هراس شبانه کودکان، چه تفاوتی با کابوس دارد؟

گاهی پیدا کردن دلیل اینکه چرا فرزندتان در میانه های شب گریه می کند، واقعاً ممکن است برای شما کار سختی باشد. آیا درد دارد؟ آیا گرمش است؟ آیا سردش است؟ آیا دردهای طبیعی پروسه رشد اوست؟ آیا او بیمار است و یا دارد دندان در می آورد؟ آیا او رویای بد یا کابوس دارد؟ آیا هراس شبانه به سراغش آمده است؟ خلاصه احتمالات زیادی وجود دارد که از ذهنتان می گذرد، چون کودک شما گریه می کند و شما او را ناراحت می بینید.
وقتی فرزندتان نمی تواند بخوابد یا در طول شب زیاد بیدار است، اولین فرضیه ذهنی وجود درد و بیماری است. اگر کودک در معرض درد یا مریضی قرار بگیرد، شما اولین کسی هستید که می توانید برای کمک به کاهش ناراحتی و تسکین کودک اقدام کرده و او را به رختخواب برگردانید. بنابراین هنگامی که به بیماری، درد، سلامت و آسایش کودک خود می اندیشید، باید احتمال کابوس و یا هراس های شبانه را نیز در نظر بگیرید.

علائم هراس شبانه چیست کابوس و هراس های شبانه
تجربه نشان داده است که این امراض بنا به دلایل متعدد جزء سخت ترین امراض به لحاظ آمارگیری هستند. اما کمابیش درصد قابل توجهی از والدین با مشکلات کابوس و یا هراس های شبانه فرزندشان درگیر بوده اند.
کودک ممکن است در هر سنی کابوس ببیند بدون اینکه هیچ گونه علائمی از هراس های شبانه بروز دهد. برخی از کودکان نیز ممکن است به وضوح علائم هر دو عارضه را داشته باشند. شروع هراس های شبانه ممکن است دیرتر بوده و از پیش دبستانی آغاز شود.
تشخیص سریع هراس شبانه معمولاً ساده نیست و هنگامی که کودک شما هر دوی کابوس و هراس های شبانه را دارد، کار سخت تر هم می شود و بیشتر طول می کشد تا متوجه شوید چه اتفاقی افتاده است.
در اینجا برخی از ویژگی های متمایزکننده کابوس از هراس شبانه را ذکر کرده ایم:

کابوس
-کودک در خلال کابوس بیدار شده و ناراحت و پریشان خواهد بود.
-کودک می تواند با شما مکالمه داشته باشد. او قادر خواهد بود به شما در مورد جزئیات کابوسش سخن بگوید.
-کودک در روز بعد به یاد می آورد که شب قبل گریان از خواب بلند شده است و متوجه خواهد شد که شما نزد او رفته اید و یا او از رختخواب بلند شده است.
-یک کودک کابوس دیده را می توان تسلا داده و آرام کرد.
-کابوس برای نوزادان نیز اتفاق می افتد، حتی در زمانی که در خواب کاملاً عمیق هم نیستند.
-کابوس ها در طول خواب REM اتفاق می افتند. (زمانی که شما خواب هستید اتفاقات زیادی در بدنتان می افتد. -در این هنگام بدنتان چرخه ای شامل خواب REM و غیر REM خواهد داشت. REM مخفف حرکات سریع چشم Rapid Eye Movement است. در طول خواب REM چشمان شما به سرعت عمل می کنند که این اتفاق در خواب غیر REM نخواهد افتاد. ابتدا خواب با مرحله غیر REM شروع می شود که پس از آن یک بخش REM کوتاه خواهیم داشت و همین چرخه تکرار خواهد شد. رویاها معمولاً در طول خواب REM اتفاق می افتند.)

هراس شبانه
-در هراس های شبانه (یا هراس های خواب)، کودک از خواب بیدار شده و هشیار به نظر می رسد.
-کودک می تواند بدخلق، ناراحت و گریان باشد.
-یک کودک با یک هراس شبانه نمی تواند تسکین داده شود.
-اگر شما در تلاش برای گفتگو با او باشید، کودک معمولاً احساس و توجه خوبی نخواهد داشت.
-کودک مضطرب خواهد بود تا زمانی که ناگهان اضطرابش متوقف شده و مجدداً خودش به خواب برود.
-کودک ممکن است خوابگردی داشته باشد که این در کودکان مبتلا به هراس شبانه رایج است. مخصوصاً وقتی -کودک بزرگتر می شود، به جای ناراحتی و نگرانی، از تختش خارج شده و در اطراف خانه راه می رود. او ممکن است کنارتان بنشیند و یک مکالمه نیز با شما داشته باشد، سپس محل را ترک نموده و به رختخواب برود. البته این مکالمه خیلی روال منطقی و مشخصی ندارد و شما می توانید به سادگی بفهمید که او واقعاً حضور ذهن ندارد.
-کودک هیچ گونه تعاملی را که در طی هراس شبانه داشته است، به یاد نمی آورد. حتی یک مکالمه کامل نیز برای او کاملاً فراموش خواهد شد. این بزرگترین نشانه تشخیص و تمایز کابوس از هراس شبانه است. یک کودک کابوس دیده را در حالی که بیدار است، می توان آرام کرد. او آرامش دادن مادر یا پدرش را می خواهد. اما یک کودک با یک هراس شبانه خیلی متوجه اطرافش نخواهد بود و بدون هیچ اتفاق خاصی مجدداً به خواب می رود. روز بعد، کودک کابوس دیده به وضوح همه چیز را به یاد می آورد، در حالی که کودکی که هراس شبانه داشته هیچ چیز را به یاد نخواهد آورد. البته ممکن است کودک وجود کمی اختلال را به یاد آورد، اما جزئیات را در ذهن ندارد.
-هراس های شبانه معمولاً تا سه سالگی شروع نمی شوند، البته مواردی در سن دو سالگی نیز مشاهده شده است. این عارضه بیشتر در حدود سن ۳ تا ۱۲ سالگی رایج است.
-هراس های شبانه در طول خواب غیر REM رخ می دهند.

چگونه در این شرایط به کودک کمک کنیم؟
حتی با دانستن جزئیات بالا نیز زمانی که کودک از خواب بیدار می شود و در میانه شب فریاد می زند، تشخیص کابوس از هراس شبانه می تواند دشوار باشد. با گذشت زمان و تجربه، شما متوجه خواهید شد که فرزندتان مبتلا به کدام عارضه است. سپس می توانید از راهنمایی های زیر استفاده کنید:
کابوس
یک برنامه منظم و یک روال خواب خوب داشته باشید. کودکان بیش از حد خسته، به نظر می رسد که بیشتر در معرض رویاها و کابوس های بد باشند. سازگاری با یک برنامه مناسب به از بین رفتن کابوس کمک خواهد کرد.
دمای اتاق و بدن کودک را چک کنید و لباس مناسب هر فصل را به او بپوشانید. اگر کودک بیش از حد گرم و یا خیلی سردش باشد، احتمال بیشتری برای کابوس دیدن دارد.
از در دسترس بودن هر کتاب یا رسانه نامناسبی که منجر به ترس کودک می شود اجتناب کنید. یکی از دلایل شایع کابوس دیدن کودک همین مورد است.
در مورد کابوس با کودک خود صحبت کنید. اجازه دهید او تمام جزئیات خوابش را به شما بگوید. این کار می تواند منشا اصلی مشکل او را به شما معرفی کند.
نقش استرس را در زندگی فرزندتان در نظر بگیرید. در طول خواب REM، مغز ما اتفاقات روزمره خود را پردازش می کند. اگر فرزند شما در مورد چیزی که اتفاق افتاده یا خواهد افتاد نگران باشد، این ممکن است در طول خواب REM به رویاهای بد و در نهایت کابوس منجر شود.
مراقب تغذیه کودک باشید. تغذیه مناسب می تواند جلوی کابوس را بگیرد.
دفعات کابوس دیدن فرزندتان را یادداشت کنید. اگر کودک شما هر از چند گاهی یک کابوس می بیند، چیزی نیست که نگرانش باشید. کابوس یک پدیده عادی در پروسه رشد است. اما اگر این یک مشکل رایج است و کودک شما به صورت مداوم با خواب مشکل دارد، آنگاه باید ببینید که چه کاری می توانید انجام دهید تا از آن جلوگیری کنید. هنگامی که کودک شما کابوس می بیند، یادداشت های دقیقی از ماوقع روز قبل تهیه کنید. دمای هوا چقدر بود؟ ساعت خواب او کی بود؟ طول خواب چقدر بود؟ چه اتفاقاتی افتاد؟ این گونه می توانید الگوهای نامناسب را پیدا کرده و آن ها را کاهش دهید.

هراس شبانه
هراس های شبانه به شدت کابوس ها رایج نیستند. اگر فرزند شما در شب مضطرب و پریشان باشد، می توان فرض کرد که این یک کابوس است. اگر فرزند شما خیلی به اتفاقات شب قبلش توجه نداشته و آن ها را به یاد نیاورد، به احتمال زیاد یک هراس شبانه دارد.
دمای مناسب اتاق را در نظر بگیرید. اگر اتاق خیلی گرم یا سرد باشد، احتمال هراس شبانه نیز بیشتر خواهد بود.
اجازه ندهید جریان هوا به طور مستقیم بر روی کودک باشد. مثلاً وقتی به منظور جلوگیری از گرم شدن اتاق، از یک پنکه در اتاق استفاده می کنید، جهتش را مستقیم به سمت کودک قرار ندهید.
یک برنامه زمان بندی شده دائمی برای خواب داشته باشید.
شما نمی توانید کودک را بیدار کنید، بنابراین سعی نکنید. به یاد داشته باشید هیچ اتفاق بدی نیفتاده است. فرزند شما گریه می کند و تلاش های شما بی فایده است، اما به یاد داشته باشید، فرزند شما روز بعد چیزی را به یاد نمی آورد.
کنار کودک خود باقی بمانید، این گونه می توانید اطمینان حاصل کنید که طی خوابگردی هیچ خطری متوجه او نخواهد بود.
هراس شبانه معمولاً ۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد. هنگامی که هراس شبانه به پایان می رسد، کودک شما به سادگی به خواب می رود.
به زمان بروز هراس شبانه دقت کنید، بدین معنا که اگر هراس شبانه هر شب در ساعت ۱۱ اتفاق می افتد، کودک را در ساعت ۱۰:۵۵ بیدار کنید. این ممکن است مانع از وقوع هراس شبانه شود. این کار را برای چند شب انجام دهید و سپس متوقف شوید و ببینید آیا مشکل حل شده است یا خیر.

جمع بندی
اگر فرزند شما مبتلا به کابوس و یا هراس های شبانه است، ایده خوبی است که با روانشناس کودک مشورت کنید. برای موارد کم و موقت، مراحل ذکر شده در بالا را برای کمک به کودک و جلوگیری از مشکلات بیشتر دنبال کنید.