شکستگی استخوان کودکان، مراقبت‌های بعد از آن

شکستگی استخوان ساعد، آرنج، استخوان بازو، ران و ساق پا از شایع‌ترین انواع شکستگی استخوان کودکان است. در طول دوران گچ باید به مواردی همچون بی‌حسی، تغییر رنگ، کبودی و ناتوانی در تکان دادن انگشتان و احساس بوی ناخوشایند توجه شود.
زمین بازی جایی است که بچه‌ها در آن مشغول فعالیت و بالا و پایین پریدن هستند، اما ممکن است در همین لحظات شاد و خندان اندکی بی‌احتیاطی باعث شکستگی استخوان کودکان شود. شکستگی استخوان ساعد دست، استخوان آرنج و استخوان پا از رایج‌ترین انواع شکستگی استخوان کودکان است. هر چند تحمل ناراحتی و گریه کودک برای هر مادر و پدری سخت است، ولی چاره‌ای غیر از گچ گرفتن و در موارد حاد انجام عمل جراحی نیست. با ما همراه باشید تا شما را با انواع شکستگی استخوان در کودکان، مراقبت‌های لازم و راهکار‌هایی برای سرعت بخشیدن به روند بهبود آشنا کنیم.

رایج‌ترین انواع شکستگی استخوان کودکان
هر گونه تغییر شکل استخوان به دنبال ضربه، شکستگی استخوان نامیده می‌شود. در واقع چنانچه نیرویی که به استخوان وارد می‌شود بیشتر از تحمل استخوان باشد و بتواند در استخوان تغییر شکل ایجاد کند، شکستگی نامیده می‌شود. شایع‌ترین انواع شکستگی استخوان کودکان عبارتند از:
۱. شکستگی استخوان ساعد دست
شکستگی استخوان ساعد دست کودکان معمولا در اثر زمین خوردن ایجاد می‌شود. زیرا کودک دستش را حائل بین بدن خود و زمین قرار داده، پس اولین جایی که به زمین برخورد می‌کند کف دست است. این نیرو‌های وارده از کف دست به طور غیر مستقیم به ساعد منتقل شده و موجب شکسته شدن یک یا هر دو استخوان ساعد می‌شود.
درد بسیار شدید، تغییر شکل و زاویه استخوان ساعد دست، لرز، احساس تهوع داشتن و ... از نشانه‌های اولیه شکستگی استخوان ساعد دست است.
در کودکان اغلب شکستگی ساعد دست با بزرگسالان متفاوت است و استخوان شکسته شده کاملا جدا نشده و فقط جابه‌جا می‌شود. زیرا در کودکان پرده بافتی که بر روی استخوان کشیده شده، کلفت بوده و در حین شکستگی به‌طور کامل پاره نمی‌شود. متاسفانه در بیشتر اوقات بسته به میزان و شدت شکستگی، به عمل جراحی با بیهوشی کامل برای جا انداختن استخوان شکسته نیاز است.
۲. شکستگی استخوان آرنج
یکی دیگر از شایع‌ترین انواع شکستگی استخوان کودکان که ۱۰ درصد کل شکستگی‌ها را شامل می‌شود، خرد شدن و شکستن استخوان‌های آرنج است که معمولا به علت زمین خوردن ایجاد می‌شود.
درد بسیار شدید، تورم در ناحیه آرنج، خونمردگی و عدم حرکت آرنج از نشانه‌های شکستگی این عضو است و در موارد شدید ممکن است با آسیب به مفصل آرنج و عروق اطراف آن همراه باشد.
شکستگی آرنج یکی از خطرناک‌ترین انواع شکستگی است، زیرا در صورت درست جا نیفتادن و جوش نخوردن صحیح می‌تواند باعث محدود شدن حرکت این مفصل شود.
برای درمان این نوع شکستگی، بسته به شدت و محل دقیق شکستگی از درمان غیر جراحی و درمان جراحی استفاده می‌شود که در عمل جراحی برای ثابت نگه داشتن آرنج معمولا از دو قطعه پین استفاده می‌کنند. نکته مهم در درمان شکستگی آرنج، بالا نگه داشتن دست بیمار برای چند روز بالاتر از قلب است تا از تورم بیشتر آن پیشگیری شود.
۳. شکستگی استخوان بازو
شکستگی بازو نیز معمولا در اثر زمین خوردن کودک با دست‌های کشیده یا افتادن از ارتفاع ایجاد می‌شود. شکستگی بازو معمولا در قسمت پایینی استخوان بازو ایجاد می‌شود و در صورتی که جابه‌جایی اتفاق نیفتاده باشد سه هفته آتل‌بندی و یا گچ گرفته می‌شود، ولی در صورت جابه‌جا شدن استخوان‌ها، نیاز به انجام عمل جراحی برای جا انداختن استخوان هست.
هنگام شکستگی استخوان بازوی کودکان، نکته مهم توجه به حرکت آرنج و مفصل شانه و کتف است تا اطمینان حاصل شود که این اندام‌ها نیز دچار آسیب نشده باشند. درد شدید، کبودی، تورم و خونمردگی از علائم اولیه شکستگی استخوان بازو است.
۴. شکستگی استخوان ران
یکی دیگر از شایع‌ترین انواع شکستگی استخوان کودکان شکستگی استخوان ران است که ۴۰ درصد انواع شکستگی‌ها در کودکان را شامل می‌شود و بیشتر برای پسربچه‌ها در اثر پریدن از ارتفاع رخ می‌دهد. این نوع شکستگی نیز در صورت جابه جا شدن استخوان، نیاز به عمل جراحی و بیهوشی کامل برای جا انداختن استخوان شکسته دارد.
در طول درمان، لازم است در هفته اول برای پیشگیری از تورم بیشتر، محل شکستگی استخوان بالاتر از قبل قرار گیرد. بنابراین مبلی را برای کودک خود در نظر بگیرید و او را به گونه‎ای بخوابانید که پا بالاتر قرار بگیرد.
همچنین فرزند شما بر اساس شدت و میزان شکستگی، برای مدتی باید برای راه رفتن از دو عصای زیر بغل استفاده کند، ولی پس از گذشت ۱ تا ۳ هفته، معمولا می‌توانند بدون عصا راه بروند. مطمئنا کودک شما در این دوران بدخلق و عصبی خواهد شد و از شما خواسته‌های عجیب و غریب دارد. حوصله کنید و تا حد امکان وسایل سرگرمی را برایش فراهم کنید.
۵. شکستگی استخوان ساق و مچ پا
این نوع شکستگی نیز اغلب در اثر دویدن با سرعت، سکندری خوردن و .. به وجود می‌آید و با درد زیاد و تورم در محل آسیب همراه است. در شکستگی استخوان ساق پا گاهی یک استخوان و گاهی هر دو استخوان ساق پا دچار شکستگی می‌شوند.

مراقبت‌های لازم بعد از شکستگی
بی‌حرکتی ناحیه آسیب دیده
از آنجا که کودکان فعالیت و جنب و جوش زیادی دارند چند روز بعد از شکستگی استخوان که از شدت درد تا حدودی کاسته می‌شود کودک مجددا فعالیت و حرکت خود را شروع می‌کند. این امر اصل مهم "بی‌حرکت ماندن عضو شکسته" تا زمان جوش خوردن کامل استخوان را خدشه‌دار می‌کند؛ بنابراین یکی از اصلی‌ترین مراقبت‌های لازم در این دوران، توجه والدین به ثابت ماندن و عدم حرکت عضو آسیب دیده است که باید با سرگرم کردن به شیوه‌های دیگر او را از تحرک زیاد بازدارید.
رعایت بهداشت گچ در طول درمان
تمیز و بهداشتی نگه داشتن گچ در طول درمان برای کودکان بسیار مهم است و این وظیفه والدین خواهد بود. همچنین دقت کنید در طول این دوران گچ به هیچ عنوان نباید خیس شود، بنابراین برای حمام کردن کودک ترفندی را به کار برید که از خیس شدن گچ جلوگیری شود و اگر کمی خیس شد سریع با باد سشوار خشک کنید.
حل مشکل خارش در محل شکستگی
یکی از مشکلاتی که در شکستگی استخوان کودکان والدین را درگیر می‌کند شکایت زیاد کودک از خارش محل شکستگی است. برای رفع این مشکل می‌توانید از باد سرد سشوار برای کم کردن احساس خارش کمک بگیرید و اگر شکایت و بی‌تابی کودک همچنان ادامه داشت با تجویز پزشک، از قرص آنتی‌هیستامین مخصوص کودکان استفاده کنید.
هشدار: به هیچ وجه از اجسام تیز داخل گچ برای خاراندن استفاده نکنید، پوست کودکان بسیار لطیف و حساس است و احتمال زخم و خراش داخل گچ وجود دارد که می‌تواند در صورت ادامه، منجر به عفونت پوستی و مشکلات ناشی از آن شود.
تغذیه مناسب
رعایت اصول تغذیه مناسب در این دوران به جوش خوردن سریع‌تر و بهتر استخوان کمک زیادی می‌کند. دریافت کافی مقادیر کلسیم و ویتامین D از طریق مواد غذایی مانند شیر کم چرب، لبنیات و مکمل‌های غذایی پیشنهاد می‌شود.
مصرف غذا‌هایی مانند ماهی، کلم بروکلی، بادام، گردو و آب پرتقال نیز مفید است. همچنین درباره خواص قلم گاو و گوساله و خواص پای مرغ به منظور سرعت بخشیدن به فرایند جوش خوردن استخوان در طب سنتی توصیه‌های فراوانی شده است.

نکات مهم
هرچند شکستگی‌ها همواره با درد زیاد و نشانه‌هایی مانند ورم کردن، کبودی و خونمردگی همراه است، ولی برخی مواقع کودک به علت بازیگوشی متوجه این شدت از درد و Hسیب نمی‌شود؛ بنابراین توصیه می‌کنیم در صورت هر گونه درد و علائمی که گفته شد، به ویژه در مفاصل حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
طی کردن دوران نقاهت با رعایت رژیم غذایی مناسب و استراحت کافی از اصلی‌ترین اصول کمک به جوش خوردن سریع‌تر استخوان است.
در زمانی که دست کودک شما در گچ است، چنانچه کودک از بی‌حسی انگشتان، کرخ شدن و یا احساس گزگز یا سوزش در انگشتان یا قسمت شکستگی شکایت کرد حتما به پزشک مراجعه کنید. در پاره‌ای مواقع تورم بعد از عمل یا اشتباه در بستن گچ، ممکن است باعث بی‌حسی اندام‌ها و بروز مشکلات جانبی دیگر شود.
درصورتی که انگشتان عضو شکسته سرد یا به رنگ آبی کبود است، یا کودک قادر به تکان دادن انگشتانش نیست، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
چنانچه متوجه بوی بد یا هرگونه ترشح از زیر گچ شدید، فورا با پزشک تماس بگیرید، زیرا ممکن است نتیجه یک عفونت و التهاب پوستی باشد.
هرگز برای باز کردن گچ خودتان اقدام نکنید و حتما به بیمارستان یا درمانگاه مراجعه کنید.
وقتی گچ را جدا می‌کنند، ممکن است استخوان ترمیم یافته عجیب به نظر برسد و کودک از مشاهده دست یا پای خود احساس ترس و ناتوانی کند. معمولا پوست داخل گچ، رنگ پریده‌تر، خشک و پوسته پوسته است و مو‌های آن تیره‌تر و بیشتر است و اندام به علت بی‌تحرکی کوچکتر به نظر می‌رسد، ولی نگران نباشید، همه این‌ها موقتی هستند و این شما هستید که باید به فرزند خود دلداری دهید.
بعد از باز کردن گچ، در بیشتر مواقع، بسته به محل شکستگی نیاز به چند جلسه فیزیوتراپی برای بازیافتن دامنه حرکتی قبل است. در این مورد از قبل با پزشک مشورت کنید.

سخن پایانی
هر چند پرستاری از شکستگی استخوان کودکان بسیار دشوار، دلخراش و ناراحت کننده است، اما نگران نباشید، بچه‌ها خیلی سریع‌تر از افراد بزرگسال سلامتی خود را به دست می‌آورند و مطمئن باشید شما با یک مراقبت خوب و کمی صبر و تحمل، خیلی زود شاهد شیطنت‌های دوباره کودک خود خواهید بود.