بی احترامی کودک به بزرگترها، علت این بحران چیست؟

احترام به معنای ارزش قائل شدن برای اشخاص و چیزها است. این ویژگی ما را وادار می کند تا با توجه با دیگران رفتار کنیم و زندگی انسان ها را با ارزش بدانیم. در نتیجه، احترام یکی از نیکخویی های اساسی هوش اخلاقی به شمار می آید و چنین اتفاق نظر گسترده ای - میان مراج رشد کودک، والدین، آموزگاران، قانون گذاران و عامۀ مردم، دربارۀ سیر قهقهرایی این ویژگی اخلاقی اساسی بسیار نگران کننده است.
اگرچه نمی توان هیچ عاملی را به تنهایی علت بحران بی احترامی فرض کرد، شش عاملی که در پی می آیند به خصوص در رشد این نیکخویی اساسی مانع ایجاد می کنند.

تاثیر بی احترامی به کودک
برای آنکه کودک به دیگران احترام بگذارد، باید ابتدا یاد بگیرد که برای خود ارزش قائل باشد و فقط هنگامی می تواند چنین کند که با او محترمانه رفتار شده باشد.
پژوهشگران پی برده اند که رابطۀ صمیمی، پر مهر و محترم با والدین در پرورش احترام نقشی حیاتی دارد. موری استراوس جامعه شناس و استاد دانشگاه، طی تحقیقی که بر 991 والد انجام داد، دید که نیمی از والدها بر سر نوزادانشان با خشم فریاد کشیده اند و 98 درصد والدها تا پیش از هفت سالگیِ فرزندشان، به آنها توهین لفظی کرده اند.
اگر درست در صندلی ماشین نشینی، حسابی حالت را جا می آورم ... خیلی اذیت می کنی دلم می خواهد اینجا ولت کنم ببینم کسی تو را می خواهد یا نه؟ ... از گوش دادن به حرف هایت خسته شدم، ساکت شو .
هیچ بزرگسالی حاضر نیست چنین بی احترامی ای را از بزرگسالان دیگری تحمل کند، اما معمولاً کودکان چاره ای ندارند.
این نکته را به یاد داشته باشید که: رفتار غیرمحترمانه حتی اگر در خانۀ شما رخ ندهد، به هر حال بر توان کودکتان در پرورش احترام تاثیر می گذارد.
علت آن است که فرزند شما فقط تحت تاثیر شما نیست. دهها نفر در زندگی او نقش دارند؛ آموزگاران، مربیان ورزش، کارکنان کودکستان و ... از جمله افرادی هستند که در شکل دهی اخلاق درونی با کودک مشارکت دارند. اگر با کودک محترمانه رفتار نشود، چگونه می تواند احترام گذاشتن به دیگران را بیاموزد؟

کاهش ادب و نزاکت
ادب و نزاکت متعارف نشانه های مرسوم احترام هستند که هر دوی آنها در فرهنگ ما به شدت کمرنگ شده اند. برای نمونه بیایید رفتار رانندگان را با یکدیگر در بزرگراه ها و خیابان ها در نظر بگیریم. آنها به یکدیگر ناسزا می گویند. رواج بی احترامی حتی به مجلس هم کشیده شده است.
شاید نگران کننده ترین شیوع بی ادبی را نه در میان کودکان که در بین والدین آنها در تماشای مسابقات ورزشی ببینیم. اگر پدر و مادرها نتوانند محترمانه رفتار کنند، از کودکان چه انتظاری می توانیم داشته باشیم؟

هزینۀ ترس و بدگمانی
بی تردید این روزها بزرگ کردن کودکان کار ترسناکی است. پژوهش ها نشان می دهند که بالاترین نگرانی والدین ایمنی فرزندان است. ما بر طبق این نگرانی رفتار می کنیم و یکی از نخستین چیزهایی که به کودکانمان می آموزیم این است که به دیگران مشکوک باشند.
بنابراین کودکان از همان ابتدا یاد می گیرند که همیشه درها را قفل کنند؛ نگویند که والدینشان خانه نیستند و اطلاعات شخصی شان را به کسی ندهند که مبادا مورد آزار و اذیت قرار گیرند و به افراد غریبه روی خوش نشان ندهند.
درست است که فرزندانمان باید مراقب باشند، زیرا در جهانی غیرقابل پیش بینی و پر خشونت بزرگ می شوند، اما این همه تاکید بر شک داشتن به بیگانگان شاید این هزینه را در پی داشته باشد که کودکان نتوانند به احترام دست یابند.

کاهش سرمشق های برجسته
همیشه سرمشق یکی از بهترین شیوه های آموزش است. به همین دلیل کاهش تعداد بزرگسالانی که سرمشقِ احترام گذاشتن به زندگی، دارایی، حقوق و قوانین بنیادی ما باشند، به شدت نگران کننده است. از آن بدتر، بسیاری از افراد شاخص جامعه دست به کارهایی می زنند که به هیچ وجه احترام برانگیز نیست و کودکان از طریق رسانه ها در جریان این اخبار قرار می گیرند.

افزایش بد دهنی
یکی از راه های احترام گذاشتن به دیگران از طریق انتخاب کلمات مناسب است. توماس لیکُنا می گوید: زبان شاخص تمدن است؛ تغییرات زبان از نظر اجتماعی معنی دار و با اهمیت است.
بنابراین رواج بد دهنی ، به خصوص در میان جوانانمان ، بی تردید یکی از نشانه های سقوط اخلاقی و بحران بی احترامی است و آمار و ارقام این گفته را تایید می کنند.

رسانه ها بی احترامی و بی مایگی را نمایش می دهند
جوانان امروز در وضعیتی قرار دارند که هیچ نسل دیگری با آن روبه رو نبوده است؛ تعداد رسانه هایی که پیوسته کودکانمان را زیر رگبار پیام هایی می گیرند که آشکارا در تضاد با رشد احترام است، بی سابقه است. آمار نشان می دهد که طی دهۀ گذشته استفاده از زبان ناشایست در برنامه های تلویزیونی به اوج رسیده است.
اینترنت که به راستی ابزار خارق العاده ای برای گسترش دانش کودکانمان است، جنبۀ تاریک و خطرناکی نیز دارد، صدها سایتِ شامل زبان و تصاویر زننده به سادگی در دسترس هستند.
تمامی واقعیت ها حکایت از جریانی نگران کننده دارند: کودکان امروز به مراتب کمتر از نسل های پیش به خود و دیگران احترام می گذارند و ضروری است که این نیکخویی اساسی را از نو در کودکانمان پرورش دهیم. افرادی که به احترام دست نیابند، نمی توانند با خود یا دیگران رفتار شایسته ای داشته باشند.
با افزایش بحران، رفتارهای غیر محترمانه ای همچون بی ادبی، بی مایگی، سوء استفاده و حتی خشونت امری عادی و پیش پا افتاده می شود.
احترام یکی از نیک خویی های اساسی هوش اخلاقی است و اگر می خواهیم فرزندانمان رفتار معقولی داشته باشند، باید آن را در آنها پرورش دهیم. حتی یک لحظه را هم نباید از دست داد.