باهوش شدن کودک، انوع آن و راه های رسیدن

پیدا کردن راههای باهوش شدن کودک یکی از مهمترین دغدغه های تعداد بسیار زیادی از مادران و پدران است. اگر شما هم ازجمله والدینی هستید که به هردلیل به دنبال راههای باهوش شدن کودک می گردید، در این متن ضمن معرفی انواع هوش، راههای باهوش شدن کودک را نیز به اجمال برایتان شرح داده ایم.
قبل از آنکه بخواهید درمورد هوش کودکتان از روی نمره‌های IQ ، آموخته ها و نمره‌های درسی او قضاوت کنید، بهتر است کمی تامل کرده و بگویید به نظر شما شکسپیر، انیشتین، موزارت، پیکاسو، ماری‌کوری و... واقعاً انسان‌های باهوشی‌ بودند یا خیر؟
می‌خواهیم به شما بگوییم که هوش جنبه‌های مختلف و معانی و تعابیر گوناگونی دارد. زیرا هنرمند، موزیسین، مدیر یک کارخانه، تئوریسین، قهرمانان ورزشی، فروشنده، مهندس، مکانیک و... همگی انسان‌هایی باهوش هستند. به عبارتی هوش را تنها نمی‌توان با آزمون IQ سنجید و باید جنبه‌هایی نظیر توانایی‌های هنری یا ارتباطی فرد را هم در نظر داشت.

انواع هوش در روانشناسی
به عقیده "گاردنر" هر کودکی در هنگام تولد ۸ نوع هوش نهفته دارد و این امکان وجود دارد که در طول زندگی هر یک از آنها از حالت پتانسیل خارج شده و به وهله عمل برسد. متاسفانه بیشتر ما آن دسته از هوش‌هایمان را تقویم می‌کنیم که پرورش دادنشان ساده تر است و محدودیت‌های خودمان را نیز در پرورش هوش فرزندمان در نظر می‌گیریم.

راههای باهوش شدن کودک
معمولاً در مدارس ارجحیت بر شکوفا کردن هوش زبانی و منطقی یا ریاضی کودکان است و باقی‌ هوش‌‌ها از جمله هوش موسیقی، هوش‌بدنی یا تعادلی، هوش فضایی یا تصویری، هوش طبیعت، هوش درون فردی و بین فردی نادیده گرفته می‌شود. برای دریافتن راههای باهوش شدن کودک ابتدا لازم است انواع هوش را بشناسید.
هوش زبانی، یکی از انواع هوش انسان، هوش زبانی است که یعنی داشتن توانایی شناخت دستورات زبانی! کودکانی که در این زمینه توانایی‌ بالایی دارند سریع‌تر به حرف می‌آیند و کتاب خواندن و داستان شنیدن را دوست دارند و اهل بازی با کلمات‌ هستند.
هوش منطقی یا ریاضی، حساب‌ کردن و اثبات موارد مختلف از جمله توانایی‌های این افراد است. کودکانی که این هوش در آنها شکوفاتر است زیاد سوال می‌پرسند و به دنبال دلایل هر موضوع می‌گردند.
هوش بصری، تخیل در این کودکان قوی است و جهان را از 3 بعد می‌بینند. مهندسان، نقاش‌‌ها، کارگردانان سینما... همگی این هوش را در خود پرورش داده‌اند. کودکانی که این هوش را دارند علاقه زیادی به نقاشی داشته و رنگ‌‌ها و اشکال آنها را به خود جلب می‌کنند. همچنین مرتب کردن اشیا در فضا و بازی‌هایی نظیر پازل مورد علاقه آنهاست.
هوش موسیقی، کودکانی که از این هوش بهره بیشتری دارند به موسیقی و صداها علاقه دارند به راحتی شعرها را حفظ می‌کنند و اهل رقصند. حتی احساساتشان را با موسیقی بیان می‌کنند.
هوش بدنی تعادلی، افراد دارای این هوش حرکت‌های ظریف و متعادلی دارند. از لمس اشیا و انجام حرکت‌های ورزشی لذت می‌برند.
هوش بین‌فردی، افراد دارای این هوش به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. سیاستمداران، مشاوران، آموزگاران و فروشندگان این هوش را به خوبی در خود پرورش داده‌اند. کودکانی که دوستان زیادی دارند، به راحتی در جمع افراد وارد می‌شوند و بازی‌های گروهی را می‌پسندند یا اهل تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای هستند این هوش در آنها شکوفا شده است.
هوش درون فردی، افراد دارای این هوش طبیعت را در تمام ابعاد می‌بینند و اشکال و ساختارهای موجود در آنها را طبقه‌بندی می‌کنند. کودکانی که علاقه زیادی به بیرون رفتن از خانه دارند و اهل گشت و گذارند، این هوش در آنها شکوفا شده است.
کودکانی که تمام این ۸ هوش را با هم پرورش ندهند، دچار شکست‌های تحصیلی می‌شوند. البته واضح است که برخی افراد در برخی از انواع هوش کندتر پیش می‌روند، اما به هر حال این وظیفه والدین است که از همان کودکی از انواع هوش آگاهی داشته و با سوال‌هایی که می‌پرسند یا تمرین‌هایی که به فرزندشان می‌دهند سعی کنند تمام انواع هوش را در یک سطح در کودکشان شکوفا کرده و پرورش دهند.

از کجا بفهمم کودکم در کدام نوع از هوش قوی‌تر است؟
بی‌جهت به دنبال تست های هوش گوناگون اینترنت نروید. زیرا بهترین روش، مشاهده اعمال کودک در خانه است. هر کودکی علاقه خاصی به انجام برخی کارها از خود نشان می‌دهد و در انجام برخی امور بی علاقه است. وقتی متوجه علایق او شدید از علایق او کمک بگیرید و نظرش را به باقی امور هم جلب کنید. به عنوان مثال اگر کودکی هوش بدنی تعادلی خوبی دارد، پازلی از حروف الفبا در اختیارش بگذارید تا به این ترتیب هوش زبانی‌اش تقویت شود یا اگر هوش موسیقی کودکی خوب است روزهای هفته را با شعر به او بیاموزانید. یادگیری و تقویت تمام هوش‌ها با کمک هم باعث پرورش خلاقیت در کودک شده و در نهایت باعث آفرینش فردی مانند انیشتین می‌شود که نه‌ تنها هوش ریاضی فوق‌العاده‌ای داشت، بلکه هوش بصری و تخیل او نیز بالا بود و علاقه فراوانی هم به نواختن ویالن داشت.

8 توصیه ساده اما کاربردی برای تقویت هوش در کودکان
دکتر "دیوید پرلموتر" متخصص مغز و اعصاب معتقد است بین ۰ تا ۵ سالگی والدین این توانایی را دارند که هوش فرزندشان را بالا ببرند و حتی ۳۰ نمره به IQ او بیفزایند. به گفته ایشان هوش بچه‌ها به دنبال تجربه و تمرین افزایش می‌یابد و در این میان حواس پنجگانه یعنی بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی می‌توانند سلول‌های مغزی را تحریک کرده و به ساخت هزاران "سیناپس" یا راه‌های ارتباط سلولی مغزی بیانجامند که این امر خود باعث افزایش هوش کودک می‌شود. دراین میان بطور حتم تغذیه در دوران بارداری و در کودکی، محیط، بازی‌ها، تلویزیون، رایانه و بازی‌های کامپیوتری نقش دارند. موارد زیر توصیه‌هایی ساده و در عین حال بسیار موثر و کاربردی است که آینده‌ای روشن برای فرزندتان رقم می‌زند.
1- رژیم‌غذایی مناسب انتخاب کنید
از جمله روشهای باهوش شدن کودک، توجه به تغذیه او است. تغذیه متعادل و متناسب بطور حتم در رشد هوشی کودکان موثر است. البته مادر باید این تغذیه را از دوران بارداری آغاز کند و پس از تولد نیز لازم و ضروری است که نوزاد حداقل تا یک سال از شیرمادر تغذیه کند. تحقیقات نشان داده تغذیه با شیرمادر می‌تواند ۷ نمره IQ کودکان را افزایش دهد. بعد از اتمام شیردهی انتخاب رژیم‌‌غذایی غنی از پروتئین (تخم‌مرغ، ماهی، گوشت‌قرمز، حبوبات...) می‌تواند باعث افزایش توجه و تمرکز و قدرت تفکر در کودکان شود. قندها نیز از جمله گروه‌های غذایی مورد نیاز مغز و سوخت اصلی مغز کودکان محسوب می‌شود. بهترین نوع قند، قندهای موجود در غلات و میوه‌ها هستند. در کنار این مواد استفاده کافی و به اندازه از ویتامین‌ها و مواد معدنی اهمیت ویژه‌ای دارد. قندهای صنعتی و شکر برخلاف باور عموم اثر منفی بر کارکرد مغز داشته و می‌تواند میزان توجه و توانایی تمرکز را در کودکان کاهش دهد.
2- با کودکتان تعامل داشته باشید
از مهمترین راههای باهوش شدن کودک بازی کردن با او است. بررسی‌های محققان نشان داده است کودکانی که والدین با آنها بازی نمی‌کنند و به اندازه کافی به آنها توجه ندارند از نظر مغزی رشد کمتری داشته و کودکانی افسرده‌اند در حالی که بازی با کودک و دخالت دادن او در امور می‌تواند تا حد زیادی باعث افزایش هوش کودک می‌شود.
3- با کودکتان حرف بزنید، به او گوش دهید و برایش کتاب بخوانید
از دیگر راههای باهوش شدن کودک حرف زدن با او و کتاب خواندن است. در صورتی که با کودکتان حرف بزنید و برایش کتاب بخوانید و از او بخواهید با شما حرف بزند زبان او را پرورش داده‌اید. البته این کار به شرطی بر هوش کودک تاثیر می‌گذارد که از زبانی کودکانه بهره نگیرید و اشیاء، نسبت‌های خانوادگی، اعضای بدن و روزهای هفته را همانند یک فرد بزرگسال نام ببرید. اجازه بدهید دایره لغات کودکتان وسعت یابد. هر چه می‌توانید خواندن کتاب را سریع‌تر برای فرزندتان شروع کنید تا زبان را بهتر بیاموزد. کودکانی که والدین برای آنها کتاب می‌خوانند معمولاً در آینده علاقه مفرطی به خواندن کتاب داشته و در دوران تحصیل و پس از آن در دوران بزرگسالی انسان‌هایی موفق‌تر و باهوش‌تری خواهند بود.
4- اجازه بدهید کودکتان بازی کند
بازی برای تقویت هوش کودکان دبستانی بسیار موثر است. وقتی کودکان بازی می‌کنند از توانایی های هوشی، اجتماعی، فیزیکی و احساسی خود به نحو احسنت کمک می‌گیرند. وقتی کودکی با سایر بچه‌ها بازی می‌کند یاد می‌گیرد از ایده‌های آنها استفاده کرده و احساساتش ر ا بروز دهد. بازی شما با کودکتان نیز همین تاثیر را در او خواهد داشت.
5- کودک را تشویق به ورزش کنید
شاید یکی از موثرترین راههای باهوش شدن کودک تشویق و تمجید باشد. ورزش و تمرین‌های بدنی، جسم کودک را قوی و ذهن او را هوشیار می‌کند. در بدن کودکی که ورزش می‌کند هورمون رشد بیشتری ترشح شده و جریان خون به سمت مغز تندتر است و این امر باعث تولید سلول‌های مغزی جدید و افزایش هوش می‌شود. با توجه به تاثیر بازی برای تقویت هوش کودکان پیش دبستانی می توانید بهترین و خلاقانه ترین بازی ها را انتخاب کرده و در آنها مشارکت داشته باشید.
6- اجازه بدهید کودکتان شاهد فعالیت‌های هوشی باشد
کودکان از بزرگسالان تقلید می‌کنند. کتاب بخوانید، کارهای خلاقانه انجام دهید و اجازه دهید فرزندتان از شما تقلید کند.
7- تماشای تلویزیون را محدود کنید
برای افزایش هوش کودکان دبستانی تماشای تلوزیون را محدود کنید. بازی‌های کامپیوتری و تماشای تلویزیون و برنامه‌های آموزشی خوب است، اما میزان آن را محدود کنید. هرگز تلویزیون یا کامپیوتر را در اتاق کودکتان قرار ندهید. تحقیقات نشان داده تماشای زیاد تلویزیون و بازی با رایانه می‌تواند اثر منفی بر هوش کودکان داشته باشد.
8- به او موسیقی بیاموزید
ازجمله راهکار های افزایش هوش کودک پیش دبستانی آموزش موسیقی است. طبق بررسی‌های به عمل آمده گوش سپردن به موسیقی کلاسیک می‌تواند باعث تحریک حافظه، توجه، تمرکز، انگیزه و یادگیری کودک شود. در ضمن استرس را کاهش داده و این موضوع برای مغز بسیار مفید است. آموزش موسیقی به کودکان بالای ۳ سال نیز تاثیر ویژه‌ای بر هوش آنها دارد. بهترین ابزار موسیقی برای آغاز آموزش پیانو است. باتوجه به این که از مهمترین راههای باهوش شدن کودک یادگیری موسیقی است، درصورتی که برایتان مقدور است، فرزندتان را در یکی از کلاس های موسیقی ثبت نام کنید.