پارگی کیسه آب جنین، مراقبت‌های پزشکی لازم

جنین درون کیسه‌ای محتوی مایع آمنیوتیک غوطه‌ور است که از او در برابر ضربه و عفونت‌ها مراقبت می‌کند و به آن کیسۀ آب می‌گویند. وقتی غشای کیسۀ آب سوراخ یا پاره شود، مایع آمنیوتیک از طریق دهانۀ رحم و واژن خارج خواهد شد. پاره شدن کیسۀ آب می‌تواند خطرهایی را برای جنین به وجود آورد. این مطلب در مورد علائم پارگی کیسۀ آب و مراقبت‌های لازم در صورت بروز مشکل، راهنمایی‌هایی را به شما خواهد داد.

علائم پارگی کیسۀ آب
کیسۀ آب اکثر زنان به ‌صورت طبیعی در پایان مرحلۀ اول زایمان پاره می‌شود. زمان زایمان اغلب با انقباض ماهیچه‌ها آغاز می‌شود، اما گاهی این کیسه می‌تواند پیش از شروع انقباضات مربوط به زایمان نیز پاره شود، به این اتفاق پار‌گی زودرس کیسۀ آب می‌گویند. پارگی زودرس کیسۀ آب اگر پیش از هفتۀ ۳۷ بارداری اتفاق بیفتد می‌تواند خطرناک باشد. پارگی کیسۀ آب به معنی خروج زیاد و کامل حجم زیادی مایع از واژن نیست، بلکه ممکن است یک رطوبت ساده مانند نشت کمی ادرار باشد.
توجه به نوع ترشحات واژن می‌تواند به شما در تشخیص به موقع پارگی کیسۀ آب کمک کند. توجه کنید که مقدار مایعی که از بدنتان خارج می‌شود متفاوت است؛ ممکن است بسیار اندک یا خیلی زیاد باشد. رنگ مایع آمنیوتیک تقریباً شفاف و متمایل به زرد است و امکان دارد مقداری خون نیز در آن وجود داشته باشد. اگر فکر می‌کنید که کیسۀ آب شما پاره شده است، سعی کنید خونسرد بمانید و با اورژانس تماس بگیرید یا هرچه سریع‌تر خودتان را به بیمارستان برسانید. در صورت خروج مقدار زیادی آب نیز بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت‌های پزشکی پس از پارگی کیسۀ آب
زمانی که کیسۀ آب شما پاره شود، پزشک پیش از هر چیز ابتدا وضعیت عمومی سلامت شما و کودکتان را ارزیابی خواهد کرد. پزشک ممکن است از شما چنین سؤال‌هایی را بپرسد:
- هنگام پاره شدن کیسۀ آب، چقدر مایع از بدنتان خارج شد؛ زیاد یا کم؟
- مایع خارج‌شده چه رنگی بود؟
- آیا دارای علائم آغاز انقباض مانند گرفتگی عضله هستید؟
او همچنین برای اطمینان از سلامت کودک به ضربان قلب او گوش خواهد کرد. در این مرحله معمولاً نیاز به بررسی از طریق واژن نیست. با این وجود ممکن است پزشک برای بررسی میزان خروج مایع نیازمند معاینۀ واژن باشد. مراقبت‌های بعد از پارگی زودرس کیسۀ آب با توجه به میزان پیشرفت بارداری و وضعیت سلامت مادر و جنین خواهد بود. اگر بعد از هفتۀ ۳۴ بارداری کیسۀ آب پاره شود، درصورتی‌که انقباضات رحمی شروع نشده باشد، پزشک انتخاب‌های زیر را خواهد داشت:
- در اولین فرصت نسبت به زایمان با روش القای زایمان اقدام کند.
- ۲۴ ساعت صبر کند تا شاید بدون نیاز به روش القا، زایمان شروع شود.
- بیش از ۲۴ ساعت منتظر بماند تا انقباضات زایمان شروع شود؛ البته در این حالت، خطر انتقال عفونت به رحم نیز وجود دارد.
- انقباضات زایمان احتمال دارد ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از پاره شدن کیسۀ آب شروع شود، بنابراین احتمالاً پزشک توصیه می‌کند که پیش از زایمان به روش القا، ۲۴ ساعت صبر کنید. اگر بارداری در هفته‌های ۲۵ تا ۳۴ باشد، مادر باردار برای مراقبت بیشتر در بیمارستان بستری خواهد شد و در این مدت علاوه بر دریافت مایعات، علائم حیاتی مادر و جنین هر چهار ساعت یک بار کنترل می‌شود. همچنین معاینات شکمی نیز برای بررسی میزان انقباضات و حساسیت رحم انجام خواهد شد.
پزشک برای بررسی احتمال عفونت، آزمایش‌‌هایی را تجویز خواهد کرد. در صورت پایدار بودن وضعیت سلامت مادر و جنین، پزشک تا هفتۀ ۳۴ صبر خواهد کرد و رشد ریه‌‌های جنین را تحت نظر خواهد گرفت و در اولین فرصت، زایمان را به روش القا انجام خواهد داد. اگر پارگی کیسۀ آب پیش از هفتۀ ۲۵ اتفاق بیفتد، پزشک بعد از بررسی وضعیت آنومالی جنین و همچنین بررسی برای هر گونه عفونت، ۴۸ ساعت زمان خواهد داد. اگر مشکل رفع شود و وضعیت جنین و مادر پایدار شود، ادامۀ بارداری تحت کنترل و نظارت انجام خواهد شد و در غیر این صورت، پزشک فوراً پیشنهاد ختم بارداری را خواهد داد.

خطرات پارگی کیسۀ آب و شروع نشدن زایمان
اگر بعد از هفتۀ ۳۷ بارداری هستید و بیشتر از ۴۸ ساعت از پاره شدن کیسۀ آب شما می‌گذرد و هنوز انقباضات زایمان شما آغاز نشده است، باید هرچه سریع‌تر در مورد اقدامات بعدی تصمیم بگیرید. زیرا هرچه فاصلۀ میان پاره شدن کیسۀ آب و تولد نوزاد بیشتر شود، خطر ابتلا به عفونت شما و کودکتان افزایش می‌یابد. پزشک می‌تواند فوراً زایمان را با روش القا آغاز کند. زایمان به روش القا دردناک‌تر یا سخت‌تر از زایمان طبیعی نیست و شما در این روش هم تجربه‌ای نزدیک به تجربۀ زایمان طبیعی خواهید داشت و از همان روش‌های کنترل درد زایمان طبیعی برای شما استفاده خواهد شد. اگر بعد از پارگی کیسۀ آب، منتظر شروع طبیعی زایمان هستید، باید وضعیت شما به دقت تحت نظر قرار گیرد. در این زمان کنترل موارد زیر ضروری است:
- کنترل ضربان قلب و حرکات جنین هر ۲۴ ساعت
- تغییر در دمای بدن هر چهار ساعت یک بار برای بررسی وجود تب
- تغییر در رنگ و بوی ترشحات مایع آمنیوتیک
در صورت وجود هر گونه تغییر در وضعیت حرکت و ضربان قلب جنین یا وجود نشانه‌های عفونت مانند تب و لرز، پزشک به سرعت القای زایمان را آغاز خواهد کرد. پس از تشخیص عفونت، پزشک آنتی‌بیوتیک را به صورت تزریق وریدی برای شما تجویز خواهد کرد و لازم است که سریعاً با روش القا، زایمان را انجام دهد. این اقدامات به حفاظت از جنین شما کمک خواهد کرد. اگر دارای هیچ‌کدام از علائم عفونت نباشید و به صورت طبیعی بعد از ۲۴ ساعت پس از پاره شدن کیسۀ آب زایمان کنید، ممکن است برای مراقبت بیشتر لازم باشد که نوزاد شما در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان یا nicu برای مدت کوتاهی بماند. با این کار می‌توان نوزاد را برای بررسی علائم عفونت احتمالی تحت نظر گرفت.