درباره نازایی زنان، همه آنچه باید بدانید

ناباروری به حالتی گفته می شود که شما به مدت شش ماه تا یک سال (بسته به سن شما) به صورت محافظت نشده رابطه جنسی داشته باشید ولی باردار نشوید.در واقع علامت اصلی ناباروری همان باردار نشدن است و ممکن است شما علاوه بر این علامت هیچ گونه نشانه یا علائم دیگری را مشاهده نکنید.علائم ناباروری به علل ناباروری بستگی دارد.
بسیاری از شرایط پزشکی و سلامتی می توانند باردار شدن را دشوار کنند. البته در برخی موارد هیچگونه علت مشخصی برای ناباروری فرد تشخیص داده نمی شود.حدود10 درصد از زوجین که در سنین باروری هستند در آمریکا دچار مشکل نازایی هستند،
حدود۳۰ در صد مشکلات به زنان و۳۰در صد به مردان ومابقی یا علل ناشناخته اند ویا این که فاکتور های متعددی هر دو زوج را درگیر کرده اند.
اگر شما برای بیشتر از یک سال مقاربت منظم وبدون پیشگیری داشته اید وهنوز باردار نشده اید (
یا به مدت شش ماه اگر بیشتر از ۳۵سال دارید)باید به پزشک مراجعه کنید نزدیک به ۹۰در صد
زوجین نازا به طور موفقیت آمیزی درمان می شوند. به خاطر داشته باشیدکه چون یک زوج ممکن است دچار مشکلات مختلفی باشند درصد های موفقیت بسیار متغیر هستند

آندومتریوزیز
آندومتریوزیز به شرایطی اطلاق می شود که در آن بافت پوشاننده مخاط رحم(بافت اندومتریال)در بیرون از حفره رحمی ومعمولا در حفره شکمی لگنی رشد می کند

علائم احتمالی
بعضی زنان بدون علامتنددر حالی که دیگران دچار درد موقع عادت ماهیانه یا درد حین نزدیکی یا دردهای مبهم لگنی هستند

درمانهای امکانپذیر
داروهای باروری بالقاح مصنوعی ،عمل جراحی برای برداشتن بافت غیر نرمال یا باز کردن لوله ها،روشهای کمکی تولید مثلی یا فرزند خواندگی

میزان موفقیت
زمانی که داروهای محرک تخمک گذاری با لقاح مصنوعی همراه می شوند ،درصد موفقیت بین ۸تا ۱۷درصد است.
بعد از عمل جراحی میزان باردار شدن---به طور طبیعی یا همراه با درمان---- 20و50در صد است و20و30درصدباروری همراه با تکنیک های کمکی تولید مثلی است.

مشکلات تخمک گذاری و بارداری بطور کل
مشکل تخمک گذاری به شرایطی (معمولا هورمونال)اطلاق می شود که مانع از آزاد شدن تخمک بالغ توسط تخمدانهای شما می شود.
علائم احتمالی:فقدان یا وجود عادات ماهیانه نامنظم و خونریزی های ماهیانه کم یا زیاد
درمانهای امکان پذیر:داروهای باروری ولقاح آزمایشگاهی
درصد موفقیت :حدود70تا90درصد از زنان تخمک گذاری می کنند واز این تعداد 20تا60درصد حامله می شوند.
تخمک باکیفیت پایین :اگر تخمک های شما آسیب دیده اندیا ناهنجاری های کرموزومی دارند،حاملگی در شماادامه پیدا نمی کند.کیفیت تخمک در شما با افزایش سن کاهش می یابد.
علائم احتمالی :ندارد.
درمانهای امکانپذیر:لقاح آزمایشگاهی با استفاده از تخمک یا جنین اهدایی یا فرزند خواندگی
میزان موفقیت : در زوجینی که تحت درمان با لقاح آزمایشگاهی باتخمک اهدایی قرار دارند--30 تا 50درصد شانس بچه دار شدن در هر دوره لقاح آزمایشگاهی وجود دارد.

تخمدان پلی کیستیک
تخمدان پلی کیستیک شرایطی را فراهم می کند که فولیکولهای کوچک موجود در تخمدانها نمی توانند به فولیکولهای بالغ تبدیل شوندوبا عدم تعادل هورمونی والگوهای غیر قابل پیشگویی تخمک گذاری مشخص می شود.
علائم احتمالی :پریود های نامنظم ،رشد موهای زائدوآکنه وچاقی
در مانهای امکانپذیر:اصلاح روش زندگی (رژیم غذایی وورزش )یا داروهای باروری ولقاح آزمایشگاهی .در یک روش درمانی جدید ازیک داروی دیابت به نام متفورمین استفاده می شود که می تواندبه تخمک گذاری منظم کمک کند.
میزان موفقیت :تعداد زیادی از بیماران با وزن بالا وقتی 5تا10درصد از وزن بدن خود را از دست می دهند شروع به تخمک گذاری منظم می کنند.حدود 70تا 90در صد زنانی که داروهای باروری استفاده می کنند تخمک گذاری می کنند واز این تعداد 20تا 60درصد باردار می شوند.متاسفانه یک پنجم این بارداری ها سقط می شوند.مصرف داروهای باروری همچنین با خطر بالای چند قلویی همراه است.

لوله های رحمی مسدود شده
لوله های رحمی آسیب دیده یا مسدود شده ،ازرسیدن اسپرم به تخمک ویا از رسیدن تخمک بارور شده به داخل حفره رحمی جلوگیری می کنند.علل مهم انسداد لوله های رحمی شامل بیماری های التهابی لگن ،بیماری های انتقال یابنده از طریق روابط جنسی نظیر کلامیدیاواعمال جراحی عقیم کننده قبلی می باشند.
علائم احتمالی :ندارد
درمانهای امکانپذیر:جراحی بهمنظور باز کردن لوله های رحمی،یا لقاح آزمایشگاهی اگر عمل جراحی موفقیت آمیز نباشد ویا لوله ها آنقدر آسیب دیده اند که قابل ترمیم نیستند.
میزان موفقیت :میزان باروری خیلی متغیر است ،از 20تا 60درصد،ووابسته به مکان وشدت انسداد ومیزان بافت اسکاری است که بعد از عمل جراحی ایجاد می شود.زوجینی که لقاح آزمایشگاهی انجام می دهند در هر دوره لقاح آزمایشگاهی 20تا40درصد شانس باروری دارند.
حساسیت به اسپرم :در کمتر از۲درصد زنان آلرژی به اسپرم وجود دارد ،دراین صورت بدن آنتی بادی تولید می کند که اسپرم را می کشد
علائم احتمالی :ندارد
درمانهای امکانپذیر:لقاح مصنوعی یا تکنیک های کمکی تولید مثلی
میزان موفقیت :حدود 20تا40درصد از زوجین درهر دوره لقاح آزمایشگاهی بارور می شوند

علل غیر قابل توضیح مشکلات باروری
پزشکتان ممکن است اگر هیچ توضیح واضحی برای نازایی شما وجود نداشته باشد(نتایج تمام آزمایشات نرمال است )تشخیص نازایی با علت ناشناخته بدهد
بعضی از متخصصین گمان می کنندکه مشکلات وزنی ( وزن بیش از حد بالا یا پایین باشد)ورزشهای شدید وهر سم محیطی ممکن است در این مشکل سهیم باشداما تا کنون هیچ رابطه مستقیمی بین باروری واین مشکلات احتمالی تشخیص داده نشده است
علائم احتمالی: ندارد
درمانهای امکانپذیر:داروهای باروری همراه با لقاح مصنوعی یا تکنیک های کمکی تولید مثلی نظیر لقاح آزمایشگاهی
میزان موفقیت : زمانی که داروهای محرک تخمک گذاری همراه با لقاح مصنوعی می شوند،میزان موفقیت بین ۸و۱۷درصد است.پس از این که سه سال از زمان نازایی گذشت شانس این که یک زوج بارور شوند به حدود ۲۰تا ۲۵درصد درهر سال کاهش می یابد

مشکلات ترکیبی باروری
زمانی گفته می شود مشکلات ترکیبی باروری وجود دارد که هر دو زن وشوهر مشکل نازایی دارندیا این که که از زن وشوهر مشکلات متعددی دارد
علائم احتمالی :علائم متغیرندووابسته به مشکلات نازایی هستند
درمانهای امکانپذیر:درمانها متغیرند ووابسته به مشکلات نازایی هستند
درصد موفقیت:درصد هامتغیرند وبستگی به مشکلات نازایی دارند

از کجا معلوم شده که ۱۵ درصد مردم نازایی دارند؟
در مورد سوال اول که ۱۵ درصد مردم در ایران نازایی دارند، حقیقتا این آمار از کتابها و نوشتههای خارجی، استخراج شده است. یعنی ما در ایران، آمار دقیقی نداریم. حدس میزنیم ما هم مثل اروپاییها باید ۱۰ تا ۱۵ درصد، نازایی داشته باشیم. به دست آوردن آمار نازایی در ایران، کار چندان سادهای نیست. نمیشود تعداد مراجعین به مراکز نازایی را شمرد و تقسیم بر جمعیت کرد و درصد را به دست آورد. مثلا گفت، آمار نازایی در تهران ۲۰ درصد و در زنجان ۵ درصد است. اشکال این نوع آمار در این است که معلوم است تعداد بیماران نازا در تهران، بیشتر است،زیرا مراکز نازایی در تهران بیشتر است و بیماران از جاهای مختلف کشور بیشتر به تهران میآیند.
به همین ترتیب در زنجان هم کمتر است چون از آنجا برای درمان به جای دیگر میروند. در ضمن، بسیاری از زوجها هستند که مشکل نازایی دارند و اصلا به جایی مراجعه نمیکنند.
مثلا یک فرزند دارند و بعد مشکلی پیدا شده دیگر بچهدار نمیشوند اما به دنبال درمان آن نیستند. اتفاقا این موارد، کم هم نیست. بنابراین برای اینکه بتوان فهمید چه میزان مشکل نازایی وجود دارد، باید مثلا شهر را به پنج قسمت شمال و جنوب و شرق و غرب و مرکز تقسیم کرد و گروه زیادی بروند به خانههای مردم و سوال کنند که آیا میخواهند بچهدار شوند و نمیشوند؟
به این ترتیب شاید بشود آمار نسبتا دقیقی به دست آورد. اما اگر این آمار را به دست آوریم و به رقم مثلا 20 درصد رسیدیم چه خواهیم کرد؟ خیلی کارها میتوان کرد. زیرا وقتی 20 درصد مردم نازایی داشته باشند باید چند برابر مراکز فعلی، مرکز نازایی داشت تا بتوان به این 20 درصد که جمعیت بسیار زیادی هستند، کمک کرد. میزان داروهای مورد نیاز را میتوان حساب کرد و خیلی کارهای دیگر.
اما دانستن این ۲۰ درصد برای مردم چه فایدهای دارد؟ میتوان حدس زد برای آنها که مشکل نازایی دارند این آمار نشان میدهد که شما تنها نیستید.
جمعیت زیادی مشکل شما را دارند و فکر نکنید که شما خیلی بدشانس هستید که در بین هزاران هزار نفر، این مشکل را پیدا کردهاید و از طرف دیگر به علت شیوع بالای این مشکل، خیلیها به فکر شما هستند و حتما روز به روز راههای بهتری برای حل مشکلتان، پیدا خواهد شد.اما آیا میتوان جلوی این شیوع بالا را مثل یک بیماری عفونی گرفت؟ در مورد نازایی، یک علت افزایش شیوعش در 50 سال گذشته دیر ازدواجکردن و دیر بچهدار شدن است. آیا به راحتی میتوان گفت زود ازدواج کنید و زود بچهدار شوید؟ گفتنش البته که راحت است اما عمل کردن به آن، مساله دیگری است.
امروزه نمیتوان به دخترها و پسرهای جوان گفت، بروید زود ازدواج کنید. میخواهند درس بخوانند، دانشگاه بروند و خلاصه زن و مرد میخواهند نقش اجتماعی داشته باشند و چنین تصور میکنند که ازدواج، مانعی برای این اهداف است. از طرفی امروزه ازدواج کردن به سادگی پنجاه سال پیش نیست.
مجموعه این عوامل و عوامل بسیار دیگر، موجب شده که سن ازدواج و به تبع آن سن بچهدار شدن افزایش یابد. بهخوبی میدانیم در خانمها و حتی در آقایان، با افزایش سن، بهطور واضح، قدرت باروری کاهش پیدا میکند.
به این علل دانشمندان، امروزه دنبال راههایی غیر از نصیحت و توصیه برای ازدواج زودهنگام در محدوده سن طبیعی ازدواج هستند، زیرا بهنظر میرسد،نصیحت و توصیه، چندان کارساز، نبوده است. آیا راههای دیگری برای پیشگیری از نازایی وجود دارد؟ البته هست، اما نه خیلی زیاد. در کشورهای خارجی بیماریهای عفونی لگن، در خانمها، قبل از ازدواج، زیاد است. خوشبختانه در ایران، به آن اندازه نیست. این بیماری موجب چسبندگی اعضای لگن و متعاقب آن، نازایی میشود.
انجام ندادن اعمال جراحی غیرضروری در لگن در خانمهایی که بچهدار نشدهاند، میتواند یک روش پیشگیری باشد. زیرا این اعمال بهویژه اگر جراح با موضوع چسبندگی بهخوبی آشنا نباشد بالقوه میتواند موجب چسبندگی لگن و مشکلات نازایی شود.اما امروزه، راههای بسیاری برای جلوگیری از چسبندگی پیدا شده که بسیار موثرند و اینطور نیست که اگر مثلا فیبرومی در یک خانم جوان عمل شد، دیگر نازا شود.
طرح مکرر این موضوع، چنان خانمهای جوان را در ایران، ترسانده است که حتی گاه در موارد ضروری هم، تن به عمل جراحی نمیدهند و خود را در برابر مشکل بزرگتری قرار میدهند. شکی نیست که هر روش درمانی مزایایی دارد و امکان دارد معایبی هم داشته باشد.این دو را باید در دو کفه ترازو سنجید. فقط نباید فراموش کرد که علم پزشکی به سرعت در حال پیشرفت است، بهخصوص علم نازایی و گاهی اوقات حرف شش ماه پیش، امروز اعتباری ندارد. علم بیماران نیز مانند علم پزشکان، باید به روز باشد.

حتما بارها شنیده اید که
پیشگیری بهتر و ارزانتر از درمان است. آیا این حرف در مورد نازایی صادق است؟ میتوان گفت بله، اما احتمال آن کم است. مسلما مثل بیماری قلبی یا عفونی نمیتوان بطور چشمگیری از نازایی پیشگیری کرد. مثلا در مورد بیماری قلبی میدانیم چاقی، سیگار گشیدن، نداشتن تحرک، رژیم غذایی نامناسب بسیار موثرند. خوشبختانه همه این موارد قابل پیشگیری هستند. سیگار را میتوان ترک کرد، میتوان بهطور منظم ورزش کرد، غذاهای نامناسب نخورد و....

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما زیر ۳۵ سال سن دارید و برای یک سال و به صورت مداوم برای بارداری تلاش کرده اید و ناموفق بوده اید به پزشک مراجعه کنید. زنان بالای ۳۵ سال باید بعد از ۶ ماه تلاش به پزشک مراجعه کنند.آزمایش خون، ادرار و تصویربرداری می تواند برای تشخیص علت ناباروری شما به پزشک کمک کند.در مردان آزمایش اسپرم به عمل می آید که در آن تعداد اسپرم ها و سلامت آنها مورد بررسی قرار می گیرد.ممکن است پزشک شما را به یک متخصص غدد تناسلی ارجاع دهد. متخصص غدد تناسلی در ابتدا سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و همچنین علائم ناباروری شما خواهد پرسید.
قبل از مراجعه به پزشک سعی کنید موارد زیر را در ذهن داشته باشید
تمام داروهایی که مصرف می کنید از جمله داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است، ویتامین ها، مواد معدنی و مکمل ها و همچنین هر نوع داروی بدون نسخه دیگری که مصرف می کنید.
هر چند وقت یک بار برای باردار شدن تلاش می کنید؟ چه مدت است برای بارداری اقدام کرده اید؟ آخرین باری که اقدام کرده اید کی بوده است؟
تغییرات و علائمی که در بدن شما رخ داده است و شما متوجه آنها شده اید.
سابقه هر گونه عمل جراحی و یا اقدامات درمانی، به ویژه اگر به سیستم تناسلی شما مربوط می شود.
سابقه شیمی درمانی و یا رادیودرمانی
میزان مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر (در صورت مصرف)
هر گونه سابقه بیماری های مقاربتی
هر گونه اختلال ژنتیکی یا بیماری مزمن مانند دیابت و یا بیماری های تیروئید در خود شما و یا خانواده تان

درمان نهایی به کمک IVF
وقتی خانمی به نازایی مبتلا می‌شود بعد از امتحان همه راه‌ها سرانجام چاره‌ای ندارد جز بارداری به کمک IVF.به هر حال بعد از بررسی‌های اولیه و بررسی نتایج آزمایشات پزشک متخصص می‌تواند بهترین روش درمانی را دراختیار زوج‌ها قرار دهد. اگر نازایی به‌دلیل اختلالات تخمک‌گذاری باشد تا ۹۰درصد با دارو، درمان می‌شود و نیازی به IVF نیست.
اختلالات هورمونی هم به‌طور معمول با دارو قابل درمان هستند و نیازی به IVF نیست. در صورتی‌که نازایی به‌دلیل اختلالات لوله‌ای ایجاد شده باشد در مرحله اول پزشک سعی می‌کند به کمک لاپاروسکوپی انسداد لوله‌ها را از بین ببرد.اگر این روش موثر نبود در مرحله بعد IVF توصیه می‌شود. IVF درمان پرهزینه‌ای است و شانس موفقیت‌آمیز بودن آن تنها 30درصد است و در کمترین حالت در حدود 6 تا 10میلیون تومان هزینه دارد.

IVF چطور انجام می‌شود؟
برای انجام IVF پزشک متخصص به کمک دارو تخمدان‌ها را تحریک می‌کند تا تخمک‌گذاری صورت گیرد.بعد از رسیدن تخمک‌ها آنها را به کمک بیهوشی از بدن زن جدا می‌کنند، ضمن اینکه نطفه شوهر هم به‌طور جداگانه برداشته می‌شود و سپس در محیط آزمایشگاه لقاح صورت گرفته و جنین تشکیل می‌شود. بعد از دو تا سه روز که جنین با ۸ سلول تشکیل شد آن را به داخل رحم مادر منتقل می‌کنند.

وقتی مشکل نازایی مربوط به خانم‌ها نیست
مواردی پیش می‌آید که بعد از بررسی آزمایش‌ها معلوم می‌شود مشکل ناباروری مربوط به نطفه ضعیف همسر است. در این صورت درمان به کمک روش دیگری به نام IUI انجام می‌شود. این روش مانند IVF پرهزینه نیست و نیازی به بستری شدن ندارد.
هزینه انجام این روش با درنظر گرفتن داروها در حدود 400هزار تومان تمام می‌شود. اگر این روش هم بعد از سه بار نتیجه‌بخش نبود درنهایت IVF توصیه می‌شود.

نشانه های نازایی چیست؟علائم نازایی چیست؟
وقتی زن و شوهری بعد از یک سال مقاربت منظم و تمایل به بچه‌دار شدن به این هدف نرسند، می‌گوییم نازایی اتفاق افتاده است. تا قبل از اینکه چنین حالتی پیش نیاید نمی‌توان با قطعیت گفت که خانمی نابارور است. البته نشانه‌هایی وجود دارند که می‌توانند زنگ خطری برای ناباروی باشند:

قاعدگی نامنظم
هنگامی که سیکل‌های ماهانه با تاخیر‌های زیاد (بیش از ۳۵ روز) همراه باشد یا زودتر از موعد (دو هفته یک‌بار) اتفاق بیفتند این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که تخمک گذاری خوب انجام نمی‌شود و ممکن است چنین فردی با نازایی روبه‌رو شود.

افزایش موهای زاید
جزو علائم تنبلی تخمدان است. هنگامی که موهای زاید در مناطقی که انتظار نداریم (مانند سینه، شکم، زیر چانه و...) دیده شوند نشانه افزایش هورمون‌های مردانه است که از تنبلی تخمدان‌ها حکایت می‌کند.اگر چنین مشکلی در افراد چاق با سیکل‌های نامظم دیده شود احتمال اینکه تنبلی تخمدان‌ها ایجاد شده باشد بیشتر می‌شود.البته یک یا دو سیکل نامنظم در سال مشکلی ایجاد نمی‌کند چون ممکن است به‌دلیل تغییرات فصلی یا مصرف داروها بعضی از سیکل‌ها نامنظم شوند اما اگر خانمی در طول سال بیشتر از سه سیکل نامنظم داشت توصیه می‌شود که این مشکل را جدی بگیرد و برای درمان اقدام کند.