عوارض کم خونی در کودکان، چیست؟

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: حدود یک چهارم زنان سنین باروری (۱۵ تا ۴۹ سال) و بیشتر از یک سوم کودکان زیر ۲ سال کشور به کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن مبتلا هستند.
زهرا عبداللهی افزود: چنانچه برای ساختن گلبول های قرمز خون، آهن به مقدار کافی در دسترس نباشد، ابتدا فرد از ذخائر آهن بدن خود استفاده می کند و زمانی که کمبود آهن ادامه یابد، ذخائر بدن تخلیه می شود و کم خونی فقر آهن بروز می کند.
وی ادامه داد: کم خونی فقر آهن با عوارضی مانند کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت، بهره هوشی کم در کودکان، پایین بودن قدرت یادگیری در کودکان و کاهش ظرفیت و توان کاری همراه است و کم خونی مادرباردار به دلیل کمبود آهن سبب تاخیر رشد جنین، تولد نوزاد باوزن کم (کمتر از ۲۵۰۰گرم) و افزایش مرگ و میر حین زایمان می شود چرا که از دست دادن خون به هنگام زایمان برای مادری که دچار کم خونی شدید است بسیار خطرناک بوده و ممکن است موجب مرگ مادر شود.
عبداللهی در رابطه با پیامدهای کم خونی، گفت: در صورت نبود پیشگیری و کنترل لازم، پیامدهای نامطلوب اجتماعی، اقتصادی بوجود می آید، کمبود آهن در برنامه غذایی روزانه، پایین بودن جذب آهن رژیم غذایی (غذاهای گیاهی مثل غلات ،حبوبات و سبزی ها)، عادات و الگوهای نامناسب غذایی مانند مصرف چای همراه با غذا یا بلافاصله بعد از غذا یا استفاده از نان هایی که در تهیه آن ها از جوش شیرین استفاده شده از علل کمبود آهن در بدن است.
این متخصص تغذیه، شروع نکردن به موقع تغذیه تکمیلی یا نامناسب بودن آن، تخلیه ذخائر آهن در بدن زنان به علت بارداری های مکرر و با فاصله کمتر از ۳ سال، ابتلاء به آلودگی های انگلی مانند کرم قلاب دار، ژیاردیا و مالاریا، بیماری های عفونی مکرر بخصوص بیماری های اسهالی و عفونت های تنفسی به دلیل کاهش اشتها را از دیگر علل کاهش جذب مواد مغذی دانست که موجب کمبود آهن می شود.
عبداللهی اضافه کرد: دفع زیاد آهن به دلیل خونریزی شدید در دوران قاعدگی یا بیماری های دستگاه گوارش مثل زخم معده و زخم اثنی عشر، همورویید (بواسیر) نیز از دیگر علل کمبود آهن است.
وی، ضعف عمومی، خستگی مزمن، کم حوصلگی، حساسیت به سرما، تحریک پذیری و تغییرات رفتاری و گوشه گیری در کودکان و افسردگی ، رنگ پریدگی، سردرد، سرگیجه، بی خوابی، تاری دید و آمادگی برای سرماخوردگی، عفونت، بی اشتهایی، سوء هاضمه و در مراحل پیشرفته تر، تنگی نفس به همراه تپش قلب را از نشانه های کم خونی دانست که باید در صورت وجود علائم کم خونید به پزشک مراجعه تا ضمن آزمایش خون، درمان زیر نظر پزشک انجام شود.

غذاهای سرشار از آهن
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد غذاهای سرشار از آهن، گفت: در مواد غذایی دو نوع آهن وجود دارد، آهن هم در گوشت قرمز، ماهی، مرغ و جگر وجود دارد و معمولا نسبت کمی از کل آهن دریافتی را تشکیل می دهد و از قابلیت جذب بالایی برخوردار است و در حدود ۳۰-۲۰ درصد آن جذب می شود.
عبداللهی افزود: آهن غیرهم در منابع گیاهی مانند غلات، حبوبات، سبزی های سبز تیره مثل اسفناج و جعفری، انواع مغزها (پسته، بادام، گردو و فندق)، انواع خشکبار برگه هلو، آلو، زردآلو، خرما، کشمش و همچنین زرده تخم مرغ وجود دارد.
به گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، استفاده از مواد غذایی آهن دار مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ و سبزی های سبز برگ مثل جعفری، کاهو، برگ چغندر و حبوبات مانند عدس و لوبیا در برنامه غذایی روزانه باعث جبران کمبود آهن می شود.
وی افزود: استفاده از انواع خشکبار مانند برگه آلو، زرد آلو، انجیر خشک و کشمش وخرما به عنوان میان وعده در برنامه غذایی کودکان و نوجوانان وزنان باردار، پرهیز از نوشیدن چای یک ساعت قبل و یک تا دو ساعت بعد از صرف غذا، خوردن سبزی های تازه مثل سبزی خوردن و سالاد (کلم، گل کلم، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، کاهو) و میوه های تازه مثل مرکبات پس از غذا، استفاده نانوایان از خمیر ورآمده برای تهیه نان، اضافه کردن مقدار کمی گوشت به غذاهای گیاهی برای افزایش جذب آهن را از دیگر راه های اساسی برای پیشگیری از کم خونی است.

مصرف قرص آهن ضروری است
عبداللهی، استفاده از توالت های بهداشتی و آب سالم برای جلوگیری از آلودگی های انگلی، شستن کامل دست ها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج، مصرف یک قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار، مصرف قطره آهن در کودکان همزمان با شروع غذای کمکی تا پایان دو سالگی (روزانه ۱۵ قطره)، مصرف یک قرص آهن در هفته در دختران سنین بلوغ به مدت ۱۶ هفته در سال و استفاده از نان های غنی شده با آهن و اسیدفولیک را نیز ضروری دانست.