بیماری هیپرپرولاکتینمی چیست؟

پرولاکتین یا (Prolactin) یکی از هورمون هایی است که توسط غده هیپوفیز تولید و ترشح می شود. هورمون پرولاکتین باعث تحریک و حفظ تولید شیر مادر می‌شود. هیپرپرولاکتینمی یا (Hyperprolactinemia) به ترشح بیش از حد این هورمون گفته می شود که باعث بروز مشکلاتی در بدن شخص خواهد شد.
ترشح این هورمون در طی دوره بارداری یا شیردهی امری طبیعی است. با این حال، برخی شرایط یا بیماری های خاص و برخی داروها می توانند باعث ترشح بیش از اندازه هورمون پرولاکتین شوند. علت های سطح پرولاکتین بالا، بیشتر بستگی به جنسیت فرد دارد. در این مقاله اطلاعاتی درباره علت افزایش ترشح این هورمون و مشکلات احتمالی آن مطالبی ارائه خواهیم داد.

دلایل و علل بروز هیپرپرولاکتینمی
افزایش سطح پرولاکتین ممکن است به علت انواع شرایط و بیماری های ثانویه باشد. (یعنی افزایش ترشح و سطح فعالیتش بخاطر وجود یک بیماری است) در اغلب موارد، هایپرپرولاکتینمی ناشی از بارداری است که البته یک امر طبیعی است.
بر اساس یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ تحقیق شده، مشخص شد که تومورهای هیپوفیز تقریبا در ۵۰ درصد موارد باعث افزایش ترشح و فعالیت پرولاکتین می‌شوند. پرولاکتینوما یکی از تومورهایی است که در غده هیپوفیز تشکیل شده و آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تومورها معمولا غیر سرطانی هستند و نباید چندان درباره آن‌ها نگران بود. اما به هر حال به خاطر ماهیت غیر طبیعیشان و تحت تاثیر قرار دادن هیپوفیز و ترشح نابجای برخی هورمون ها مثل پرولاکتین باید مدیریت شوند. بر اساس اینکه بیمار چه جنسیتی دارد، علایم ممکن است متفاوت باشند.
علل دیگر هیپرپرولاکتینمی عبارتند از:
برخی از داروهای ضد اسیدی و مسدود کننده H2 مانند رانیتیدین و سایمتیدین
داروهای ضد فشار خون مانند وراپامیل
استروژن
داروهای ضد افسردگی مانند دسیپزامی یا نورپرامین و کلومیپرامین
وجود سیروز، یا زخم شدید کبد
سندرم کوشینگ، که می تواند منجر به ترشح بیش از اندازه و بالای هورمون کورتیزول شود
عفونت
تومور یا آسیب و تروما به هیپوتالاموس
مصرف داروهای ضد تهوع مانند متوکلوپرامید

علائم هیپرپرولاکتینمی
علائم افزایش ترشح هورمون پرولاکتین در مردان و زنان متفاوت است. از آنجا که سطح پرولاکتین بر تولید شیر و چرخه قاعدگی تاثیر می گذارد، در زنان به راحتی تشخیص داده میشود. اما تشخیص آن در مردان دشوار خواهد بود. در صورتی که مردی دچار اختلالات نعوظ یا مشکل در حفظ حالت نعوظ داشته باشد، پزشک ممکن است تست خون از او بگیرد تا متوجه علت آن شود. در اغلب اوقات مشکل می تواند از ترشح پرولاکتین باشد.
علائم این عارضه در زنان:
ناباروری
نامنظم شدن دوره های ماهیانه یا قاعدگی
تغییر در روند و جریان قاعدگی
وقفه و کث در در چرخه قاعدگی
از دست دادن یا کاهش میل جنسی
ترشح شیر (گالاکتوره)
درد در سینه و پستان
خشکی واژن
علائم هایپرپرولاکتینمی در مردان:
رشد و افزایش سایز سینه بصورت غیر طبیعی (ژنیکوماستی)
ترشح شیر از پستان
ناباروری
اختلال نعوظ
عدم توانایی در حفظ حالت نعوظ آلت
کاهش یا از دست دادن میل جنسی
سردرد
تغییر در وضعیت بینایی

این مشکل چگونه تشخیص داده خواهد شد؟
برای تشخیص هیپرپرولاکتینمی، پزشک معمولا جهت ارزیابی و بررسی سطح پرولاکتین خون، یک آزمایش کامل خون درخواست خواهد داد. اگر سطح پرولاکتین خون بالا باشد، پزشک برای بررسی وجود یا عدم وجود سایر مشکلات و بیماری ها، آزمایش های دیگری درخواست می دهد. اگر پزشک به وجود توده و تومور هیپوفیز مشکوک باشد، درخواست اسکن ام آر آی یا (MRI) را خواهد داد. تا از وجود یا عدم وجود تومور هیپوفیز اطمینان حاصل کند.

درمان هایپرپرولاکتینمی
درمان افزایش هورمون پرولاکتین عمدتا بر بازگشت تولید و ترشح این هورمون به حالت طبیعی تمرکز دارد. در مورد تومور، ممکن است برای برداشتن یا حذف آن نیاز به یک عمل جراحی تهاجمی باشد. اما در اغلب موارد، این شرایط و بیماری را با دارو کنترل می‌کنند.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
پرتودرمانی
هورمون های تیروئید مصنوعی
تغییر دارو
تجویز دارو برای کاهش ترشح پرولاکتین، مانند بروموکریپتین (bromocriptine) یا کابرگولین (cabergoline)

نکات پایانی
به طور معمول، هیپرپرولاکتینمی قابل درمان است. درمان بستگی به نوع ترشح پرولاکتین اضافی دارد. اگر تومور داشته باشید، ممکن است برای برداشتن تومور به عمل جراحی نیاز داشته باشید تا غده هیپوفیز شما به حالت طبیعی بازگردانده شود.
اگر از اختلال نعوظ و یا از دست دادن میل جنسی رنج می برید، حتما به پزشک اطلاع دهید تا آزمایش های لازم را برای شما درخواست کند.