قرص های جلوگیری از بارداری، چگونه عمل میکنند؟

اینکه کدام نوع از قرص ضد بارداری را مصرف می‌کنید، یک تصمیم شخصی است و گزینه‌های فراوانی برای انتخاب کردن وجود دارند. اگر زنی هستید که رابطۀ جنسی فعال دارد، شاید بهتر باشد که به مصرف قرص‌های ضد بارداری فکر کنید.
قرص ضد بارداری، که به‌ آن داروی خوراکیِ ضد بارداری نیز می‌گویند (oral contraceptives)، دارویی است که می‌توانید آن را برای پیشگیری از بارداری میل کنید. این قرص روشی مؤثر برای جلوگیری از بارداری است. در این مقاله به بررسی عملکرد این دارو در بدن و انواع مختلف آن خواهیم پرداخت؛ تا بتوانید با کسبِ اطلاعات معتبر، انتخابی مناسب برای مصرف قرص ضد بارداری داشته باشید.

انواع قرص ضد بارداری
قرص‌های ترکیبی
قرص‌های ترکیبی حاوی شکل‌های مصنوعی (ساخته‌شده توسط انسان) از هورمون‌های استروژن و پروژستین هستند. اغلب قرص‌های موجود در هر بسته از این قرص‌ها از نوع فعال هستند؛ یعنی هورمون‌هایی را در خود جای داده‌اند. سایر قرص‌ها غیرفعال هستند؛ یعنی حاوی هورمون نیستند. قرص‌های ترکیبی چندین نوع دارند:
قرص‌های تک‌مرحله‌ای (مونوفازیک): این قرص‌ها در دوره‌های یک‌ماهه مصرف می‌شوند و هر قرصِ فعال دارای دوزِ یکسانی از هورمون است. در طول هفتۀ آخر دوره، قرص‌های غیرفعال را مصرف کرده و سپس قاعدگی را تجربه می‌کنید.
قرص‌های چندمرحله‌ای (مولتی‌فازیک): این قرص‌ها نیز در دوره‌های یک‌ماهه مصرف می‌شوند، اما سطوح متفاوتی از هورمون‌ها را در طول دوره وارد بدن می‌کنند. در طول هفتۀ آخرِ دوره، قرص‌های غیرفعال مصرف کرده و سپس قاعدگی را تجربه می‌کنید.
قرص‌های درازمدت: این قرص‌ها معمولاً در دوره‌های ۱۳هفته‌ای مصرف می‌شوند. به مدت ۱۲ هفته قرص‌های فعال را مصرف کرده و سپس در طول هفتۀ آخرِ دوره، قرص‌های غیرفعال را مصرف کرده و قاعدگی را تجربه می‌کنید. درنتیجه، قاعدگی را تنها ۳ تا ۴ مرتبه در سال تجربه خواهید کرد.
نمونه‌های قرص ترکیبی (نام برند):
Azurette
Beyaz
Enpresse
Estrostep Fe
Karvia
Levora
Loestrin
Natazia
Ocella
Low-Ogestrel
Ortho-Novum
Ortho Tri-Cyclen
Seasonale
Seasonique
Velivet
Yasmin
Yaz
قرص‌های پروژستین
این نوع قرص‌ها تنها حاوی هورمون پروژستین بوده و استروژن ندارند. به این قرص‌ها مینی‌پیل نیز می‌گویند. قرص‌های پروژستین ممکن است برای زنانی که به خاطر سلامتی یا دلایل دیگر استروژن مصرف نمی‌کنند مناسب باشند. قرص‌های پروژستین تماماً فعال هستند. این قرص‌ها نوع غیرفعال ندارند؛ بنابراین ممکن است قاعدگی را در دوره‌های مصرف قرص‌های پروژستین تجربه کنید.
نمونه‌های قرص پروژستین ازاین‌قرارند:
Camila
Errin
Heather
Jencycla
Nor-QD
Ortho Micronor

تصمیم‌گیری برای انتخاب قرص ضد بارداری
تمام قرص‌های ضد بارداری برای همۀ زنان مناسب نیستند. برای تصمیم‌گیری صحیح دربارۀ انتخاب قرص ضد بارداری، با پزشک خود مشورت کنید. عواملی که می‌توانند انتخاب‌تان را تحت تأثیر قرار دهند عبارت‌اند از:
علائم مربوط به قاعدگی
شیرده هستید یا نه
سلامتی قلب و عروق
ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات مزمن
سایر داروهای مصرفی

قرص ضد بارداری چگونه عمل می‌کند؟
قرص‌های ترکیبی به دو صورت عمل می‌کنند؛ اول، از تخمک‌گذاری توسط بدن جلوگیری می‌کنند؛ یعنی تخمدان‌های بدن هرماه تخمکی را آزاد نمی‌کنند. دوم، این قرص‌ها باعث ضخیم شدن مخاط گردن رحم می‌شوند. این مخاط نوعی مایع است که در اطراف گردن رحم قرار داشته و به حرکت کردن اسپرم به سمت رحم کمک می‌کند تا اسپرم بتواند تخمک را بارور کند. مخاط ضخیم‌شده کمک می‌کند تا از رسیدن اسپرم به رحم جلوگیری شود.
قرص‌های پروژستین نیز به طرق مختلفی از بارداری جلوگیری می‌کنند. این قرص‌ها عمدتاً از طریق ضخیم کردن مخاط گردن رحم و نازک کردن آندومتر (لایۀ درونی زهدان) عمل می‌کنند. آندومتر لایۀ درونی زهدان یا رحم است که در آنجا تخمک بعد از بارور شدن، کاشته می‌شود. اگر این لایه نازک باشد، کار برای کاشته شدن تخمک دشوار می‌گردد که همین از بروز بارداری جلوگیری می‌کند. بعلاوه، قرص‌های پروژستین ممکن است از تخمک‌گذاری نیز پیشگیری کنند.

قرص ضد بارداری را چگونه مصرف کنیم؟
قرص‌های ترکیبی انواع و شکل‌های مختلفی دارند؛ ازجمله بسته‌های ماهانه، که دوره‌های ۲۱روزه، ۲۴روزه یا ۲۸روزه دارند. دستورالعمل‌های درازمدت می‌توانند دوره‌های ۹۱روزه داشته باشند. در تمام این دوره‌ها، باید هر روز یک عدد قرص را در یک زمان یکسان مصرف کنید.
از طرف دیگر، قرص‌های پروژستین تنها بسته‌های ۲۸تایی دارند. برای مصرف، هر روز در زمانی یکسان، یک عدد قرص میل کنید.

قرص ضد بارداری تا چه حد مؤثر است؟
اگر آن‌ها را درست مصرف کنید، قرص‌های ضد بارداری در پیشگیری از بارداری بسیار مؤثر هستند. به گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC)، قرص‌های ترکیبی و قرص‌های پروژستین، با مصرف معمولی، هردو دارای ۹ درصد نرخِ ناموفقی هستند؛ یعنی از هر ۱۰۰ زنی که این قرص‌ها را مصرف می‌کند، ۹ نفر باردار می‌شوند.
برای اثرگذاری کامل، قرص‌های پروژستین را باید هر روز در محدودۀ سه‌ساعتۀ یکسانی مصرف کنید.
قرص‌های ترکیبی، ازنظر زمان مصرف، انعطاف‌پذیریِ بیشتری دارند. به‌طورکلی، باید قرص‌های ترکیبی را هر روز در زمانی یکسان مصرف کنید، اما می‌توان آن‌ها را در یک بازۀ زمانی ۱۲ ساعته مصرف کرده و همچنان از بارداری جلوگیری کرد.
برخی از داروها ممکن است از اثرگذاری قرص‌های بارداری بکاهند؛ ازجمله:
ریفامپین (نوعی آنتی‌بیوتیک)
برخی داروهای HIV نظیر لوپیناویر و ساکویناویر
برخی داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین و توپیرامات
گیاه گل راعی
همچنین اسهال یا استفراغ نیز ممکن است اثرگذاری قرص را کاهش دهند. اگر بیماری معده داشته‌اید، دربارۀ خطر باردار شدن با پزشک مشورت کنید. تا زمانی که متوجه شوید در خطر بارداری هستید یا نه، از یک روش دیگر برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

فواید قرص ضد بارداری
قرص‌های ضد بارداری دارای برخی فواید هستند:
به‌طور ۲۴ ساعته از شما محافظت می‌کنند؛ نیازی نیست هنگام برقراری رابطۀ جنسی نگران باردار شدن باشید.
مؤثرند؛ بهتر از هر نوع دیگری از روش‌های ضد بارداری از شما محافظت می‌کنند.
به تنظیم دوره‌های قاعدگی کمک می‌کنند؛ این خاصیت می‌تواند به زنانی که دوره‌های قاعدگی نامنظم یا شدیدی دارند کمک کند.
کاملاً برگشت‌پذیر هستند؛ یعنی وقتی مصرف آن‌ها را متوقف کنید، دورۀ قاعدگی به وضعیت عادی برمی‌گردد و می‌توانید برای باردار شدن اقدام کنید.
همچنین با توجه به نوعِ قرصی که مصرف می‌کنید، ممکن است فوایدی را تجربه کنید. قرص‌های ترکیبی ممکن است از شما در برابر موارد زیر محافظت کنند:
آکنه
بارداری بیرون رحمی
نازک شدن استخوان‌ها
تومورهای غیرسرطانی سینه
سرطان تخمدان و گردن رحم
کم‌خونی
قاعدگی‌های شدید
گرفتگی‌های شدید قاعدگی
قرص‌های پروژستین نیز فوایدی دارند؛ مثلاً برای زنانی که شرایط زیر را دارند امن‌تر هستند:
زنانی که نمی‌توانند استروژن‌درمانی را تحمل کنند
زنانی که سیگار می‌کشند
زنانی که بالای ۳۵ سال سن دارند
زنانی که سابقۀ لخته‌های خونی دارند
زنانی که می‌خواهند شیر بدهند

معایب قرص‌های ضد بارداری
این قرص‌ها از بدن در برابر عفونت‌های مقاربتی محافظت نمی‌کنند. برای اینکه از محافظت شدن در برابر این عفونت‌ها مطمئن شوید، نیاز است که علاوه بر مصرف قرص روزانه، از کاندوم نیز استفاده کنید.
همچنین، باید به یاد داشته باشید که هر روز قرص‌هایتان را مصرف کنید؛ مطمئن شوید که قبل از تمام شدن قرص‌های مصرفی، همیشه یک بستۀ جدید آماده در دسترس دارید. اگر قرص را نخورده یا مصرفِ بستۀ جدید را پس از پایان یک دوره با تأخیر آغاز کنید، خطر باردار شدن افزایش می‌یابد.

عوارض جانبی و خطرها
اگرچه قرص‌های ضد بارداری برای اغلب زنان بی‌خطر هستند، اما مصرف آن‌ها برای برخی با عوارض جانبی و خطرهایی همراه است. هر زنی به‌طور متفاوت به هورمون‌های موجود در این قرص‌ها واکنش نشان می‌دهد؛ برخی زنان عوارض جانبی مختلفی را تجربه می‌کنند؛ مانند:
کاهش میل جنسی
حالت تهوع
خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
حساسیتِ سینه‌ها
اگر این عوارض جانبی را تجربه می‌کنید، احتمالاً با گذشت چند ماه بعد از مصرف قرص‌ها بهبودی می‌یابید. اگر عوارض بهبود پیدا نکردند، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است پزشکتان تغییر نوعِ قرص ضد بارداری را توصیه کند.

خطرها
یکی از جدی‌ترین خطرهای مصرف قرص ضد بارداری، مخصوصاً قرص‌های ترکیبی، افزایش خطر بروز لخته‌های خونی است که می‌تواند به مشکلات زیر منجر شود:
ترومبوز سیاهرگی عمقی
حملات قلبی
سکته مغزی
آمبولی ریه
به‌طورکلی، خطر تشکیل لختۀ خون ناشی از مصرف قرص ضد بارداری پایین است. به گزارش کنگرۀ متخصصین بیماری‌های زنان و متخصصین زایمان در آمریکا، از هر ۱۰ هزار زن در سال، کمتر از ۱۰ نفر بعد از مصرف قرص‌های ترکیبی به لختۀ خون دچار می‌شوند. این میزانِ خطر همچنان از خطر بروز لختۀ خون در حین دوران بارداری و فوراً بعد از زایمان، کمتر است.
بااین‌حال، خطر تشکیل لختۀ خونِ ناشی از مصرف قرص در برخی زنان بالاتر است. زنانی که شرایط زیر را دارند بیشتر در خطر هستند:
زنانی که اضافه وزن زیادی دارند
زنانی که فشارخون بالایی دارند
زنانی که دوره‌های طولانی را بر روی تخت استراحت می‌کنند
اگر هر یک از این شرایط را دارید، با پزشک خود دربارۀ خطرات مصرف قرص ضد بارداری صحبت کنید.

مشورت با پزشک
امروزه گزینه‌های ضد بارداری فراوانی در دسترس هستند، و قرص‌های ضد بارداری از گزینه‌های بسیار خوب محسوب می‌شوند. اما انتخاب بهترین گزینۀ ضد بارداری به عوامل فراوانی بستگی دارد. برای یافتن بهترین گزینه برای خود، با پزشکتان مشورت کنید. مطمئن شوید که هر سؤالی که در ذهنتان هست را از او بپرسید؛ این سؤالات ممکن است چنین باشند:
کدام نوع قرص ضد بارداری برای من بهتر است؟
آیا داروهای مصرفی من با قرص‌های ضد بارداری تداخل دارند؟
آیا من بیشتر در خطر بروز لختۀ خونِ ناشی از مصرف قرص هستم؟
اگر خوردن قرص را فراموش کردم، چه‌کار کنم؟
از سایر گزینه‌های ضد بارداری، کدام را در نظر داشته باشم؟