بیماری های چشمی نوزادان، انواع ناراحتی‌های احتمالی

بهداشت این عضو حساس بدن، از همان احظه نخست پس از تولد آغاز می‌شود. امروزه بر اساس قوانین پزشکی اروپا، چکاندن قطره ضد عفونی کننده در چشمهای نوزاد بلافاصله پس از به دنیا آمدن، امری ضروری است. در غالب نوزادان پس از تولد، چشمها کمی متورم و قرمز می‌شوند، که طبیعی بوده وبه تنهایی طی مدت زمانی کوتاه از بین می‌روند. علت آن تحریک چشمها بر اثر این قطره بوده است.
در برخی از نوزادان چند روز پس از تولد، ترشحات زرد رنگی که غالباً به پلکها می‌چسبند، مشاهده می‌شود. در صورتی که مقدار این ترشحات کم بوده و حالت مایع و شل مانندی داشته باشد، تنها شستشوی چشمها برای چند بار در روز با آب جوشیده ولرم کافی است. طی این شستشو دقت کنید فقط قسمتهای خارجی چشم و نه داخل آن تمیز شوند. برای این کار کمی پنبه را در آب جوشیده خیس کرده و از سمت گوشه خارجی چشم نوزاد به سمت گوشه داخلی (به طرف بینی) حرکت دهید.
عوض کردن پنبه برای شستشوی چشم دیگر لازم است. این عمل مانع گسترش عفونت احتمالی یک چشم به چشم دیگر می‌شود.

لوچی چشم (استرابیسم)
به نظر می‌رسد که چشم‌های اغلب نوزادان در چند ماه اول پس از تولد، بیش از حد معمول به سمت داخل و یا خارج متمرکز می‌شوند. اکثراً این مورد با رشد کودک از بین می‌رود. اما اگر احساس کنید چشمهای کودک همیشه و در همه شرایط همین حالت را دارد و یا قبل از سه ماهگی صاف نشده است، باید به چشم پشک اطفال مراجعه نمایید. بیشتر مادران تصور می‌کنند که فرزندشان دچار لوچی چشم است؛ در حالی که اصلاً اینطور نیست و چشمهای کودک کاملاً صاف و سالم است.
اما در صورتی که چشمهای کودک با یکدیگر تطابق نداشته و نتوانند بر روی شیء و یا نقطه خاصی متمرکز شوند، دید واحدی ندارند و به اصطلاح دچار دوبینی می‌باشند و از یک شیء دو تصویر می‌بینند. این نوع دید سبب آن می‌گردد که مغز تنها تصویر واضح ترو شفاف تر را که از چشم سالم فرستاده می‌شود، قبول کند و تصویر دیگر را حذف کند.
با این عمل چشم استرابیک(لوچ) به کار نیفتاده و به تدریج قدرت دید خود را حتی تا مرحله نابینایی کامل از دست خواهد داد. به همین دلیل است که لوچی چشم را باید از همان مرحل نخست مورد درمان قرار داد.
سعی متخصص چشم بر آن خواهد بود که با بستن چشم سالم برای فواصل زمانی نسبتاً طولانی،چشم تنبل را به فعالیت بیشتر وا دارد. همچنین ممکن است با تجویز عینکهای مخصوص، سعی در ایجاد هماهنگی بیستر بین دو چشم داشته باشد. اما در صورت به دست نیاوردن نتیجه مطلوب، چشم پزشک احتمالاً عمل جراحی را که معمولاً در حدود چهار یا پنج سالگی امکان پذیر است، توصیه خواهد نمود که در این صورت بهتر است تاریخ آن را به تعویق نیندازید.
بهتر است اسباب بازیها را درست در بالای سر او، در راستای بینی آویزان نکنید، بلکه آنها را کمی دورتر طوری که در دسترس دستهای کودک باشد، قرار دهید. در هر صورت حدود ۵۰ درصد موارد استرابیسم در کودکان زمینه ارثی و ژنتیکی دارد.

معاینات چشم پزشکی کودکان
اگر تصورتان بر آن است که چشمهای کودکتان به دلایلی سالم نیست، حتماً آن را با متخصص اطفال در میان بگذارید تا در صورت صحت، معاینه توسط چشم پزشک اطفال را به شما توصیه نماید. این معاینات باید در یک سالگی بخصوص اگر سابقه هر گونه اختلالی مانند نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم، آب مروارید و غیره در افراد خانواده وجود داشته است و سه سالگی که این کنترل به منظور بررسی و رشد صحیح و مناسب عملکرد چشمها صورت می‌گیرد و همچنین پنج- شش سالگی که در این سنین کودک آماده رفتن به مدرسه می‌شود، چشمها به منظور کسب اطمینان از قدرت کافی آنها جهت انجام تکلیف و فعالیتهای دبستان مورد بررسی چشم پزشک قرار می‌گیرند؛ صورت می‌گیرد.

تست و آزمایش سلامت چشمها با کمک نور
به جز معاینات چشم پزشکی که بایستی توسط متخصص صورت بگیرد و انجام آن ضروری است، روشهای زیر را می‌توانید خودتان در منزل به کار گیرد:
تست اول
این آزمایش جهت کنترل عکس‌العمل مردمک چشم (جمع شدن و تنگ شدن آن)، که نقش اساسی در یک دید صحیح را دارد، می‌باشد: ابتدا لامپ اتاق را خاموش کنید. پس از ۲۰ تا ۳۰ ثانیه آن را روشن کنید. به دقت به مدمک چشمهای کودک نگاه کنید، بایستی تقریباً همزمان و مشابه یکدیگر جمع شده باشند.
تست دوم
این آزمایش برای تشخیص استرابیسم احتمالی(لوچی) در چشمهای کودک صورت می‌گیرد. توجه داشته باشید که در نوزادان چند ماهه، به علت عدم فرم گرفتن دقیق و زیاد بودن فاصله چشمها، ممکن است به اشتباه حالت استرابیسم در آنها قضاوت شود.
نور یک چراغ قوه دستی کوچک را به چشمان کودک بتابانید. بدین ترتیب یک انعکاس نوری برروی قرنیه‌ها که کمابیش مانند آینه عمل می‌کند مشاهده خواهد شد. اگر این انعکاس نوری بر روی قرنیه‌ها کمابیش مانند آینه عمل می‌کنند، مشاهده خواد شد. اگر این انعکاس‌ها با فاصله یکسان از لبه مردمک چشم ظاهر شوند، نشان دهنده آن می‌باشد که چشمها به خوبی در یک راستا قرار دارند.
تست سوم
نشان می‌دهد که آیا هر دو چشم از قدرت بینایی یکسان برخوردارند یا خیر. برای این کار ابتدا فلاش شارژ شده دوربین عکاسی را در دست بگیرید. سپس طوری در مقابل کودک بایستید که فلاش درست در راستای چشمهای کودک و با فاصله نسبتاً کمی از او قرار گیرد. با زدن فلاش در قسمت مردمک و اطراف آن رنگی قرمز متمایز به ارغوانی مشاهده خواهد شد. این آزمایش در این مورد خاص نشان می‌دهد که آیا عکس‌العمل هر دو چشم مانند هم است؟
در صورتی که یکی از چشمها به رنگ قرمز و دیگری سفید درآید، باید بدانید که به احتمال خیلی قوی کودک مبتلا به بیماری آب مروارید ارثی است.
اگر رنگ قرمزی که مشاهده می‌شود در یکی از چشمها شفاف تر و در چشم دیگربسیار کمرنگ‌تر است، احتمالاً چشم دوم دچار نزدیک بینی است.
علاوه بر این با انجام این تست به خوبی می‌توان دریافت که آیا چشمها به خوبی و بدون برخورد به هیچ گونه مانعی نور را منعکس می‌کنند یا خیر.

کنترل حرکت چشمها
تست اول ( این آزمایش برای کودکان زیر یک سال توصیه می‌شود)
کودک را در آغوش گرفته و همراه او دوبار دور خود بچرخید. بار اول به سمت راست و بلافاصله بار دوم به سمت چپ بچرخید. به محض اینکه ایستادید، چشمهای کودک را با دقت نگاه کنید، خواهید دید که چشمهای او برای چند لحظه در جهت آخرین چرخش شما، هنوز می‌چرخند و سپس از حرکت باز می‌ایستند.
اگر چشمهای او در عرض یک تا دو ثانیه از چرخش باز نایستاد، بهتر است با یک چشم پزشک اطفال مشورت کنید.
تست دوم (این تست را می‌توان در مورد کودکان بزرگتر نیز انجام داد)
کودک را بر روی یک صندلی یا مبل بنشانید وسر او را با دو دست بچسبید تا حرکت نکند. ابتدا به شخص دیگری که در سمت چپ او ایستاده است، بگویید که او را صدا بزند، سپس شخص مزبور با قرار گرفتن در سمت راست کودک همین عمل را انجام دهد. از آنجایی که سر کودک ثابت بوده و قادر به چرخیدن نیست، او مجبور است چشمهایش را حرکت دهد.
اگر کودک در تنظیم حرکت چشمها به سمت راست و چپ دچار مشکل است، بهتر است به یک چشم پزشک اطفال مراجعه کنید.

چند حرکت مفید برای سلامت چشمهای کودکان
از بدو تولد تا ۸ هفتگی
- هدف: کمک به تنظیم حرکت چشمها:
برای آنکه به کودک جهت استفاده از چشمها برای تشخیص منبع صدا کمک شود، در حالی که دور اتاق راه می‌روید، با او حرف بزنید.
یک اسباب بازی را که با تکان دادن صدا می‌دهد، به آرامی جلو عقب و بالا پایین ببرید، طوری که کودک با نگاهش بتواند حرکت آن را دنبال کند.
از ۲ تا ۴ ماهگی
- هدف: یاد دان چگونگی برقراری ارتباط چشمها با حرکات
به چند اسباب بازی کوچک و رنگی کودک به طور جداگانه بندک محکمی ببندید و هر یک را به یکی از انگشتان دستتان وصل کنید (از مجموعه‌هایی که به صورت آماده در اسباب بازی فروشیها جهت وصل کردن به تخت کودک به فروش می‌رسد نیز می‌توان استفاده کرد) سپس دستتان را طوری در بالای سر کودک به طور ثابت نگاه دارید که اولاً دست او به اسباب بازیها برسد و ثانیاً درست بالای سر کودک نباشد، بلکه در راستای قفسه سینه او قرار گیرد. حال با حرکت دورانی دست، اسباب بازیها را بچرخانید.
- با این بازی چشمان کودک با مفهوم فاصله آشنا می‌شوند.
- یکی از اسباب بازیهای صدادار کودک را ابتدا به یکی از دستان او و سپس به دست دیگرش بدهید (خودتان در دست کودک قرار دهید و به او کمک کنید که بتواند آن را بچسبد)، صدایی که از اسباب بازی در می‌آید به کودک کمک می‌کند تا با چشمهایش اسباب بازی را تشخیص دهد.
از ۴ تا ۶ ماهگی
- هدف: رشد حافظه بینایی
کودک را در داخل صندلی راحتی‌اش قرار داده و همه اعضای خانواده در اطرافش بنشینند و همه با هم با او باری کنند. بدین ترتیب کودک سغی در نگاه کردن د رجهات مختلف خواهد نمود.
یک اسباب بازی را ه دست کودک داده و سپس از او بگیرید و پنهان کنید. چند لحظه بعد اسباب بازی را به او بر گردانید.
از ۶ تا ۸ ماهگی
- هدف: هماهنگی بین چشمها، دست‌ها و پاها
- در مواقعی که کودک سیر و سرحال است، باری دالی دالی را با او انجام دهید. سرتان را پشت بالشتی پنهان کرده و سپس به طور ناگهانی خودتان را به او نشان دهید.
- کودک را بر روی زمین گذاشته و در حالی که خودتان چهار دست و پا راه می‌روید ازاو بخواهید که دنبال شما بیاید.
از ۸ تا ۱۲ ماهگی
- هدف: کمک به کودک برای تشخیص فاصله
- در مواقعی که به او غذا می‌دهید، قاشق را به دست کودک داده و بگذارید خودش آن را به دهان ببرد. این عمل به او کمک می‌کند که فاصله بین بشقاب غذا و دهانش را تشخیص دهد.
- در هنگام حمام کردن، کاسه کوچکی را به کودک بدهید و او را تشویق کنید که با آن از داخل تشت آب بردارد و بر روی سرش بریزد.
- توپی را به دست کودک داده واز او بخواهید آن را داخل سطل یا جعبه‌ای بیاندازد. در واقع در حدود یک سالگی کودک به خوبی مفهوم فاصله را دریافته و آمادگی آن را دارد که با در دست داشتن اشیاء مختلف با اشکال فضایی متفاوت، تفاوت فرم و اندازه بین آنها را بفهمد.