عوامل موثر بر ناباروری، نقش استرس و اضطراب چیست؟

ناباروری لطمه جبران ناپذیری روحی زیادی میان زوجین به وجود می آورد؛ اضطراب و استرس یکی از تبعات و پیامدهای آن است.
دکتر بهزاد قربانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا در این خصوص گفت: عامل نازایی، تنها زنانه تلقی نمی شود. این مشکل می تواند در میان زن و مرد به یک میزان (40 درصد عامل مردانه و 40 درصد عامل زنانه و 20 درصد هر دو عامل ) شیوع داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه استرس و اضطراب می تواند معلول یا علت ایجاد ناباروری باشد، اظهارداشت: یکی از تبعات و پیامدهای ناباروری، بروز ایجاد اضطراب و استرس در بیمار است. خود استرس و اضطراب بیش از حد هم می تواند عامل به وجود آورنده ناباروری محسوب شود.
این دکترای تخصصی روانپزشکی افزود: البته احتمال اینکه استرس و اضطراب صرفا عامل مولد و باعث ناباروری و نازایی باشد، خیلی کم و ناشایع است. این عامل در کنار دیگر عوامل تخمدان، جنسی و بیضه به وجود می آید.
وی به علت معلول اضطراب در ایجاد ناباروری اشاره کرد و گفت: طبیعتا ناباروری لطمه زیادی به فضای ارتباطی زوج موارد می کند و باعث می شود آنها تحت فشار زیادی قرار بگیرند و از بخشی از امیال و خواسته هایشان ناخواسته محروم بشوند. این امرتبعات روانی زیادی به همراه دارد.
وی تصریح کرد: استرس و اضطراب شدیدی که به زوج ها تحمیل می شود می تواند در روند زندگی و شغلی آنها نیز تاثیرگذار باشد بنابراین نازایی می تواند مولد این علایم در فرد نازا ( مرد یا زن) باشد.
قربانی یاد آور شد: بروز این علایم و مشکلات در فرد مبتلا به نازایی اصلا عجیب نیست. ما باید انتظار داشته باشیم در بین زوج نابارور پدیده هایی مانند اضطراب، نگرانی، دلشوره، دلهره، ناامیدی، ترس، وسواس، انزوا و گریز از اجتماع به وجود بیاید زیرا فشار روانی نازایی به روی آنها بسیار قابل ملاحظه و سنگین است به همین دلیل همه زوج های نابارور باید در مدت درمان حتما تحت حمایت روانی قرار بگیرند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا بیان کرد: زوجینی که علایم استرس و اضطراب میان شان شدید است، حتما باید تحت درمان روان شناس قرار بگیرند و اگر علایم شان خیلی شدید و پر رنگ است حتما باید تحت درمان دارویی روانپزشک قرار بگیرند تا بتوانند این دوره را راحت تر پشت سر بگذارند.
وی ادامه داد: استرس و اضطراب می تواند روی محور «هیپوتالاموس- هیپوفیز- تخمدان» یا «هیپوتالاموس- هیپوفیز- بیضه» تاثیر گذار باشد. تاثیر استرس و اضطراب به روی این محورها ، می تواند روند تولید تخمک یا اسپرم را مختل کند.
این دکترای تخصصی روانپزشکی ادامه داد: این تاثیر می تواند حداقل تا حداکثر باشد. گاهی اوقات استرس شدید در خانم ها حتی باعث آمنوره( فقدان قاعدگی) می شود.
قربانی اظهارداشت: طبق آخرین آمار، شیوع نازایی در ایران ۲۰/۲ درصد است، در حالی که شیوع آن در دنیا ۱۰ تا ۱۵ درصد تخمین زده می شود.
وی به علت چرایی این مساله پرداخت و گفت: امروزه افزایش سن ازدواج و تاخیر در اقدام به بچه دار شدن، باعث شده تا آمار شیوع نازایی در ایران افزایش یابد.
وی به راهکارهای موثر پیشگیری از ناباروری اشاره کرد و افزود: نخستین توصیه این است که جوانان هرچه زودتر تصمیم به انجام ازدواج بگیرند و سن بچه دار شدن شان را به تعویق نیاندازند. بسیاری از زوجین تصور می کنند، پس از ازدواج، حتما به طور اتوماتیک می توانند بچه دار شوند اما باید در گوشه ذهن شان این موضوع را در نظر داشته باشند که ممکن است ۱۵ درصد با احتمال نازایی مواجه شوند بنابراین نباید زیاد زمان بچه دار شدن را به تاخیر بیاندازند.
وی خاطرنشان کرد: چنانچه مشکل نازایی برای زوجین پیش بیاید باید هرچه زودتر اقدام به درمان کنند. جهت درمان هم ترجیحا باید به مراکز درمان نازایی معتبر مراجعه کنند و وقت و هزینه خودشان را بیهوده و بی جهت در مطب ها و کلینیک های انفرادی تلف نکنند زیرا درمان نازایی یک کاری تیمی است که نیاز به متخصصان مختلف دارد. یک متخصص زنان یا متخصص مردان به تنهایی نمی تواند مشکل نازایی را درمان کند.
قربانی در پایان گفت: همچنین بهتر است زوجین ناباروری که دارای علایم اضطراب، استرس و افسردگی هستند و این علایم در روند زندگی معمولی و شغلی و شخصی شان تاثیر گذاشته است به نزد روانپزشک مراجعه کنند و از درمان های دارویی و غیر داوریی آنها بهره بگیرند.