تربیت صحیح کودک، کارتون درمانی و اثرات آن

کارتون درمانی تاثیر معناداری بر بهبود روابط مادر و کودک دارد. از سوی دیگر یافته های تحقیقات نشان داده که نوع شخصیت مادر (A, B) در افزایش یا کاهش روابط مادر و کودک تاثیر معناداری ندارد.

کارتون درمانی و اثرات آن
بهترین و آسان ترین راه برای تربیت صحیح کودکتان می تواند کارتون درمانی باشد! تا حالا اسم کارتون درمانی را شنیده اید یا روش های کاربردی آن را می دانید؟
شاید تا امروز کارتون‌ها و انیمیشن‌هایی که برای فرزندتان تهیه می‌کردید، فقط نقش «قوطی بگیر و بنشان» را داشتند که هروقت سر هر مساله‌ای با فرزندتان دچار مشکل می‌شدید یا زمانی که حوصله بازی و گوش دادن به حرف‌هایش را نداشتید با گذاشتن یک سی‌دی در دستگاه پخش، همه سر و صداها را می‌خواباندید و با فراغ بال و بدون مزاحمت یک کودک کنجکاو به کارهای خودتان مشغول می‌شدید.
اما هیچ می‌دانید که از همین کارتون‌ها می‌توانید برای تربیت فرزندتان استفاده کنید؟ تا به حال عبارت «کارتون‌درمانی» به گوش‌تان خورده؟! که اگر نخورده باشد هم تعجبی ندارد چون کارشناسان معتقدند کار چندانی در این زمینه در کشور ما انجام نشده است.
اما خوب است بدانید در بسیاری از کشورهای دنیا، متخصصان دست به دامان شخصیت‌های کارتونی می‌شوند تا مسائل مختلف و مفاهیم متفاوت را به کودکان بیاموزند.
مثلا همین انیمیشن «پاندای کونگ‌فوکار» که تا امروز سه فیلم بلند و سریالی ۸۰ قسمتی از آن ساخته شده در انتقال مفاهیم بی‌شماری به کودکان موثر است.

قهرمان کودکان، قهرمان ما هم هست
در این کارتون سعی شده یک‌ سری باورهای اجتماعی که از نظر فرهنگی، فردی یا جامعه‌ شناسی مورد نیاز است به بچه‌ها داده شود که شاید بعضی از این باورها با جامعه ما همخوانی نداشته و به همین خاطر مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته باشد.
اما از طرفی هم نباید فراموش کنیم بچه‌ها زیاد کارتون می‌بینند، با قهرمان قصه‌های‌شان ارتباط برقرار می‌کنند و آنها را دوست دارند.
کارتون‌ها می‌توانند یکی از بهترین وسایل آموزشی برای بچه‌ها باشند و ما باید غیر از مدرسه و کتاب و درس، انباری پر از وسایل کمک آموزشی داشته باشیم که کارتون یکی از آنهاست.

تماشای کارتون والدین همراه کودکان
جدا از بحث مثبت و منفی بودن انیمیشنی مثل «پاندای کونگ‌فوکار» باید توجه کنیم که بچه‌ها به هر حال این کارتون‌ها را می‌بینند و توصیه اکید ما به والدین این است که حداقل یک‌بار، همراه فرزندشان، هر کارتونی را تماشا کنند.
بچه‌ها یک کارتون را چندین و چندبار می‌بینند و ما به عنوان پدر و مادرشان، فقط وظیفه تهیه این کارتون‌ها را نداریم، باید سعی کنیم حداقل یک‌بار همراه آنها کارتون را تماشا کنیم تا نقاط مثبت را برایش پررنگ سازیم.
اتفاقا در همین انیمیشن می‌بینیم که در کنار «پو» هم شخصیت‌های جورواجوری حضور دارند اما پو در عین حال که سعی می‌کند «خودِ» خودش را حفظ کند (می‌بینیم که تا آخرین سری همان شوخ‌طبعی، مهربانی و سادگی را که در قسمت اول دیده‌ایم، همچنان دارد) تلاش می‌کند از آدم‌های دور و برش هم نقاط مثبت‌شان را بگیرد.
مسلما این کارتون برای فرهنگ ما ساخته نشده، پس نباید انتظار داشته باشیم همه ارزش‌های ما را به فرزندمان منتقل کند اما برای مخاطبش که یک کودک است، نکات مثبت‌ زیادی دارد. یادمان باشد فرزند ما با مخاطب اصلی این فیلم‌ها یک وجه اشتراک بزرگ دارد؛ اینکه هر دو کودک هستند!

ورزشکار بودن در هر شرایطی : (پو)
این کارتون نکته مثبت دیگری که برای بچه‌ها دارد این است که پو خوابش را هم نمی‌دیده که قهرمان شود اما وقتی این اتفاق بسیار مهم می‌افتد، او همچنان سادگی، مهربانی و شوخ‌طبعی‌اش را حفظ می‌کند و این نکته برای بچه‌ها بسیار آموزنده است.
«ناامید نباشید، شما هر ویژگی که داشته باشید، می‌توانید در همان، خاص باشید» که این یکی دیگر از پیام‌های این انیمیشن است. باوجود اینکه پو، تپل و تنبل است اما قهرمان کونگ‌فو می‌شود! حتی با وجودی که استاد شیفو نسبت به یادگیری پو امیدوار نیست، او با کمک دوستانش موفق و قهرمان می‌شود.
در حقیقت والدین باید به این نکته توجه کنند که دنیا در حال حرکت به این سمت است که علاوه بر ارزیابی محور هوش، استعدادهای بچه‌ها را بشناسند؛ یعنی بیشتر از آنکه بر «هوش» تاکید داشته باشیم، باید بر استعداد تاکید کنیم.
در این کارتون از میان استعدادهای هشت­گانه که شامل استعداد درون‌فردی (خودم را چطور می‌بینم)، استعداد بین‌فردی (در ارتباط با دیگران چطور هستم)، استعداد جنبشی، استعداد موسیقی، استعداد کلامی، استعداد ریاضی و. . . است به سه استعداد درون‌فردی، بین‌فردی (مصادیق هوش هیجانی) و جنبشی تاکید دارد که بچه‌ها با این سه استعداد بسیار درگیر هستند.
در واقع همین هوش هیجانی (EQ) است که مسوول ۷۰ تا ۹۰ درصد موفقیت افراد بزرگ و نامدار است؛ نه هوش (IQ)! هوش هیجانی یعنی استعدادی که من ایجاد می‌کنم و فقط فاکتور هوش در آن دخیل نیست.

شیفو: نمونه یک والد سختگیر
این کارتون با اینکه جنبه طنز هم دارد و شخصیت‌هایش حیوانات هستند اما نمودی از دنیای واقعی است؛ استاد شیفو و بقیه اساتیدی که در فیلم هستند، نمادی از والدین هستند.
یکی از اساسی‌ترین وظایف والدین در ارتباط با چیستی، چگونگی کشف و رشد استعداد بچه‌هاست که این موضوع، در این کارتون مسیر بسیار خوبی را طی می‌کند. اوایل فیلم والدین (اساتید) امیدی ندارند، بعد کارهایی برای کمک به او انجام می‌دهند.
استاد شیفو بسیار مقرراتی است و همیشه نسبت به پو ناامید؛ درست نمونه یک والد سختگیر است. مدام می‌گوید: «نمی‌تونه! نمی‌شه!» او چارچوبی در ذهن خود دارد، بسیار خشک است و بسیار منظم؛ حتی تا آخر داستان نسبت به شوخی‌های پو بی‌توجه است!
اما این خشکی باید بشکند! و همان‌طور که می‌بینیم، استاد شیفو به توصیه «اوگ‌وی» و با کمک دوستان پو، او را باور کرده و کمک می‌کند این استعداد در او هم شکوفا شود و او به یک قهرمان تبدیل شود.
همان‌طور که شیفو به «اوگ‌وی» می‌گوید: « ولی یه هلو نمی‌تونه تایلانگ رو شکست بده»، اوگ‌وی می‌گوید: «شاید بتونه؛ اگه هدایتش کنی، تغذیه‌اش کنی و باورش داشته باشی؛ تو فقط به باور نیاز داری. بهم قول بده شیفو، قول بده باور کنی.»

نداشتن موج منفی با دیدن کارتون پاندای کونگ فوکار
عوامل انگیزشی که برای کشف یک استعداد، رشد و یک پیشرفت وجود دارد و عوامل انگیزشی که برای امیددهی و باورهای مثبت نیاز است، در این کارتون بسیار زیاد است.
عوامل بازدارنده‌ای که مانع از رشد فرد و جامعه می‌شود، باورهای منفی اند که در این انیمیشن می‌بینیم شدیدا با باورهای منفی می‌جنگند؛ می‌بینیم که هر کدام از شخصیت‌ها که باوری منفی را بیان می‌کند، با یک باور مثبت قوی‌تر جلویش بسته می‌شود.
یادمان باشد بچه‌ها همه این حرف‌ها را درونی می‌کنند که هرقدر به خودشان اعتماد داشته باشند، موفق‌ترند.
در قسمت اول می‌بینیم که خود پو اصلا باور ندارد که بتواند کونگ‌فو یاد بگیرد و موفق شود؛ این همان اتفاقی است که در بچه‌های ما می‌افتد؛ نحوه ارتباط کودک با استعداد خودش،
این‌طور نیست که ما بگوییم «بیا و در فلان زمینه، برتر باش!» کودک در ابتدا خودش را نمی‌شناسد، مقاومت می‌کند درست مثل پو! بعد کم‌کم یاد می‌گیرد که در این مسیر با استعدادهای خودش ارتباط برقرار کند.

هدفمند بودن پو
در هر سه سری از فیلم‌های «پاندای کونگ‌فوکار» و همین‌طور در تمام قسمت‌های سریالی که بعدا از این فیلم ساخته شد و مسیر موفقیت «پو» و تبدیل شدنش به «جنگجوی اژدها» را به تصویر می‌کشد، می‌بینیم که پو هدفی را دنبال می‌کند! همیشه یک هدف دارد و این خیلی مهم است؛ چون یکی از مشکلاتی که والدین امروز با فرزندان‌شان دارند، همین بی‌هدفی است!
اگر از یک بچه هشت ساله ۲۰ سال پیش می‌پرسیدیم «در آینده می‌خواهی چه کاره شوی؟» راحت‌تر جواب می‌داد تا یک بچه هشت ساله امروز! حتی شاید همان کلیشه‌ای «دکتر و مهندس و خلبان و. . . » را می‌گفت اما بچه‌های امروزی معمولا نمی‌دانند؛ نه اینکه به این سوال فکر کرده باشند و جوابی پیدا نکرده باشند، بلکه اصلا به این موضوع فکر نکرده‌اند!

شناخت احساسات در کودکان با انیمیشن Inside out/۲۰۱۵
این انیمیشن ماجراجویانه کمدی و خیلی جالب ، احساسات کودکان را شناسایی و در موردش صحبت می کند . رایلی از شخصیت های این انمیشن است که احساسات درون او زندگی میکنند و شکلهای مختلفی دارند.
زمانی که رایلی به همراه خانواده اش به سان فرانسیسکو نقل مکان می کند احساسات او یعنی شادی، ترس، خشم، نفرت، غم و اندوه برای سازگاری رایلی با شهر، خانه و مدرسه جدیدش تلاش می کنند.
کودکان با تماشای این انیمیشن متوجه می شوند که حس «غمگین» بودن همیشه بد نیست و گاهی موجب نزدیک شدن اعضای خانواده به هم می شود.

غلبه بر ترس ها با انیمیشن Home/ 2015
داستان موجوداتی است که روی زمین از موجودات خطرناکی به نام Gorg مخفی شده اند. یک از اعضای Boov از خانواده خود جدا شده و با دختر بچه ای به نام ریحانا دوست شده است.
از جمله پیام های مثبت فیلم درک بیگانه ها، شناخت خود، امید داشتن حتی در بدترین شرایط و غلبه بر ترس ها است؛ پیام های کوچک تراین فیلم این است که همه ما آدم ها درگیر لوازم و وسایل بی خودی که فقط پای مان را به این دنیا بسته اند ، هستیم که اگر آنها را دور بریزیم سبک می شویم و راحت تر می توانیم پرواز کنیم.

درک مفهوم برابری و برادری در کودکان با انیمیشن Big Hero ۶ /۲۰۱۴
داستان انیمیشن ۶ قهرمان بزرگ در شهری به نام سانفرانسیسکو رخ می دهد که در آن شرق و غرب به صورت تماشایی در هم می آمیزند.
این انیمیشن بسیاراغراق آمیز است و مهم ترین پیامش پاک کردن نژاد پرستی است. این داستان، دنیای است که همه ما آرزوی آن را داریم و چندملیتی و چندفرهنگی است و هر کدام از شخصیت ها از یک گوشه دنیا آمده اند.

نشان دادن روابط بین مادر و دختر با انیمیشنBrave/ ۲۰۱۲
در انیمیشن «Brave» شاهزاده خانمی قهرمان قصه است که با شاهزاده هایی که دیسنی تاکنون خلق کرده تفاوت زیادی دارد . این قصه مربوط به دختر پادشاهی به نام فرگوس و همسرش ملکه الینور به نام مریدا است که باید اداره کشور را در آینده به دست بگیرد و به همین دلیل باید خیلی چیزها یاد بگیرد.
او دختری مغرور است و با همین غرور، مادرش را به خطر می اندازد اما همه تلاشش می کند تا بتواند مادرش را به ظاهری انسانی و به خانه برگرداند.
«شجاع» داستانی رمانتیک و عاشقانه مانند داستان های شاهزاده خانم های پیشین نیست اما به عشق میان اعضای خانواده پرداخته و رابطه پرچالش مریدا و مادرش را به خوبی نشان می دهد.

تقویت خود باوری با انیمیشن Boxtrolls/2014
«Boxtrolls» نه دزد هستند و نه آدمخوار بلکه موجودات آرامی هستند که به علت اینکه آدم ها از چهره شان نهراسند ، خود را مخفی می کنند .
این انیمیشن سعی دارد خودباوری را در کودکان تقویت کند و به آنها می گوید تو می توانی هرکسی یا هر چیزی که می خواهی باشی و دیگران نمی توانند باعث محدودیت تو شوند.
همچنین این پیام را می رساند که ظاهربین نباشید و گول شایعات را نخورید.
با توجه به تربیت والدین، جامعه، مدرسه و محیط، ما باور می‌کنیم که مسوولیتی نسبت به محیط‌مان داریم، درست مثل پو که اگر این‌طور نبود و به حال خودش رها می‌شد، در خوشبینانه‌ترین حالت شاید فقط آشپزی پرخور می‌شد! اما اثرگذاری محیط و دادن باورهاست که به او کمک کرده و به یک قهرمان تبدیلش می‌کند