درباره تهوع بارداری، ده درمان خانگی

زنان بارداری که دچار تهوع بارداری یا بیماری صبحگاهی می‌شوند، معمولا احساس خستگی و حالت تهوع می‌کنند، و ممکن است دچار استفراغ شوند. با این‌‌که این وضعیت معمولا خطرناک نیست، می‌تواند به طرز غیر قابل تحملی ناخوشایند باشد. تهوع بارداری با نام‌های دیگری نیز از جمله ویار و بیماری صبحگاهی شناخته می‌شود.
علائم بیماری صبحگاهی در بسیاری از زنان به عنوان نخستین نشانه‌های بارداری به شمار می‌روند. تهوع بارداری یا ویار حدود ۸۰ درصد از تمام زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هم‌چنین، زنانی که از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری یا از درمان جایگزینی با هورمون (HRT) استفاده می‌کنند، به علائمی مشابه‌ی تهوع بارداری دچار می‌شوند.
در اکثریت موارد، تهوع بارداری علی‌رغم ایجاد وضعیتی ناخوشایند، خطری برای سلامتی جنین به همراه ندارد، و به عنوان یک مسئله‌ی طبیعی برای بارداری شناخته می‌شود. در حقیقت، برخی از مطالعات نشان می‌دهند، تهوع بارداری یا ویار در طول دوران بارداری می‌تواند نشان‌دهنده سلامت مادر باشد؛ طبق یافته‌های این مطالعات، زنانی که ویار را تجربه کرده‌اند، در مقایسه با زنان بارداری که هیچ گونه تهوع یا استفراغی را تجربه نکرده‌اند، کم‌تر در معرض خطر سقط جنین یا مرده‌زایی قرار می‌گیرند.

چند نکته درباره‌ی تهوع بارداری یا ویار
در این بخش به برخی از نکات کلیدی درباره‌ی تهوع بارداری اشاره می‌کنیم. جزییات بیش‌تر و اطلاعات کامل را می‌توانید در مقاله‌ی اصلی مطالعه کنید.
الف. تهوع بارداری یا ویار می‌تواند در هر زمانی از روز یا شب اتفاق بیفتد.
ب. علت دقیق این وضعیت هنوز مشخص نشده است.
پ. برخی درمان‌های خانگی وجود دارند که می‌توانند به درمان علائم تهوع بارداری یا ویار کمک کنند.
ت. برخی شواهد محدود نشان می‌دهند، زنجبیل ممکن است به تسکین حالت تهوع کمک کند.
ث. تهوع بارداری یا ویار ممکن است نشانه‌ای از سلامت بارداری باشد.

راه‌های مقابله با تهوع بارداری
بیش‌تر زنان باردار معمولا دچار استفراغ شدید نمی‌شوند، ولی اکثرا برخی ناراحتی‌های ناشی از حالت تهوع را تجربه می‌کنند.
در ادامه، به چند راه برای به حداقل رساندن علائم ناخوشایند حالت تهوع در دوران بارداری اشاره می‌کنیم.
۱. داشتن استراحت کافی
خواب خوب شبانه از اهمیت بالایی برخوردار است. چرت زدن در طول روز نیز می‌تواند به سلامت زنان باردار کمک کند. ولی نه دقیقا بعد از مصرف غذا؛ زیرا این کار می‌تواند احتمال ایجاد حالت تهوع را افزایش دهد.
زنان بارداری که در شیفت شب کار می‌کنند، بهتر است هنگام خواب از چشم‌بند استفاده کنند یا با پرده‌های ضخیم، تا آن‌جا که می‌توانند، از ورود نور به اتاق خواب جلوگیری کنند.
با گذشت زمان و ایجاد تغییراتی در شکل بدن مادر، استفاده از بالش بارداری می‌تواند باعث راحت‌تر شدن تحمل تغییرات در شکم و کمر شود.
زود بخوابید و زود از خواب بیدار شوید، تا هنگام صبح، زمان کافی برای ماندن در رخت‌خواب داشته باشید.
هرگز از داروهای خواب‌آور استفاده نکنید، مگر آن‌که پزشک برای‌تان تجویز کرده باشد.
۲. رعایت احتیاط در رژیم غذایی
خوراکی‌های چرب و تند، و هم‌چنین، کافئین احتمال تحریک ترشح اسید معده را افزایش می‌دهند؛ به خصوص با پیشرفت بارداری که فشار جنین بر مجاری گوارشی افزایش می‌یابد. مواد غذایی با شوری و تندی ملایم احتمال تشدید این وضعیت را کاهش می‌دهند.
خوردن وعده‌های غذایی کوچک می‌تواند احتمال استفراغ را کاهش دهد و هم‌چنین، باعث شود که معده‌تان خالی نماند. خالی بودن معده می‌تواند حالت تهوع را وخیم‌تر کند. در صورت خالی بودن معده، اسید معده هم‌چنان ترشح می‌شود؛ ولی از آن‌جا که چیزی داخل معده نیست، باعث ناراحتی دیواره‌های آن خواهد شد. این وضعیت حالت تهوع را تشدید می‌کند.
هنگام صبح ، مصرف مقداری بیسکوییت کراکر شور یا یک اسنک پروتئینی قبل از برخاستن از رخت‌خواب می‌تواند به کاهش حالت تهوع کمک کند.
مصرف پوره‌ی سیب سرد، گلابی، موز، یا مرکبات هنگام صبحانه نیز می‌تواند به سرعت گرسنگی را برطرف کند. میوه‌های حاوی پتاسیم نیز می‌توانند از بروز تهوع بارداری یا ویار پیشگیری کنند.
کربوهیدرات‌ها نیز برای مقابله با بیماری صبحگاهی با همان تهوع بارداری مفید باشند. سیب زمینی پخته، برنج، و نان تست خشک معمولا گزینه‌های مناسبی هستند.
مصرف اسنک‌های سرشار از پروتئین پیش از خواب می‌تواند به تنظیم سطوح گلوکز خون در طول شب کمک کند.
برای کاهش بوی مواد غذایی هنگام خوردن، سعی کنید آن‌ها را خنک مصرف کنید.
۳. حفظ فعالیت جسمی و روانی
طبق یافته‌های علمی، فعالیت جسمی می‌تواند حالت تهوع زنان باردار را کاهش دهد.
مشغول به کار بودن کمک می‌کند‌، ذهن‌تان از احساس تهوع دور شود. مطالعه‌ی کتاب، حل کردن پازل، تماشای تلویزیون، بازی‌های فکری، یا پیاده‌روی در اطراف خانه کمک‌تان می‌کنند ذهن‌تان مشغول بماند.
۴. مصرف مایعات سالم به اندازه‌ی کافی
حفظ آب‌رسانی به بدن برای سلامت انسان بسیار اهمیت دارد، به ویژه در دوران بارداری.
شاید نوشیدن هشت لیوان آب در طول روزهایی که دائما حالت تهوع را تجربه می‌کنید، کار دشواری باشد؛ ولی کم آبی بدن باعث تشدید حالت تهوع می‌شود.
مقداری سرکه سیب و عسل را نیز به آب آشامیدنی‌تان اضافه کنید تا نوشیدن آن دلپذیرتر شود.
مکیدن قطعات یخ یا آب میوه‌ی منجمد نیز روش موثر دیگری برای حفظ آب‌رسانی به بدن است.
۵. زنجبیل و دمنوش نعناع فلفلی
از گذشته‌های دور تاکنون از زنجبیل برای کمک به گوارش و کاهش ناراحتی‌های شکمی استفاده می‌شود. هم‌چنین، مطالعات نشان داده‌اند، زنجبیل ممکن است علائم حالت تهوع را نیز تسکین دهد.
مصرف نوشیدنی‌های زنجبیلی سرد یا افزودن چند برش از زنجبیل تازه به آب یا چای گزینه‌های مناسبی برای قرار دادن زنجبیل به رژیم غذایی هستند.
هم‌چنین، مصرف نان زنجبیل یا شیرینی‌های زنجبیل نیز مفید خواهد بود.
دمنوش نعناع فلفلی نیز می‌تواند به تسکین معده کمک کند.
۶. پوشیدن لباس‌های گشاد و راحت
لباس‌های تنگ و محدود کننده ممکن است علائم حالت تهوع را تشدید کنند. زنانی که در طول دوران بارداری‌شان دچار حالت تهوع می‌شوند، با پوشیدن لباس‌های گشاد و راحت می‌توانند احتمال بروز این وضعیت ناخوشایند را کاهش دهند.
۷. مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها
البته باید مکمل‌ها را فقط تحت نظارت پزشک مصرف کرد. اگر از داروهای ویتامین استفاده می‌کنید، بهترین زمان مصرف آن‌ها، شب‌های پیش از خواب و به همراه مصرف مقداری اسنک و خوراکی‌های سالم است.
مصرف ویتامین B6 ممکن است به کاهش حالت تهوع کمک کند.
مکمل‌های آهن که معمولا پزشکان در دوران بارداری تجویز می‌کنند، گاهی اوقات می‌توانند باعث بروز حالت تهوع شوند. در این صورت، پزشک باید مکمل‌های آهن آهسته رهش یا دوزهایی پایین‌تر را تجویز کند. جهت افزایش میزان جذب مکمل‌های آهن بهترین آن‌ها را به همراه آب پرتقال یا سایر نوشیدنی‌های حاوی ویتامین C مصرف کنید.
۸. اجتناب از لرزش‌های صفحه‌ی نمایش رایانه
صفحه‌ نمایش رایانه معمولا دارای لرزش‌های سریع و تقریبا غیر قابل مشاهده‌ای است. این لرزش‌های نامحسوس می‌توانند باعث بروز بیماری صبحگاهی یا ویار شوند.
اگر عدم استفاده از رایانه برای‌تان غیر ممکن است، می‌توانید صفحه نمایش را با وضعیت خود سازگار کنید؛ مثلا نوشته‌ها یا پنجره‌ها را بزرگ‌تر کنید و رنگ پس زمینه را ملایم‌تر یا صورتی کنید. این کارها نیز به کاهش فشار بر چشم‌های‌تان کمک خواهند کرد.
۹. اجتناب از محرک‌ها
بیماری صبحگاهی یا تهوع بارداری با افزایش حساسیت به بو همراه است.
برخی بوها و رایحه‌های قوی می‌توانند علائم این وضعیت را تشدید کنند، ولی بوهایی نظیر عصاره‌ی لیمو و رزماری ممکن است برای تسکین این وضعیت مفید باشند.
زنان باردار باید محرک‌هایی را که باعث ایجاد حالت تهوع در آن‌ها می‌شوند، شناسایی کنند و تا آن‌جا که می‌توانند باید از آن‌ها اجتناب کنند.
۱۰. کنترل رفلاکس معده
گاهی اوقات، حالت تهوع و استفراغ ممکن است به خاطر رفلاکس معده باشد.
پزشکان معالج ممکن است جهت کاهش سطوح اسید معده و حالت تهوع متعاقب آن در صبح فردا، استفاده از داروهای ضد اسید را به زنان باردار توصیه کنند.
پیش از مصرف هر گونه دارو در دوران بارداری، همیشه با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.
درمان‌های جایگزین نظیر طب فشاری نیز ممکن است به زنان باردار کمک کنند. وارد کردن فشار به نقاط خاصی از بدن ممکن است به کنترل این علائم کمک کند. این روش درمان ممکن است شامل بستن یک نوار مخصوص ضد تهوع بارداری بر روی ساعد زن باردار باشد.

رژیم غذایی
انجمن بارداری آمریکا (APA) مصرف مواد غذایی زیر را توصیه می‌کند:
الف. خوراکی‌های سرد
ب. میوه‌ها و سبزی‌های تازه
ج. غذاهای ساده، نظیر سوپ مرغ
هم‌چنین، انجمن بارداری آمریکا تنقلات و اسنک‌های زیر را نیز توصیه می‌کند:
الف. پرتزل
ب. ژله
پ. بستنی یخی طعم‌دار
ت. نوعی آب‌نبات با طعم‌های متنوع نظیر نعناع، لیمو، و زنجبیل که مخصوص تسکین حالت تهوع زنان بارداری طراحی شده است
استفاده از هیچ گونه دارو برای تسکین تهوع بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است عوارض مخربی برای سلامت مادر و کودک به همراه داشته باشند. درباره‌ی استفاده از روش‌های درمانی غیر دارویی برای تسکین تهوع بارداری یا ویار نیز با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.

علت‌های بروز بیماری صبحگاهی یا تهوع بارداری
علت‌های دقیق بروز تهوع بارداری یا ویار هنوز مشخص نیستند؛‌ با وجود این، بیش‌تر متخصصان معتقدند تغییرات هورمونی ممکن است در این میان نقش داشته باشند:‌
الف. سطوح استروژن - متخصصان معتقدند، تهوع بارداری ممکن است تا حدودی به خاطر افزایش سطح استروژن جاری در بدن باشد؛ سطوح استروژن در دوران بارداری می‌تواند تا ۱۰۰ برابر بیش‌تر از سطوح موجود در زنان عادی باشد. با وجود این، هیچ مدرکی دال بر تفاوت سطوح استروژن میان زنان باردار مبتلا به تهوع بارداری و سایر زنان باردار (که به این وضعیت مبتلا نیستند) وجود ندارد.
ب. سطوح پروژسترون - هنگامی که یک زن باردار می‌شود، سطوح پروژسترون وی نیز افزایش می‌یابد. سطوح بالا پروژسترون باعث شل شدن ماهیچه‌های رحم می‌شود تا از زایمان زودرس جلوگیری کند. با وجود این، این هورمون ممکن است باعث شل شدن ماهیچه‌های معده و روده نیز بشود؛ در نتیجه، اسید معده زیاد می‌شود و این وضعیت می‌تواند به بازگشت اسید به مری (رفلاکس معده) شود.
پ. هیپوگلیسمی - کاهش قند خون ناشی از تخلیه‌ی انرژی بدن مادر توسط جفت. با وجود این، هیچ گونه مطالعه‌ی علمی چنین مسئله‌ای را تایید نکرده است.
ت. گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) - این هورمون ابتدا توسط جنین در حال رشد، دقیقا بعد از شروع رشد جنین، و سپس توسط جفت تولید می‌شود. برخی از متخصصان معتقدند، ممکن است میان hCG و تهوع بارداری رابطه‌ای وجود داشته باشد.
ث. حس بویایی - در طول دوران بارداری، حساسیت مادر به بو و رایحه‌ها افزایش می‌یابد، و همین مسئله ممکن است باعث تحریک بیش از اندازه‌ی حالت تهوع شود.

عوامل خطر
هر زن باردار به طور بالقوه ممکن است دچار تهوع بارداری شود. با وجود این، اگر وضعیت‌های زیر احتمال بروز تهوع بارداری را افزایش می‌دهند:
الف. پیش از بارداری، سابقه‌ی تجربه‌ی حالت تهوع یا استفراغ ناشی از بیماری سفر، میگرن، برخی مزه‌ها یا بوها، یا مصرف قرص‌های ضد بارداری وجود داشته باشد.
ب. مادر در بارداری قبلی دچار تهوع بارداری شده است.
پ. بیش از یک جنین در رحم مادر وجود داشته باشد.

تهوع بارداری به عنوان سازگاری تکاملی برای بقا
برخی از کارشناسان باور دارند، تهوع بارداری ممکن است به عنوان عاملی برای سازگاری تکاملی از بدن مادران باردار و کودکان‌شان در برابر مسمومیت غذایی محافظت کند. اگر یک زن باردار مبتلا به تهوع بارداری تمایلی به مصرف غذاهایی که ممکن است به طور بالقوه آلوده باشند، نظیر گوشت مرغ، تخم مرغ، یا گوشت قرمز نداشته باشد، و در عوض، غذاهایی با خطر آلودگی کم‌تر، نظیر برنج، نان، و بیسکوییت را ترجیح دهد، احتمال بقای وی و کودک‌اش افزایش می‌یابد.
انسان‌های بزرگسال در برابر سموم گیاهی دارای یک سپر دفاعی هستند، از جمله طیف گسترده‌ای از آنزیم‌های سم‌زدا که توسط کبد تولید می‌شوند. ولی این سپر دفاعی در بدن جنین در حال رشد، به طور کامل تشکیل نشده است، و حتی به طور نسبی، مقدار اندکی از سموم می‌تواند برای سلامتی‌اش خطرناک باشد.
اندام‌های در حال رشد جنین تقریبا، بین هفته‌های ۶ الی ۱۸، دارای بیش‌تری آسیب‌پذیری در برابر سموم است؛ این بازه‌ی زمانی بیش و کم با دوره‌ی اوج تهوع بارداری در هم‌زمان است.

علائم
بیماری صبحگاهی یا تهوع بارداری، برخلاف نام‌اش، ممکن است در هر ساعت از شبانه‌روز اتفاق بیفتد. این وضعیت در برخی از زنان باردار ممکن است در نیمه‌های شب نیز رخ بدهد.
ویار یا تهوع بارداری ممکن است شامل حالت تهوع و استفراغ، یا فقط حالت تهوع و بدون استفراغ باشد. این وضعیت معمولا در طول سه ماهه‌ی نخست بارداری شایع است.
چنان‌چه زنان باردار دچار علائم زیر شوند، باید به پزشک مراجعه کنند:
الف. علائم بسیار شدید حالت تهوع یا استفراغ
ب. دفع میزان بسیار اندکی از ادرار
پ. ادرار با رنگ تیره
ت. دشواری در بلع مایعات
ث. احساس سرگیجه هنگام برخاستن
ج. از حال رفتن هنگام برخاستن
چ. تپش قلب
ح. استفراغ خونی
هنگامی که این علائم بسیار شدید باشند، احتمالا زن باردار به وضعیتی به نام استفراغ تند بارداری مبتلا شده است. این وضعیت تقریبا در ۱ الی ۲ درصد بارداری‌ها ایجاد می‌شود. معمولا حالت تهوع و استفراغ در طول ششمین هفته‌ی بارداری اتفاق می‌افتند.
تهوع بارداری در بیش‌تر زنان باردار، معمولا بعد از هفته‌ی دوازدهم بارداری‌ بهبود می‌یابد. متاسفانه، در این علائم در برخی از زنان، در سراسر دوره‌ی بارداری ادامه پیدا می‌کند.
معمولا اعمال برخی تغییرات در رژیم غذایی و افزایش زمان استراحت برای درمان تهوع بارداری یا ویار کافی هستند. تهوع بارداری می‌تواند به طور جدی بر کیفیت زندگی مادر و نحوه‌ی انجام‌ فعالیت‌های روزانه‌ی وی تاثیر بگذارد؛ با این حال، معمولا اطرافیان زن باردار این تغییرات را با نگاهی عاشقانه و طنزآمیز می‌نگرند. زنانی که از حمایت خانواده و دوستان بهره‌ می‌برند، معمولا بهتر می‌توانند با این مشکل مقابله کنند.

عوارض جانبی تهوع بارداری
استفراغ تند بارداری نمونه‌ی بسیار نادری از تهوع بارداری است؛ تخمین زده می‌شود حدود ۱ الی ۲ درصد از تمام زنا باردار به این وضعیت دچار می‌شوند. در ۹۰ درصد موارد مبتلا به استفراغ تند بارداری، علائم این وضعیت با پنجمین ماه بارداری برطرف می‌شوند.
معمولا علائم شدید این وضعیت شامل موارد زیر هستند:‌
الف. ناتوانی در بلع مایعات به علت استفراغ شدید
ب. خطر جدی کم آبی و کاهش وزن بدن
پ. آلکالوز (افت خطرناک سطح اسیدی طبیعی خون)
ت. هیپوکالمی (کاهش پتاسیم خون)
زنانی که به علائم شدید مبتلا هستند، باید فورا به پزشک مراجعه کنند. در برخی موارد، زنان باردار به بستری و تزریق وریدی نیاز پیدا می‌کنند.
چنان‌چه یک زن باردار دچار استفراغ تند بارداری شود، احتمال آسیب دیدن کودک بسیار اندک است. اگر مادر در طول دوران بارداری دچار کاهش وزن شود، احتمال پایین بودن وزن نوزاد هنگام زایمان افزایش می‌یابد.

تشخیص
تشخیص تهوع بارداری یا ویار معمولا با مشاهده‌ی علائم برجسته‌ی این وضعیت امکان‌پذیر است.
چنان‌چه پزشک به احتمال ابتلای مادر به استفراغ تند بارداری ‌مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های ادرار و خون متعددی از بیمار به عمل بیاورد. هم‌چنین، انجام سونوگرافی نیز برای تشخیص تعداد جنین‌های موجود در رحم و تشخیص هر گونه علت دیگری برای بروز حالت تهوع و استفراغ مادر لازم است.
اگر سطح کتون موجود در ادرار بالا باشد، این احتمال وجود دارد که استفراغ باعث ابتلای مادر به سوء تغذیه شده باشد.