کم کاری تیروئید در نوزادان، علائم و درمان

کم کاری تیروئید در نوزادان بیماری نسبتا شایعی است که باید هرچه زودتر نسبت به تشخیص و درمان آن اقدام شود. این بیماری مهلک در همان بدو تولد موجب کم شدن بهره هوشی در نوزادان می شود. با بهره گیری از علم نوین در تشخیص به کمک علائم کم کاری تیروئید در نوزادان به سرعت می توان اقدامات اولیه را در زمان مناسب درمان کم کاری تیروئید را انجام داد.

انواع کم کاری تیروئید
در ادامه می توانید با انواع کم کاری تیروئید در نوزادان آشنا شوید. این موارد شامل
-کم کاری تیروئید مادرزادی
-کم کاری تیروئید مادرزادی موقت
-کم کاری تیروئید اکتسابی

کم کاری تیروئید مادرزادی
کم کاری تیروئید مادرزادی یا CH به نوعی از کم کاری تیروئید اطلاق می‌شود که از زمان تولد وجود داشته باشد. این نوع از کم کاری تیروئید، با اختلاف زیاد در صدر شایع‌ترین انواع کم کاری تیروئید قرار می‌گیرد، به طوری که در حدود ۹۰ درصد از موارد ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان، از نوع مادرزادی است. کم کاری تیروئید مادرزادی هنگامی ایجاد می‌شود که قسمتی از سیستم تیروئید جنین به درستی تشکیل نشود. گاهی اوقات این نقص به خاطر آن است که غده تیروئید دقیقاً در محل درست خود تشکیل نمی‌شود. در برخی موارد هم جای غده تیروئید درست است، اما این غده به طور کامل رشد نمی‌کند.
در موارد نادری هم ممکن است غده تیروئید نتواند هورمون تیروئید را به شکل صحیح ترشح کند. در همه این موارد، نوزاد به عارضه‌ای به نام "اختلال در بیوسنتز هورمون تیروئید" مبتلا می‌شود. ژن‌هایی که عامل ایجاد این بیماری هستند هم از طرف پدر و هم از طرف مادر نوزاد به ارث می‌رسند. والدینی که یک کودک مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید دارند، احتمال آنکه یک نوزاد دیگر مبتلا به این عارضه به دنیا بیاورند، ۱ در ۴ برای هر زایمان است.

کم کاری تیروئید مادرزادی موقت
تقریباً در ۱۰ درصد از نوزادانی که دچار کم کاری تیروئید مادرزادی هستند، این عارضه به صورت گذرا یا موقتی است. دلیل بروز این نوع از کم کاری تیروئید معمولاً آن است که مادر نوزاد در دوران بارداری برای کم کاری تیروئید تحت درمان قرار گرفته است یا سابقه ابتلاء به بیماری‌ تیروئید را دارد و یا اخیراً مواد حاوی ید مصرف کرده است. کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا در هر فرد می‌تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد، اما نهایتاً به خودی خود برطرف می‌شود و به هیچ درمانی نیاز نخواهد داشت. اگر غده تیروئید در کودک شما در جایگاه درست خود تشکیل شده است و هیچ گونه ناهنجاری در شکل آن دیده نمی‌شود، پس به احتمال زیاد کم کاری تیروئید در این کودک از نوع گذرا می‌باشد.

کم کاری تیروئید اکتسابی
کم کاری تیروئید اکتسابی که در کودکان و نوجوانان با سن بالا اتفاق می‌افتد، معمولاً به دلیل بیماری‌های مربوط به سیستم خود ایمنی تیروئید از قبیل بیماری هاشیموتو ایجاد می‌شود. این بیماری در کودکانی که به سن بلوغ می‌رسند یا در سال‌های نوجوانی خود قرار دارند، بیشتر شایع است، اما در کودکان کم سن و سال‌تر نیز ممکن است بروز کند. همچنین این نوع از کم کاری تیروئید در دختران شایع‌تر از پسران است.

علائم کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان
پف کردن صورت و متورم شدن زبان
گریه با صدای خرخر و گرفته
سردی نقاط انتهایی اندام‌ها و لکه‌دار شدن پوست
بنیه ضعیف عضلات (سستی و ناتوانی عضله)
ضعف در شیرخواری
موهای ضخیم و زبر که بر روی پیشانی می‌افتد.
بزرگ شدن ملاج (نقاط نرم جمجمه)
زردی به مدت طولانی
فتق ناف
لتارژی (کمبود انرژی، خواب آلودگی در اغلب اوقات، گیجی و بی حالی زیاد حتی در زمان بیداری)
یبوست و خشکی شکم به طوری که در هنگام لمس کردن، سفت و پُر به نظر برسد.
رشد ضعیف یا توقف رشد
همچنین دیگر علائم کم کاری تیروئید در نوزادان شامل:
زردی صورت و چشم ها
زبان بزرگ و بیرون زده
پف کردن صورت
خفگی مکرر
یبوست
حجم کم عضلات
خواب بیش از حد
علائم کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان می‌تواند شامل:
رشد ضعیف و در نتیجه کوتاهی قد
به تاخیر افتادن بلوغ
به تاخیر افتادن رشد دندان‌های دائمی
رشد ذهنی ضعیف

روش‌های طبیعی و تغذیه‌ای در تیروئید کم کار در نوزادان
مصرف برخی مواد غذایی در کم کاری تیروئید در کودکان ممنوع است؛ از جمله کلم، شلغم، سویا، بادام‌زمینی، آجیل و اسفناج، این مواد غذایی باعث اختلال در کار غده تیروئید می‌شود. خوردن گلابی و هلو و ارزن نیز توصیه نمی‌شود.
بیمارانی که کم کاری تیروئید دارند، بهتر است مصرف چربی، قند و پروتئین‌های حیوانی را تا حد امکان کاهش دهند، چون این افراد به دلیل اختلال در سوخت و ساز مستعد چاقی و افزایش وزن هستند بنابراین بهتر است رژیم کم کالری داشته باشند، به جای آن مصرف بیشتر میوه و سبزیجات، به ویژه سبزیجات پخته کاملا توصیه می‌شود.
مصرف برخی مواد غذایی در کم کاری تیروئید ممنوع است؛ از جمله کلم، شلغم، سویا، بادام‌ زمینی، آجیل و اسفناج
مصرف نمک یددار در پیشگیری و درمان کم کاری تیروئید ضروری است، اما نمک یددار را هرگز نباید در معرض نور قرار دهید، بنابراین از نمکدان یا ظرف شیشه‌ای برای نگهداری آن استفاده نکنید.
نمک را به مقدار کم و در پایان پخت غذا اضافه کنید، اگر از ابتدا این نمک مورد استفاده قرار بگیرد تأثیر خود را در طول پخت از دست می‌دهد. نکته مهم آن که زیاده‌روی در مصرف نمک ید دار خود باعث مشکل تیروئید می‌شود.

دیگر راه های درمان کم کاری تیروئید در نوزادان
بیماران کم کاری تیروئید مستعد کم خونی هستند، بنابراین مصرف مواد غذایی غنی از آهن مانند جگر توصیه می‌شود.
دریافت مقادیر کافی از انواع ویتامین‌ها به ویژه ویتامین ب کاملا توصیه می‌شود؛ زیرا ویتامین‌های گروه ب در تولید هورمون تیروئید نقش دارند، مصرف مکمل‌های غذایی و مولتی‌ ویتامین‌ها با نظر پزشک معالج برای این بیماران جایز است.
غذاهای دریایی مانند میگو، ماهی تن، ماهی ساردین و جلبک دریایی به دلیل غنی بودن از مقادیر بالای ید می‌تواند مفید باشد. البته توجه داشته باشید ماهی آب‌های شور نسبت به انواع پرورشی مفیدتر است.
گیاه جینسینگ در تامین سلامت و تحریک و ترشح هورمون تیروئید و افزایش متابولیسم بدن موثر است.
گیاه کوهوش و پنج انگشت نیز در کنترل کیفیت تیروئید موثر است.
توجه داشته باشید هیچ داروی گیاهی یا روش دیگری جایگزین داروهای کم کاری تیروئید که پزشک شما تجویز کرده، نخواهد شد و روش‌های فوق صرفاً به عنوان روش‌های کمکی می‌تواند موثر باشد، نه جایگزین دارو.

آیا کم کاری تیروئید در کودکان و نوزادان قابل درمان است ؟
در طرح غربالگری کشور، با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزادان، در روز سوم تا پنجم تولد نوزاد، برای تشخیص کم کاری مادرزادی تیروئید، بیماریابی انجام می شود. عوارض این بیماری با تشخیص زودرس و درمان به موقع در کشور کاهش یافته است. بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید در صورت تشخیص به موقع، درمانی کم هزینه دارد و با شروع هر چه سریع تر درمان، از عوارض بیماری در نوزادان و کودکان جلوگیری می شود. در صورت غیرطبیعی بودن آزمایش پاشنه پا، نوزاد به متخصصان اطفال یا به فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان ارجاع داده می شود.
چنانچه با آزمایش سرمی تشخیص این بیماری تائید شود، کودک در یک روند سه ساله تحت درمان قرار می گیرد. بعد از این دوره درمان در بیشتر موارد قرص تیروئید قطع شده و بیمار دوباره از نظر بالینی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار می گیرد. اگر آزمایش، با وجود عدم مصرف یک ماهه دارو طبیعی باشد، می توان دارو را قطع کرد.