مقایسه کردن کودکان، چه بلایی سرشان می آورد؟

وقتی هم شیرها خود را با هم مقایسه می کنند، ممکن است در آنها احساسات منفی ایجاد شود. پس والدین نباید با مقایسه کردن فرزندانشان بر این مشکل بیفزایند.
اما پرهیز از این مقایسه کار مشکلی است. فرض کنید یکی از بچه ها واقعاً اعصاب شما را خرد می کند، حال آنکه فرزند دیگرتان مثل دسته گل است. معمولاً در چنین مواقعی به فرزندِ شیطان خود می گوییم که رفتارش چقدر با رفتار فرزند خوبمان فرق دارد.
فرض کنید دختر کوچکتان به دامن شما چسبیده است و به میهمان هایتان سلام نمی کند. برای اینکه او را تشویق کنید به او می گویید: ببین برادرت چقدر قشنگ سلام می کند.
چرا این کار را می کنیم؟ آیا می خواهیم ثابت کنیم که می شود مقایسه کرد؟ ایا هدف ما این است که فرزند بدمان انگیزه پیدا کند که مانند فرزند خوب و خوش برخوردمان رفتار کند؟
مقایسه کردن باعث می شود که فرزندانتان به رقیب یکدیگر تبدیل شوند، نه متحد هم. اگر به یکی از آنها بگوییم که بهتر از خواهر خود می تواند دوست پیدا کند یا اگر به دیگری بگوییم که از برادر خود خیلی خوش رفتارتر است، در واقع سدی میان آنها برافراشته ایم.
اگر مقایسه کردن کار همیشگی شماست، فرزندانتان به این نتیجه خواهند رسید که باید در هر کاری مسابقه داد و رقابت کرد؛ حتی برای دستشویی رفتن.

مقایسه کردن سبب ایجاد انگیزه نمی شود
اگر در محل کار، رئیستان کاری را که همکارتان انجام داده بود به شما نشان می داد و می پرسید که چرا نمی توانید مانند او و به شکل حرفه ای کارتان را انجام بدهید، چه حالی پیدا می کردید؟ آیا می گفتید: بله حق با شماست، دفعۀ بعد بیشتر تلاش می کنم؟
همین نکته در مورد هم شیرها هم صدق می کند. اگر کاری می کنید که به فرزندتان احساس بد بودن دست بدهد، احتمالاً بدتر می شود؛ نه بهتر.
نکته: یادتان باشد که فرزندانتان باید احساس کنند که شما به خاطر خودشان برای آنها ارزش قائلید، زیرا هر یک از آنها انسانی منحصر به فرد است که ویژگی ها و استعدادهای خاص خود را دارد.

فرزندانتان را به طور مستقیم با هم مقایسه نکنید
اگر یکی از فرزندانتان به اندازۀ هم شیرش موفق یا خوش رفتار نیست، در ابتدا باید بدون اشاره به رفتار خواهر یا برادرش، رفتار او را بررسی کنید. مقایسه کردن همیشه به دلسرد شدن یکی از بچه ها منجر می شود و احتمالاً باعث ایجاد شکاف بین فرزندانتان خواهد شد.

اما به طور غیر مستقیم نیز مقایسه نکنید
علاوه بر پرهیز از مقایسه مستقیم، باید از تعریف از یک فرزند در مقابل فرزند دیگر نیز خودداری کنیم، زیرا با این کار به نظر می رسد که به طور ضمنی از فرزند دیگرمان انتقاد کرده ایم.
وقتی می گوییم: آفرین، به محض اینکه به خانه می رسی تکالیف مدرسه ات را انجام می دهی ... معنی دیگرش این است که: خواهرت را برخلاف تو باید مجبور کرد تا تکالیفش را انجام دهد.
اگر به یکی از فرزندانمان بگوییم: تو همیشه مرتب و منظم هستی ... گویی تلویحاً می گوییم خیلی بهتر از برادر کوچکترت هستی که کثیف و بی نظم است.
نکته: برای خوب جلوه دادن یک فرزند، فرزند دیگرتان را بد جلوه ندهید.
تاکید کردن بر ضعف های یکی از هم شیرها باعث دشمنی بین آنها می شود. از گفتن چنین جملاتی پرهیز کنید: تو همیشه خندان و خوش اخلاقی. خیلی بهتر از برادر کوچکترت هستی که همیشه گریه می کند.
این گفته ها رقابت بین آنها را افزایش می دهد و رابطۀ بینشان را تخریب می کند. در عوض سعی کنید با فرزندانتان تمرین و به انها کمک کنید که بینشان رابطه ای مثبت و حمایت آمیز برقرار شود.

چگونه فرزندانمان را بدون مقایسه کردن به خوش رفتاری تشویق کنیم؟
ابتدا ببینید از چه رفتاری ناراحتید و سپس سعی کنید تا حدی که ممکن است آن رفتار را نادیده بگیرید. شاید برایتان عجیب باشد اما شاید فرزندتان دوست دارد از او شکایت کنید، بر سرش داد بزنید یا حتی به او سیلی بزنید، چون گاهی مورد توجه قرار گرفتن، حتی اگر منفی باشد، از بی توجهی بهتر است.
توجه منفی هم نوعی توجه به شمار می آید. اگر توجه منفی اکسیژنی است که آتش رفتار بد فرزندتان را شعله ور نگه می دارد، پس بدرفتاری را نادیده بگیرید.
تمام تلاش خود را به کار بگیرید تا نظر فرزندتان را دربارۀ خودش عوض کنید و او دیگر خودش را یک دختر یا پسر بد نداند. هنگامی که خوش رفتاری می کند بر آن تاکید کنید. هنگامی که رفتار خوبی انجام می دهد، آن را به زبان بیاورید. آنچه در زیر می اید چند قانون برای تشویق کودک به خوش رفتاری، بدون اشاره به رفتار دیگران است:
- بدون مقایسه کردن آنچه را می بینید توصیف کنید.
نگویید: حتی این بچۀ کوچولو هم از تو تمیزتر غذا می خورد.
بگویید: آب خورشت دارد از قاشقت می چکد و روی سفره می ریزد.
- تنها با اشاره به رفتار خودش، آنچه را می بینید توصیف کنید.
نگویید: چقدر مؤدبی، برخلاف بعضی ها که نمی خواهم اسمشان را بیاورم.
بگویید: مادربزرگ خیلی خوشحال شد که به خاطر پختن نهار از او تشکر کردی.
- آنچه را که انتظار دارید توصیف کنید.
نگویید: به برادرت لازم نیست ده دفعه بگویم، تا ظرف ها را بشوید.
بگویید: از تو انتظار دارم که بلافاصله بعد از شام ظرف ها را بشویی.