حس شنوایی در نوزادان، نقش والدین چقدر است؟

کودکان از گوش‌هایشان برای دریافت حجم وسیعی از اطلاعات دربارهٔ ‌جهان اطراف استفاده می‌کنند. شنیدن همچنین در یادگیری زبان به آنها کمک می‌کند و رشد مغزی‌شان را نیز تحریک خواهد کرد. به همین دلیل است که شناسایی مشکلات شنوایی و درمان هرچه سریع‌تر آنها خیلی اهمیت دارد. هر نوزادی باید ظرف مدت کوتاهی بعد از تولدش در بیمارستان، یک تست غربالگری شنوایی برای ‌سنجش شنوایی‌اش داشته باشد و پس از آن نیز لازم است پزشک کودک در هر کدام از ویزیت‌های سلامت کودک یک تست شنوایی انجام دهد. در این مطلب می‌توانید با چگونگی رشد و تکامل حس شنوایی در کودکان شیرخوار آشنا شوید.

سن و چگونگی تکامل شنوایی کودک
گوش داخلی در حدود هفتهٔ ۲۰ بارداری کاملاً رشد کرده است و کودکان با قدرت شنوایی کامل متولد می‌شوند، بنابراین کودک از همان لحظهٔ تولد آمادهٔ گوش کردن و یادگیری است. کودک همین‌طور به استفاده از توانایی شنیدن برای فهم جهان و یادگیری برقراری ارتباط ادامه می‌دهد. اگرچه حس شنوایی در زمان تولد کامل و آماده به کار است، بخش‌هایی از مغز کودک که به صداهای پیچیده پاسخ می‌دهند و معنایی را به چیزی که شنیده می‌شود منتسب می‌کنند تا ۱۲ سالگی به رشد خود ادامه می‌دهند.
کودکان از لحظهٔ تولد به صداهای افراد و به ویژه به صداهای زیر و تیز با دقت توجه می‌کنند. برای مثال، یک کودک حساس‌تر ممکن است با هر صدای کوچکی از جا بپرد و یک کودک آرام‌تر صداهای بیشتری را با آرامش می‌پذیرد. در حدود دو ماهگی، بیشتر کودکان وقتی صدای اشخاص آشنا را می‌شنوند ساکت می‌شوند و مصوت‌هایی مثل «اُه» را به زبان می‌آورند. اگر گاهی وقتی با کودکتان صحبت می‌کنید یا برایش کتاب می‌خوانید صورتش را برمی‌گرداند نگران نشوید، اما اگر به نظر نمی‌رسد که به صدای شما هیچ واکنشی نشان دهد یا از صداهای محیط اطرافش از جا نمی‌پرد، این موضوع را به پزشکش مطرح کنید.
کودکان در حدود چهار ماهگی به دنبال منبع صدا می‌گردند و از شش ماهگی سعی می‌کنند صداها را تقلید کنند. از هشت ماهگی آنها قات و قوت می‌کنند و به تغییر در تن صدا پاسخ می‌دهند. از تولد یک سالگی، کودک احتمالاً می‌تواند کلمات ساده‌ای مثل «ماما» و «دادا» را به زبان بیاورد و به اسم خودش پاسخ می‌دهد.

محافظت از قدرت شنوایی کودک
اگرچه برخی از انواع کاهش شنوایی غیرقابل اجتناب است، اما کارهایی هست که می‌توانید برای محافظت از شنوایی کودکتان انجام دهید. برخی از این کارها شامل موارد زیر است:
- هیچ چیزی، از جمله گوش‌پاک‌کن را داخل گوش کودک فرو نکنید.
- با رعایت مواردی مثل دوری از دود سیگار و ندادن پستانک به کودک، از عفونت گوش جلوگیری کنید.
- او را از صداهای بلند و ممتد دور نگه دارید. سطح سروصدا باید در حدی باشد که بتوانید به راحتی حرف بزنید و مجبور نباشید صدایتان را بالا ببرید.

نقش والدین برای کمک به رشد حس شنوایی کودک
برای کمک به رشد شنوایی کودک، راه‌هایی برای قرار دادن او در معرض صداهای متفاوت پیدا کنید. برخی از کارهایی که می‌توانید طی روز با این هدف انجام دهید شامل موارد زیر است:
با هم به موسیقی گوش کنید
یک آهنگ‌ قدیمی برای کودکان یا یک آهنگ مورد علاقهٔ‌ خودتان را انتخاب کنید و با هم به آن گوش دهید یا برای کودکتان ترانه‌ای بخوانید. شما حتی می‌توانید به صدای تیک‌تیک ساعت یا زنگوله‌های بادی که از جایی آویزان کرده‌اید و با وزش نسیم یا باد تکان می‌خورد اشاره کنید و بگذارید به این صداها گوش دهد.
با کودکتان صحبت کنید و برایش کتاب بخوانید
حرف زدن و کتاب خواندن برای کودک را از همان دورهٔ نوزادی شروع کنید و هیچ دلیلی هم وجود ندارد که تا وقتی بزرگ‌تر می‌شود منتظر بمانید. گوش کردن به صدای شما به کودکتان کمک می‌کند تا توانایی تشخیص ریتم و آهنگ زبان را پیدا کند. در واقع، تغییر زیر و بمی صدا، استفاده از لهجه‌های مختلف، آواز خواندن و صداسازی‌ها، ارتباط شنیداری بین شما و کودکتان را بسیار پربارتر می‌کند. به علاوه، هرچه بیشتر با کودک صحبت کنید و برایش کتاب بخوانید، وقتی آمادگی صحبت کردن پیدا می‌کند صداها و کلمات بیشتری را یاد می‌گیرد.
همه چیز را برایش تعریف کنید
لازم نیست کودکتان را با کلمات بمباران کنید، اما اگر علاقه‌مند به نظر می‌رسد، کاری را که در حال انجامش هستید برایش تعریف کنید. برای مثال اگر در حال آماده کردن ساک لوام نوزاد هستید، توضیحی قدم به قدم را از کارهایی که می‌کنید به او بدهید. وقتی به کودک لباس می‌پوشانید، رنگ و نوع لباسی را که تنش می‌کنید به او بگویید و بافت جوراب‌هایی را که به پایش می‌پوشانید برایش شرح دهید.
به آنچه کودکتان می‌شنود و واکنشش توجه کنید
خواه صدای یک هواپیما باشد که می‌شنود و خواه خرخر یک گربه، شناسایی منبع صدا و صحبت دربارهٔ چیزی که کودک می‌شنود به او کمک می‌کند محیط اطرافش را بهتر بفهمد.
شما هم با او غان و غون کنید
وقتی کودک چهار یا پنج ماهه می‌شود، ممکن است وقتی صحبت می‌کنید با دقت زیاد به دهان شما نگاه کند. او حتی ممکن است آهنگ صدا را تقلید کند و مصوت‌هایی مثل «م» و «ب» را به زبان بیاورد. بهتر است شما هم با او شروع به همزبانی به روش خودش یعنی غان و غون کردن کنید.

زمان تماس با پزشک کودک
بیشتر کودکان شنوایی خیلی خوبی دارند اما برخی از آنها نیز مشکلاتی دارند، به ویژه اگر خیلی زودرس بوده‌اند یا در زمان تولد دچار محرومیت اکسیژن شده‌ یا یک عفونت شدید داشته‌اند. کودکانی که سابقهٔ خانوادگی کم‌شنوایی مادرزادی داشته‌اند احتمال بالاتری برای ضعف شنوایی دارند. وقتی شنوایی کودک معاینه می‌شود معمولاً تمام این فاکتورها بررسی و در نظر گرفته می‌شود. هرچه زودتر مشکل شنوایی کودک شناسایی شود بهتر است. طبق پژوهش‌ها، فراهم کردن کمک‌های شنوایی مثل سمعک برای کودکان واجد شرایط تا قبل از شش ماهگی، رشد گفتاری و زبانی آنها را به میزان قابل ‌توجهی بهبود می‌دهد.
همچنین کودک شما ممکن است بتواند دقیقاً در کنار تلفنی که زنگ می‌خورد یا سگی که پارس می‌کند بخوابد که این اتفاقی کاملاً طبیعی است. کودکان به خوابشان نیاز دارند و اگر گاهی به نظر می‌رسد که کودک صدای شما را نمی‌شنود ممکن است فقط خسته باشد یا حواسش پرت باشد. با این حال، والدین و مراقبان کودک اغلب اولین کسانی هستند که متوجه وجود یک مشکل می‌شوند، بنابراین اگر متوجه هر گونه علائم هشداردهنده‌ از ضعف شنوایی شده‌اید، فوراً به پزشک کودکتان اطلاع دهید. پزشک ممکن است برای انجام یک تست شنوایی‌سنجی جامع و کامل، شما را به یک متخصص شنوایی ارجاع دهد.