حریم خصوصی کودکان، نحوه آموزش

عطیه رضایی روانشناس بالینی در خصوص احترام به حریم خصوصی فرزندان توسط والدین اظهار کرد: در هر مرحله از رشد، کودک نیاز به حریم خصوصی و آزادی فردی و روانی خودش دارد و در نوجوانی این نیاز پیچیده‌تر و شدیدتر می‌شود.
او در تلاش برای شناخت خودش و احساساتش است و در این مرحله از رشد، ظرفیت‌های جسمی و فکری و روانی‌اش را بیشتر می‌شناسد و به فعالیت‌های اجتماعی علاقه‌مند است. برخی از والدین، اطلاع از همه ریز و درشت حریم خصوصی نوجوان خود را حق خود می‌دانند و مدام در تلاش هستند از تمامی کار‌های فرزندشان باخبر شوند، آن هم نه از راه درست، بلکه با کارآگاه بازی! به اتاق نوجوان خود سرک می‌کشند، زیر تخت، کیف، کمد و حتی برگه‌های موجود در اتاق فرزندشان را وارسی می‌کنند، تنها به این دلیل که اگر مدرکی دال بر اشتباه فرزندشان پیدا کردند، سریعتر بتوانند جلوی پیشروی آن را بگیرند. نگرانی والدین، بیشتر بر کنترل رفت‌وآمد‌های نوجوانان و ترس از کشیده شدن آن‌ها به بیراهه است.

افراط‌های والدین و تقابل فرزندان
رضایی با بیان اینکه ورود به حریم خصوصی فرزندان لزوماً مانع از بیراهه رفتن آن‌ها نمی‌شود، ادامه داد: تجارب بالینی روانشناسان نشان داده است که بسیاری از نوجوانان، به خاطر مقابله و ستیزه‌جویی با افراط‌های والدین در مراقبت‌ها و نشان دادن حس استقلال خود، مجبور شده‌اند راهی را انتخاب کنند که کاملا‌ً مغایر با آموخته‌ها و خواسته‌های والدینشان است، انتخاب مسیری که صرفاً از سر لجبازی و مقاومت در برابر آنهاست. وقتی فرزند نوجوانتان از شما می‌خواهد وارد حریم خصوصی‌اش نشوید و گاهی تنهایش بگذارید به این معنی نیست که او حتماً چیزی را از شما پنهان می‌کند. راز پوشی بخشی از مرحله رشد برای رسیدن به عدم وابستگی و بلوغ است.
این روانشناس بالینی در خصوص نحوه آموزش حریم خصوصی به کودکان افزود: حریم خصوصی را با قانون می‌توان به کودک یاد داد، اما مشکل اینجاست که والدین قانون‌هایی وضع می‌کنند که خودشان آن را اجرا نمی‌کنند؛ مثلا قانون می‌گذارند که هنگام ورود به اتاق دیگری باید در زد، اما خودشان هنگام ورود به اتاق کودک، در نمی‌زنند. متاسفانه ما در واقعیت برای کودک حریم خصوصی قائل نیستیم و حق شکایت هم به او نمی‌دهیم. کودک قوانین و نقض آن‌ها را از والدینش می‌آموزد. وقتی والدین قانون را رعایت نکنند برای کودک هم چندان معنی‌دار نیست و آن را باور نمی‌کند.
مسئله "سن مناسب برای رعایت حریم خصوصی" نکته مهم دیگری بود که دکتر رضایی در ادامه به آن اشاره و تاکید کرد: هر فردی در خانواده باید حریم شخصی داشته باشد، اما این موضوع به سن هم بستگی دارد. هر چه کودک کم سن و سال‌تر باشد، می‌توان راحت‌تر به حریم شخصی او وارد شد و کودک این حس را ندارد که مورد احترام نیست، اما به مرور و با بزرگ شدن کودک، باید این حریم را در مورد او رعایت کرد و برای ورود به آن اجازه گرفت. کودکان از ۳ سالگی به بعد می‌توانند متوجه این مسئله شوند.
حریم خصوصی کودکان در مدرسه
با ورود کودک به مدرسه حریم‌های دیگری را باید به او شناساند. مثلاً سعی کنید در مورد مسائلی که به خانواده ارتباطی ندارد در خانه صحبت نکنید. اطلاعات شخصی دیگران را بازگو نکنید و خلاصه غیبت نکنید. به این ترتیب رعایت حریم شخصی دیگران را به کودکتان آموزش می‌دهید. در عین حال به کودک می‌آموزید در مورد اتفاقاتی که در خانه می‌افتد نباید با دیگران صحبت کرد و باید به حریم خانواده احترام گذاشت، اما نباید فراموش کرد کودکان این مسائل را تنها با حرف زدن نمی‌آموزند بلکه باید به آموزش‌ها عمل کرد. کودکان رفتار والدین را می‌بینند و یاد می‌گیرند.
رضایی در پایان در خصوص برخورد موثر با فرزندان، این نکات را مهم و موثر ارزیابی نمود و گفت: در واقع در روش برخورد با فرزندان باید یاد بگیریم که به جای ورود به حریم خصوصی بچه‌ها، آنان را طوری بار بیاوریم که به ما اعتماد داشته باشند و با ما احساس نزدیکی و یگانگی کنند و به همین خاطر چیزی را از ما پنهان نکنند. اما به هر ترتیب هرجوان یا نوجوانی ممکن است به عللی با برخی مسائل روبه‌رو شود و نخواهد آن را با پدر و مادرش در میان بگذارد که در چنین شرایطی اگر پدر و مادر متوجه موضوع شدند، باید به صورت غیرمستقیم با بچه‌ها گفت‌وگو و نظرات راهنمایی‌گونه‌ خود را به آن‌ها منتقل کنند.
در بیشتر این خانواده‌ها که پدر و مادر‌ها مدام در کار فرزندان سرک می‌کشند، بچه‌ها مشکلی ندارند بلکه مشکل از خود والدین است که ممکن است به اختلالات شخصیتی و روان‌شناختی گرفتار باشند و به همین دلیل در کار‌های فرزندان دخالت‌های نابجا می‌کنند که لازم است چنین افرادی با شرکت در کلاس‌های آموزشی، مهارت‌های زندگی و فرزندپروری را بیاموزند.