عوامل موثر بر بارداری، تاثیر مکمل ایزوفلاون سویا

یکی از سؤالات همیشگی خانم‌ها این است که برای بارداری سریع‌تر چه بخورند و چه چیزی را نخورند؟ و مکمل‌ها هم یکی از این موارد است که در این مطلب به مصرف ایزوفلاون سویا برای بارداری پرداخته‌ایم.

آیا حقیقت دارد که مکمل ایزوفلاون سویا می‌تواند به باردار شدن خانم‌ها کمک کند؟
متأسفانه جوابی قطعی برای این سؤال وجود ندارد. برخی زنان ادعا می‌کنند که خوردن مکمل ایزوفلاون سویا یا همان سوی ایزوفلاون به باردار شدن آنها کمک کرده است اما دانشمندان این ادعا را بررسی نکرده‌اند و هیچ داده‌ای وجود ندارد که اثرگذاری یا بی‌خطر بودن این مکمل را تأیید کند.
حتی در واقع، برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که هضم محصولات خیلی تغلیظ‌شدهٔ سویا ممکن است در باروری مشکل ایجاد کند، به ویژه در زنانی که چرخهٔ قاعدگی طبیعی یعنی زیر ۳۵ روز و منظم دارند. در این زنان، خوردن مکمل‌های سویا می‌تواند یک چرخهٔ قاعدگی نرمال را مختل کند.
تصور بر این است که مکمل ایزوفلاون سویا که نوعی استروژن گیاهی است شاید بتواند مشابه داروی باروری کلومیفن یا کلومید و سروفن عمل کند. هر دوی این داروها روی مسیرهای استروژن در بدن کار می‌کنند و می‌توانند برای دستکاری در چرخهٔ قاعدگی استفاده شوند. اگر تخمک‌گذاری شما نامنظم است یا اصلاً تخمک‌گذاری ندارید، این کار می‌تواند تخمک‌‌گذاری را شروع کند اما اگر مشکلات باروری شما ناشی از علت دیگری است این درمان‌ها کمکی نخواهد کرد. برای تشخیص روز تخمک‌گذاری خود می‌توانید اپلیکیشن بارداری مادرشو را نصب و خیلی راحت روز دقیق‌تر تخمک‌گذاری‌تان را پیدا کنید.

مکمل ایزوفلاون سویا چطور عمل می‌کند؟
مشکل این است که همهٔ ایزوفلاون‌‌های سویا ضرورتاً این گونه عمل نمی‌کند.
در تئوری، مکمل سویا این گونه عمل می‌کند که ایزوفلاون سویا گیرنده‌های استروژن در مغز را مسدود می‌کند و بدن را فریب می‌دهد تا فکر کند سطح استروژن طبیعی آن پایین است. در پاسخ، بدن شما زنجیره‌ای از واکنش‌ها را برای افزایش تولید استروژن شروع می‌کند. به عنوان بخشی از این فرایند، گروهی از تخمک‌ها بالغ می‌شوند تا یکی از آنها در طول تخمک‌گذاری آمادهٔ آزاد شدن باشد. پس از پنج روز، شما خوردن ایزوفلاون را متوقف می‌کنید. وقتی اثر مسدودکنندهٔ آنها روی گیرنده‌ها از بین می‌رود، بدن شما با خیال داشتن کلی استروژن شروع به تخمک‌‌گذاری خواهد کرد و هورمونی را آزاد می‌کند که جرقهٔ تخمک‌گذاری را می‌زند اما مشکل این است که همهٔ ایزوفلاون‌‌های سویا ضرورتًا این گونه عمل نمی‌کند.

خطرات احتمالی خوردن ایزوفلاون سویا چیست؟
برخی ایزوفلاون‌‌های سویا به عنوان مسدودکنندهٔ استروژن عمل می‌کنند اما برخی دیگر خود را استروژن جا می‌زنند یعنی بدن فکر می‌کند آنها استروژن هستند. این می‌تواند مشکلاتی در سلامت فرد به وجود بیاورد و عدم تعادل هورمونی را بدتر کند. برای مثال کسی که فیبروید رحمی دارد ممکن است بعد از خوردن این مکمل عارضه‌اش بدتر شود. داروی کلومیفن این مشکل را ایجاد نمی‌کند، زیرا به طور ویژه برای عمل کردن به عنوان مسدودکنندهٔ استروژن طراحی شده است. اما تأثیر ایزوفلاون‌‌های سویا متنوع‌تر و غیرقابل‌پیش‌بینی‌تر است.
به علاوه، بافت‌های خاصی در بدن که به استروژن حساس هستند، مثل سینه‌ها، رحم و تخمدان‌ها، ممکن است وقتی در معرض این ایزوفلاون‌های شبه‌استروژن قرار بگیرند واکنش خوبی نشان ندهند. شواهدی وجود دارد که دزهای بالای سویا ممکن است رشد سلول‌های سرطانی در این بافت‌ها را تشویق کنند. همچنین شواهدی وجود دارد که خوردن مقدار زیادی سویا می‌تواند به غدهٔ تیروئید آسیب برساند و به کم‌کاری تیروئید منجر شود.
علاوه بر این، اگر در نیمهٔ اول چرخهٔ قاعدگی خود مکمل‌های ایزوفلاون سویا را به منظور افزایش تولید استروژن در بدنتان بخورید اما در نیمهٔ دوم چرخهٔ خود این مکمل‌ها را نخورید تا سطح پروستروژن افزایش پیدا کند، ممکن است دچار یک عدم تعادل هورمونی شوید که در سطح باروری‌تان تأثیر منفی دارد. این به دلیل آن است که هورمون‌های درگیر در چرخهٔ قاعدگی افول و صعود هماهنگ و منظمی دارند. اگر یکی از این هورمون‌ها را دستکاری کنید، می‌تواند بر دیگر هورمون‌ها هم تأثیر بگذارد.
و در آخر این که، ایزوفلاون‌های سویا به شکل مکمل غذایی به فروش می‌رسند که به معنای آن است که تحت نظارت ادارهٔ غذا و دارو نیستند. در نتیجه، مثل داروهای تجویزی یا بدون نسخه مورد آزمایشات دقیق و سختگیرانه قرار نمی‌گیرند. همچنین هیچ راهی وجود ندارد که بفهمید مکملی که می‌خورید حاوی همان مقدار سویا یا دیگر ترکیباتی است که ادعا می‌شود. در مقابل، کلومیفن تحت تظارت اداره‌های غذا و داروست و سابقه‌ای طولانی از ایمنی مصرف دارد و در مقادیر دقیق تجویز می‌شود.

آیا می‌خواهید همچنان مکمل ایزوفلاون سویا را مصرف کنید؟
اگر هنوز هم می‌خواهید مکمل ایزوفلاون سویا را برای افزایش باروری امتحان کنید، توصیه‌های زیر را در نظر داشته باشید:
- زنان بالای ۳۵ سال باید به جای وقت تلف کردن با گزینه‌هایی مثل سویا که ممکن است اثرگذار نباشند از همان ابتدا به یک پزشک زنان و زایمان مراجعه کنند.
- قبل از هر چیز، با پزشکتان دربارهٔ تعاملات محتمل بین مکمل سویا و هر نوع داروی دیگری که مصرف می‌کنید، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای تیروئید و کلومیفن صحبت کنید.
- مکمل ایزوفلاون سویا را تنها در صورتی امتحان کنید که تخمک‌گذاری شما نامنظم است یا اصلاً تخمک‌گذاری ندارید.
- اگر هر گونه عارضه‌ای دارید که ممکن است با خوردن استروژن گیاهی تغلیظ‌شده بدتر شود مثل فیبروید رحمی، پلیپ رحمی، آندومتریوز، سینهٔ فیبروکیستیک یا اختلالات تیروئید، باز هم مکمل‌های ایزوفلاون سویا را نخورید.
- اگر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارید، عاقلانه است که از خوردن مکمل‌های سویا خودداری کنید، حتی با این حال که کلومیفن اغلب برای زنان مبتلا به این عارضه تجویز می‌شود، چون استروژن‌های گیاهی می‌توانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را بدتر کنند. کلومیفن برای این زنان داروی بهتری است، زیرا کارشناسان دقیقاً می‌دانند که دارو چگونه عمل می‌کند و نتایج قابل پیش‌بینی‌تری دارد.
- روزانه یک دز ۸۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرمی از مکمل ایزوفلاون سویا را در روزهای سوم تا هفتم یا پنجم تا نهم دورهٔ قاعدگی خود بخورید، یعنی درست همان‌طوری که داروی کلومیفن را می‌خورید. کمترین دز ممکن را بخورید و این دز را در طول دورهٔ پنج روزهٔ آن تغییر ندهید.
- با خوردن این مکمل ممکن است اثرات جانبی کوتاه‌مدتی از جمله سردرد، خستگی، حساسیت سینه به لمس و اختلالات گوارشی را تجربه کنید. خوردن مکمل در زمان خواب می‌تواند به کم کردن تأثیر این اثرات جانبی کمک کند.