غرق شدگی در کودکان، یعنی چه؟

شاید تنها در عرض یک ثانیه اتفاق بیفتد؛ ممکن است سرتان را برگردانید که جواب سوال کسی را بدهید که کودک‌تان به زیر آب سُر بخورد و سرش در آب استخر فرو برود. حتی اگر فورا متوجه شوید و کودک‌تان را از آب بیرون بکشید، باز هم قلب‌تان در حال کنده شدن از جایش است و آدرنالین‌تان واقعا بالا رفته. این یک موقعیت وحشتناک برای هر پدر و مادری می‌تواند باشد.
وقتی به کودک‌تان نگاه می‌کنید، احتمالا دیگر تنفسش عادی شده و با اینکه کمی هیجا زده است، راه می‌رود، حرف می‌زند و به نظر می‌رسد همه چیز به شرایط نرمال برگشته است. شما یک نفس راحت می‌کشید و خوشحالید که یک فاجعه را از سر گذرانده‌اید.
اما آیا می‌دانستید که غرق شدگی خشک می‌تواند ساعت‌ها بعد از زیر آب رفتن کودک روی بدهد و یک مشکل بسیار جدی است که می‌تواند منجر به عوارض ناخوشایند و حتی مرگ شود؟ پس بسیار مهم است که علائم آن را بشناسید تا مراقبت‌های لازم را از کودک خود به عمل آورده و از بروز مشکلات بعدی پیشگیری کنید.

غرق شدگی خشک چیست؟
غرق شدگی خشک که به آن غرق شدگی ثانویه هم می‌گویند زمانی روی می‌دهد که عملکرد ریه مختل شده و اکسیژن نمی‌تواند به طور مناسب در ریه‌ها تبادل شود. اگر سر کودک در آب فرو برود، آب وارد ریه‌ها شده و آرام آرام تبادل اکسیژن سخت‌تر می‌شود و اگر به موقع اقدامات لازم صورت نگیرد، مرگ روی خواهد داد. معمولا تا ساعت‌ها بعد از ورود آب به ریه‌ها فرد ظاهرا مشکلی ندارد تا زمانی که عملکرد ریه، ناگهان افت پیدا می‌کند. بنا به گزارشات ارائه شده، ۲ تا ۵ درصد از موارد فرو رفتن کودکان در آب، منجر به غرق شدگی ثانویه می‌شوند.
در گذشته پزشکان فکر می‌کردند غرق شدگی خشک بیشتر در آبهای شیرین روی می‌دهد اما اکنون تکنولوژی بهتر و پیشرفته‌تر نشان داده که نوع آب، یعنی شیرین یا شور بودن آن، تفاوتی در این مورد ایجاد نمی‌کند. تمام انواع آب می‌توانند به سورفکتانت ریه آسیب زده و تدریجا، تبادل هوا را مختل کرده و سبب تورم ریه‌ شوند.
اگر کودک نوپا، آب ببلعد ممکن است ریه‌اش آسیبی ببیند که تا چند ساعت یا حتی تا چند روز بعد هم معلوم نشود.
در گذشته اصطلاح غرق شدگی خشک برای توضیح شرایط افرادی گفته می‌شد که بدون اینکه به نظر برسد آب بلعیده‌اند، خفه می‌شدند. اما شیوه‌ی عملکرد این خفه شدگی به این صورت است که فرد ابتدا مقدار کمی آب می‌بلعد که موجب اسپاسم می‌شود و این اسپاسم موجب بند آمدن جریان هوا شده و در نتیجه سطح اکسیژن افت می‌کند، با افت اکسیژن، مغز و قلب از کار می‌افتند. بنابراین با اینکه ظاهرا فرد آب زیادی نبلعیده است، چند ساعت بعد خفه می‌شود. پس حالا که می‌دانیم خفه شدن یا غرق شدن چه مکانیسمی دارد این را هم می‌دانیم که برای غرق شدن لازم نیست حتما فرد آب زیادی بلعیده باشد.

غرق شدگی خشک و نشانه‌های آن در کودکان
عبارت «غرق شدگی خشک» ممکن است کمی گیج‌کننده باشد چون این را به ذهن می‌رساند که واقعا غرق شدنی روی نداده است. اما غرق شدن، غرق شدن است! بنا به اعلام کنگره‌ی جهانی غرق شدگی، تعریف رسمی و پذیرفته‌شده‌ی غرق شدگی این است: فرایند آسیب سیستم تنفس ناشی از فرو رفتن سر در یک مایع».
بنابراین هرچند ممکن است آسیب یا اختلال عملکرد سیستم تنفسی تا چند ساعت بعد هم مشاهده نشود تا زمانی که غرق شدگی خشک روی دهد، اما همچنان در تعریف ارائه شده از «غرق شدگی» می‌گنجد.

علائم غرق شدگی خشک در کودکان
یکی از ویژگی‌های اساسی غرق شدگی خشک در کودکان این است که بعد از نجات از حادثه، کودک ظاهرا خوب به نظر می‌رسد و نیاز به سی پی آر یا احیای قلبی یا هر گونه اقدام دیگری ندارد و فعالیت‌هایش کاملا طبیعی است. اما علائم ممکن است کمی یا چند ساعت بعد از حادثه بروز پیدا کنند.
تشخیص غرق شدگی خشک در کودکان می‌تواند سخت‌تر از شناسایی آن در بزرگسالان باشد زیرا کودک احتمالا نمی‌تواند مانند یک بزرگسال ارتباط برقرار کرده و شرایط خود را ابراز کند. مثلا اگر بعد از حادثه از کودک تان بپرسید چه احساسی دارد، شاید او نتواند بیان دقیقی از احساسش به شما ارائه دهد. بنابراین شما باید علائم و نشانه‌های او را برری کنید. علائمی که خبر از غرق شدگی خشک می‌دهند شامل این موارد هستند:

غرق شدگی خشک و نشانه‌های آن در کودکان
. بیحالی و خواب آلودگی و خستگی مفرط
. سرفه
. درد قفسه سینه یا شکم‌درد
. سردرد
. اشکال در تنفس
. علائمی شبیه آنفلوآنزا و رفتارهای غیرطبیعی
آسیبی که از طریق فرو رفتن سر در آب به ریه وارد می‌شود همچنین می‌تواند منجر به سینه پهلو شده وکمی بعد، سطح اکسیژن بدن را کاهش دهد. اگر تبادل اکسیژن در بدن، دچار اختلال شود، ارگان‌های بدن کودک نهایتا از کار می‌افتند، بنابراین بسیار مهم و حیاتی است که علائم را هر چه زودتر شناسایی کرده و به پزشک مراجعه کنید.

چند توصیه
اگر کودک‌تان حادثه‌ی غرق شدگی یا چیزی نزدیک به آن را پشت سر گذاشته، حتما برای بررسی عللائم و وضعیت او هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. هر زمان که نزدیک آب دریا و استخر و ... هستید، دستورالعمل‌های ایمنی شنا را رعایت کنید، از هر چیزی که باعث برهم زدن تمرکز و توجه نسبت به کودک‌تان می‌شود اجتناب کرده و همیشه فاصله‌ی شما از کودک در حال شنای‌تان، کمتر از طول دست‌تان باشد، یعنی همیشه به او دسترسی کامل داشته باشید