تواند گمراه کننده باشد .در صورتی که میزان FSH کمی بالاتر باشد ، پزشک سونوگرافی ترانس واژینال را تجویز می کند و این سونوگرافی میزان زیادی از فولیکول ها را مشخص می کند و متخصص زنان از طریق این سونوگرافی مطمین می شود که تخمدان های بیمار در وضعیتی نرمال و طبیعی قرار دارند .استرادیول نیز روشی است که در روز ۳ قاعدگی استفاده می شود . بسته به شرایط و تشخیص متخصص زنان ،هر کدام از این روش ها استفاده می شود.
برای بررسی ذخیره تخمدانی خانم ها چندین روش آزمایشات ذخایر تخمدانی وجود دارد از جمله روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شمارش فولیکول های آنترال:
در این روش فولیکول های آنترال را ارزیابی می کنند.فولیکول های آنترال فولیکول های کوچکی هستند که قطری بین 2تا9 میلی متر دارند.ارزیابی فولیکول های آنترال از طریق سونوگرافی ترانس واژینال انجام می شود. به عبارتی ارزیابی فولیکول های آنترال یکی از بهترین روش های موجود برای تخمین ذخیره تخمدانی است و می تواند پیشگویی کننده پاسخ تخمدانی به داروهای محرک و شانس موفقیت بارداری با روش لقاح آزمایشگاهی باشد. با افزایش سن خانم تعداد فولیکول های آنترال کاهش می باید.
اندازه گیری هومرون FSH و استرادیول در خون:
با افزایش سن خانم ها میزان هورمون تحریک کننده فولیوکولی به نام FSH افزایش می یابد.هورمون تحریک کننده فولیکولی از هیپوفیز ترشح می شود و هورمون اصلی برای تولید تخمک های بالغ در تخمدان ها می باشد.اندازه گیری این هورمون در روز سوم تا پنجم سیکل قاعدگی انجام می گیرد.زمانی که ذخیره تخمدانی کاهش می یابد میزان هورمون FSH افزایش می یابد. به طور کلی انتظار می رود یک خانم با ذخایر تخمدانی مطلوب، سطوح پایینی از هورمون تحریک کننده فولیکولی (FSH) و استرادیول در روز سوم تا پنجم قاعدگی داشته باشد.
آزمایش چالش کلومیفن سیترات:
زمانی که میزان هورمون تحریک کننده فولیکول ها در روز سوم قاعدگی نرمال باشد آزمایش چالش کلومیفن قادر است ذخیره تخمدانی ضعیف را تشخیص دهد زیرا میزان نرمال هورمون تحریک کننده فولیکولی نمی تواند نشان دهنده ی موفقیت آمیز بودن درمان ناباروری باشد. آزمایش چالش کلومیفن قادر است ذخیره تخمدانی ضعیف را تشخیص دهد. در این آزمایش جهت بررسی پاسخ تخمدان به دارو، دارویی به نام کلومیفن سیترات مورد استفاده قرار می گیرد.
در این آزمایش جهت بررسی پاسخ تخمدان به دارو، دارویی به نام کلومیفن سیترات مورد استفاده قرار می گیرد. نحوه انجام این تست بدین صورت است که ابتدا میزان هورمون تحریک کننده فولیکولی (FSH) و استرادیول در روز سوم سیکل قاعدگی بررسی می شود، سپس دو قرص کلومیفن (۱۰۰میلی گرم) در روز ۵-۹ سیکل قاعدگی مصرف می شود و دوباره در روز دهم سیکل قاعدگی میزان هورمون تحریک کننده فولیکولی (FSH) ارزیابی می شود. در تست نرمال چالش کلومیفن، میزان هورمون تحریک کننده فولیکولی (FSH) و استرادیول در روز سوم سیکل قاعدگی اندک است و همچنین میزان هورمون تحریک کننده فولیکولی (FSH) در روز دهم سیکل قاعدگی نیز پایین است.
اندازه گیری سطوح آنتی مولرین هورمون (AMH):
این آزمایش آزمایشی بسیار ارزشمند برای بررسی ذخایر تخمدانی می باشد.هورمون آنتی مولرین ماده است که توسط سلول هایی به نام گرانولوزا در فولیکول های تخمدانی تولید می شود.با افزایش سن خانم ها و کاهش فولیکول های میکروسکوپی میزان هورمون آنتی مولرین (AMH) در بدن کاهش می یابد. هورمون آنتی مولرین (AMH) توسط فولیکول های کوچک تخمدانی تولید می شود، بنابراین سطوح خونی این هورمون می تواند راهنمایی در تخمین میزان فولیکول های در حال رشد تخمدان باشد.
پاسخ تخمدان ها به تحریک توسط گنادوتروپین (FSH):
این روش مرحله ای از درمان ناباروری می باشد و در این روش میزان کمیت و کیفیت تخمک ها بررسی می شود.با تزریق هورمون تحریک کننده فولیکول ها (FSH) ، میزان پاسخ تخمدان ها می تواند کیفیت و میزان شانس درمان ناباروری را مشخص کرد.
لقاح آزمایشگاهی (IVF):
لقاح آزمایشگاهی، درمانی برای ناباروری محسوب می شود اما به صورت همزمان می تواند اطلاعات مفیدی در مورد کیفیت تخمک و جنین تشکیل شده را در اختیار تیم درمان قرار دهد. با ارزیابی دقیق تخمک و جنین در طی این روش، گاهی اوقات سر نخ هایی در مورد دلیل شکست باروری در موارد پیشین بدست می آید. به طور مثال ممکن است تخمک ها از نظر ظاهر (مورفولوژی) ضعیف باشند و یا مشکلاتی در بلوغ آن ها وجود داشته باشد.

تفسیر AMH و FSH در آزمایش ذخیره تخمدان
آزمایش ذخیره تخمدان، یکی از دقیق‌ترین آزمایش‌ها برای ارزیابی ذخیره تخمدان و در واقع توان بارداری در زنان است. سطح AMH را می‌توان در هر نقطه‌ای از چرخه قاعدگی یک زن اندازه‌گیری کرد.
AMH کم نشان چیست؟
AMH کم نشان دهنده ذخیره تخمدان تقلیل یافته می باشد .همچنین نشان دهنده کاهش توانایی تخمدان برای تولید تخمک باکیفیت است و پایین بودن AMH یکی از دلایل رایج ناباروری خانم ها می باشد.
درمان AMH پایین
برنامه درمانی برای خانم هایی که مشکل پایین بودن AMH را دارند مصرف مکمل DHEA می باشد و ثابت شده که این مکمل برای افزایش میزان باروری بسیار مناسب می باشد و برای خانم های با AMH پایین بسیار موثر بوده است.
زنان کمتر از ۳۸ سال، در مقایسه با زنان مسن‌تر، بهبود بیشتری در غلظت AMH پس از درمان DHEA داشته اند. این روش درمانی یکی از قابل اطمینان‌ترین روش‌های برای بهبود شانس حاملگی آزمایشگاهی زنان است.
بالا بودن AMH نشان دهنده چیست؟
بالا بودن میزان AMH نشان دهنده سندروم تخمدان پلی کیستیک می باشد.به طور کلی با افزایش سن خانم ها میزان AMH و FSH در جهت مخالف هم حرکت می کنند.با کاهش سطح AMH و افزایش سطح FSH، متوجه زوال ذخایر تخمدان می‌شویم. هنگامی که سطح AMH طبیعی یا بالا باشد، و همزمان FSH نیز بالا باشد،که می‌تواند ازدیاد اندروژن در سندروم تخمدان پلی کیستیک باشد.
ارتباط AMH و FSH
میزان AMH معمولا همراه با سطح FSH اندازه گیری می‌شود، که یکی دیگر از شاخص‌های ذخیره تخمدان زن است. AMH مزایای متعددی نسبت به FSH دارد:
۱.سطح AMH را می توان در هر زمانی از سیکل قاعدگی اندازه گیری کرد اما میزان FSH را فقط در روز مشخصی از چرخه قاعدگی می توان اندازه گیری کرد.
2.طبق پژوهش های انجام شده اندازه AMH برای پیش بینی شانس باروری بهتر از FSH می باشد.
با این وجود گزارش شده است که AMH توانایی تشخیص را در زنان بالای ۴۲ سال از دست می‌دهد، اگرچه همچنان شاخص قوی تری نسبت به FSH باقی می‌ماند.