رفتارهای نادرست کودکان، چگونه اصلاح می شود؟

لازم است که کودکان پیامدهای رفتارشان را یاد بگیرند، اما در عین حال باید این کار را به‌ شکلی انجام داد که عزت نفس کودک حفظ شود و او احساس طردشدگی یا کودن بودن نکند.
وقتی می‌خواهیم یکی از رفتارهای نادرست کودک را متوقف کنیم، و تکنیک تقویت مثبت رفتار مطلوب مؤثر واقع نمی‌شود، می‌توانیم کودک را با پیامد رفتار نادرستش مواجه کنیم. برای انتخاب یک پیامد مناسب باید به‌دقت فکر کنیم. به‌طور ایده‌آل بهتر است که از پیامدهای طبیعی هر رفتار برای این کار استفاده کنیم.

۱- کودک چه‌کار اشتباهی انجام داده است؟
مَت شب هنگام بعد از مهمانی به‌ خانه برمی‌گردد و می‌خواهد شیر کاکائو بخورد. مادرش به‌ او می‌گوید قبل از خواب نباید شیر کاکائو بخورد چون نمی‌تواند بخوابد. مت بدون توجه به‌حرف مادرش شیر کاکائو را از یخچال بیرون می‌آورد و آن را کف آشپزخانه می‌ریزد. در قالب رفتاری توضیح دهید که چه اشتباهی رخ داده است؟ در این مورد، مشکل این است که "شیر کف آشپزخانه ریخته شده و باید همۀ آن تمیز شود".

2- به‌ صحبتهای کودک‌تان گوش کنید
گاهی کودکان در مورد اتفاقی که رخ داده حرف‌هایی دارند که شنیدن آن به‌ شما کمک می‌کند ماجرا را از زاویۀ دیگری ببینید. مثلاً در همین مثال، ممکن‌است مت صدای شما را نشنیده باشد یا ممکن‌است به‌شدت تشنه بوده باشد و فقط می‌خواسته برای رفع تشنگی شیر بخورد. در هر صورت شما باید به‌حرفهای کودک‌تان گوش کنید حتی اگر در نهایت با او موافق نباشید.

3- حد و مرزتان را مشخص کنید
برای کودکتان توضیح دهید که چرا کار او اشتباه بوده است. شیر را باید تمیز کنی چون کف آشپزخانه لغزنده و کثیف شده. الآن هم دیروقت است و من خسته‌ام و نمی‌توانم کف آشپزخانه را تمییز کنم.

4- از به‌کار بردن الفاظ نادرست پرهیز کنید
سعی کنید به‌هیچ وجه از الفاظ کوبنده در مورد کودکتان استفاده نکنید. به‌او نگویید "تو مثل بچه‌های ننر رفتار می‌کنی، چون بچۀ بداخلاق و لوسی هستی، خیلی کم عقلی". چرا نباید این کار را بکنید؟
چنین القابی شاید در آن لحظه به‌نظر شما درست و به‌جا باشد، اما به‌ندرت ممکن‌است باعث شود که کودک رفتارش را بهتر کند. در واقع، وقتی کودک عباراتی مانند تنبل، کثیف، سربه‌هوا، بی‌مسئولیت، رقت‌بار، کودم یا مانند اینها را می‌شنود خجالت زده می‌شود، در لاک دفاعی فرو می‌رود و بیشتر از قبل سرسخت و لجباز می‌شود. در بدترین حالت، کودک این کلمات را به‌عنوان توصیفی از خودش درونسازی می‌کند و درنتیجه عزت نفسش خدشه‌دار می‌شود.

۵- پیامدها
اگر رفتار جدی شده است و احساس می‌کنید که کودک با پیامد رفتارش مواجه شود، قبل از هر چیز از تصمیم‌گیری در هنگام عصبانیت پرهیز کنید. گفتن جمله‌ای مانند "فردا صبح در این مورد صحبت می‌کنیم" هم باعث می‌شود که شرایط آرام شود، هم تاثیر آن روی کودک بیشتر است.

6- پیامدهای طبیعی
بهترین پیامدها همان پیامدهای طبیعی رفتار کودک هستند. بهتر است در صورت امکان از پیامدهای طبیعی رفتار برای نشان دادن غلط بودن رفتار کودک استفاده کنید. مثلاً اگر مت آنقدر خسته است که نمی‌تواند شب کف آشپزخانه را تمییز کند، فردا صبح باید در تمییز کردن خانه به‌مادرش کمک کند.
مت تو دیشب آنقدر خسته بودی که می‌دونستم نمی‌تونی کف آشپزخانه را تمییز کنی، برای همین بهت کمک کردم. پس امروز تو باید در شستن ظرفها به‌من کمک کنی.
در تعیین پیامدها گاهی می‌توانیم از خود کودک هم کمک بگیریم. در این شرایط نیز اول باید مشکل موجود را در قالب رفتار توضیح دهیم و بعد از کودک می‌پرسیم که چه پیامدی باید برای این رفتار در نظر گرفته شود. معمولاً هدف والدین این است که یک تنبیه مناسب با خطا و یک رفتار جبرانی را که حداقل جبران کنندۀ بخشی از خرابکاریها است تعیین کنند.
کودکان می‌توانند منصف باشند و در مورد پیامدی که باید به‌کار اشتباه آنها تعلق بگیرد فکر کنند. گاهی نیز آنها مقاومت می‌کنند و مسئولیت کارشان را نمی‌پذیرند. در هر دو مورد این والدین هستند که تصمیم نهایی را می‌گیرند.