تعریف زوج نابارور، آیا میدانید؟

اغلب زوج ها بعد از چندین اقدام مکرر ناموفق برای بارداری، دچار ترس از ابتلا به ناباروری می شوند و به همین علت به مراکز درمان ناباروری مراجعه می کنند. اما سؤال اینجا است که تعریف دقیق زوج های نابارور چیست و بهترین زمان برای شروع پروسه درمان چه زمانی است؟
اصولاً به زوج هایی که در سنین زیر ۳۵ سال هستند و یکسال برای بارداری اقدام ناموفق داشته اند، نابارور گفته می شود و همچنین اگر زوج در سنین ۳۵ تا ۴۰ سال باشند و ۶ ماه برای بارداری اقدام کنند ولی بارداری اتفاق نیفتد، مبتلا به ناباروری هستند. این موضوع در سنین بالای ۴۰ سال اهمیت بیشتری پیدا کرده و زوج باید بلافاصله برای شروع پروسه درمان اقدام کنند؛ چرا که در این سنین زمان بسیار اهمیت دارد و باید هرچه سریعتر بدن را برای باروری آماده و مشکل ناباروری را برطرف نمود.

آیا تمامی علل ناباروری، زنانه است؟
دلایل زیادی برای ناباروری وجود دارد که برخی از آن ها علل زنانه و برخی علل مردانه را شامل می شوند. البته در بعضی موارد ناباروری به علت بروز مشکلاتی در هر دو نفر، یعنی زن و شوهر بروز پیدا می کند. همچنین گاهی ناباروری کاملاً بدون علت می باشد؛ یعنی زوجین هیچکدام مشکلی ندارند و شرایط کاملاً طبیعی دارند اما باردار نمی شوند. در این موارد ناباروری هیچ علت خاصی ندارد؛ بنابراین اگر بخواهیم علل ناباروری را دسته بندی کنیم می توان گفت که عبارتند از:
ناباروری با علت مردانه
ناباروری با علت زنانه
ناباروری به علت هر دو عامل زنانه و مردانه
ناباروری بدون علت

چگونه علت ناباروری را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص علت ناباروری، آقا و خانم مورد بررسی قرار می گیرند. اغلب بررسی علل مردانه بسیار راحت تر از علل زنانه می باشد چرا که با انجام یک بررسی ساده می توان میزان توانایی مرد را در باروری تشخیص داد. اما از آنجایی که علل ناباروری در زنان به دلایل مختلفی بروز پیدا می کند، تشخیص علت ناباروری در زنان سخت تر خواهد بود.

علل ناباروری در زنان چیست؟
برای تفهیم بهتر علل ناباروری در زنان، ابتدا روند بارداری طبیعی را مورد بررسی قرار می دهیم. برای بارداری به صورت طبیعی در ابتدا تخمدان ها که اعضای تولید نطفه در خانم ها هستند شروع به ایجاد تخمک های بالغ می کنند. تخمک های رها شده از تخمدان ها در مسیر لوله های رحم حرکت می کنند. معمولاً در این محل اسپرم به تخمک ها می رسد و که در نتیجه لقاح اسپرم و تخمک، جنین اولیه تشکیل می شود. این جنین حرکت کرده و در داخل رحم لانه گزینی می کند. با نگاهی به این روند متوجه می شویم برای تجربه بارداری طبیعی وجود فاکتورهای زیر ضروری می باشد:
تخمک سالم
تخمدان ها باید این توانایی را داشته باشند که تخمک های سالم تولید کنند. در برخی از موارد وجود مشکلات هورمونی، تولید تخمک توسط تخمدان ها را دچار اختلال می کند.
مسیر سالم
لوله های رحم که مسیر بین تخمدان ها و رحم هستند باید سالم و باز باشند تا تخمک بتواند از آن مسیر عبور کند. گاهی این لوله ها به علت عفونت ها یا بیماری هایی که در لگن اتفاق می افتد دچار چسبندگی شده و خاصیت خود را برای انتقال تخمک از دست می دهد.
دهانه رحم سالم
دهانه رحم نیز باید سلامت کافی داشته باشد و از نظر تغییرات هورمونی و ترشحات به گونه ای باشد که بتواند اسپرم را به داخل رحم انتقال دهد. وجود اختلال در هورمون ها و ترشحات سبب می شود که اسپرم نتواند به داخل رحم نفوذ پیدا کند.
رحم سالم
رحم باید شرایط مناسبی داشته باشد تا اسپرم بتواند از آن عبور کرده و وارد لوله های رحم شده و به تخمک داخل لوله رحم برسد. از سوی دیگر برای اینکه جنین بتواند لانه گزینی کند نیاز است که رحم در شرایط هورمونی و آناتومی مناسبی باشد. بخشی از علل ناباروری به مشکلات رحمی وابسته است. در داخل رحم یک بافت طبیعی تحت عنوان آندومتریوم وجود دارد که به صورت عادی در ابتدای سیکل تکثیر پیدا می کند و در میانه سیکل به حدی از رشد می رسد که محیطی مناسب برای رشد نطفه اولیه ایجاد می کند. گاهی تغییراتی در لگن اتفاق می افتد که سبب رشد غیر عادی این بافت در محل غیر طبیعی می شود؛ به این حالت بیماری آندومتریوز اطلاق می شود که یکی از علل نازایی است.

آیا ناباروری درمان خاصی دارد؟
اولین گام برای زوج هایی که دچار ناباروری شده اند این است که صبر و حوصله داشته و پیگیر درمان خود باشند. چرا که پروسه تشخیص و درمان ناباروری یک پروسه زمان بر می باشد. امروزه پزشکان متخصص نازایی با بکارگیری روش های کمک باروری نظیر IVF، IUI، میکرواینجکشن و چندین روش دیگر سعی در برطرف کردن مشکلات این زوج ها می نمایند. پروسه درمان ناباروری به خودی خود پروسه ای زمان بر است و گاهی زوج ها با انتخاب مراکز درمان ناباروری نامناسب این زمان را افزایش می دهند.
لازم به ذکر است زمان در میزان نتیجه بخشی درمان ناباروری بسیار فاکتور حائز اهمیتی می باشد. زیرا با گذر زمان، سن افراد افزایش یافته و افزایش سن در زنان سبب کاهش ذخیره تخمدان و در مردان، سبب کاهش کیفیت اسپرم خواهد شد.