تست غربالگری جنین، چه زمانی؟

در سال­‌های اخیر انجام تست­‌های غربالگری جنین یکی از مسائل و دغدغه­‌های بانوان باردار و همسرانشان بوده است. اینکه چند غربالگری وجود دارد؟ انجام کدام یک واجب است؟ چه چیزهایی در آن مشخص می‌­شود؟ چه زمانی باید برای انجام آن­‌ها اقدام کرد؟ اگر جواب نشان دهنده خطر بود چه می‌­شود؟ همه و همه نگرانی‌های این دوران می‌باشد. در این مقاله سعی کرده‌ایم به این سوالات پاسخ دهیم. مطالب این بخش شامل بررسی نظرات متخصصان زنان و زایمان است تا بتواند راهنمای کامل و درستی برای شما عزیزان باشد.

غربالگری‌­ جنین را در چه زمانی باید انجام داد؟
درکل برای اطمینان از سلامت جنین دو نوع غربالگری وجود داد که به اختصار هرکدام از آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
غربالگری جنین در سه ماهه اول بارداری
این غربالگری باید از ابتدای هفته ۱۱ تا پایان هفته ۱۴ بارداری انجام شود. پیشنهاد متخصصان زنان این است که هرچه زودتر این کار را انجام دهید چراکه درصورت وجود مشکل فرصت کافی داشته باشید و درصورت عدم وجود مشکل خیالتان راحت باشد. کار اصلی که در این غربالگری انجام می­‌شود، یک سونوگرافی است که در آن ضربان قلب جنین، سن جنین، محل جفت و مایع دور جنین و همچنین ضخامت پشت گردن جنین بررسی می­‌شود که در علم پزشکی به آن NT می‌گویند.
همزمان از مادر نیز یک آزمایش خون می­‌گیرند و سپس نتایج آزمایش خون مادر، سن مادر و ضخامت پشت گردن جنین در یک نرم­‌افزار رایانه­‌ای تحلیل می­‌شود. نتیجه این غربالگری از دو حالت خارج نیست، یا جنین در گروه ریسک بالای ابتلا به سندرم داون است و یا در گروه ریسک پایین قرار می‌گیرد.
اگر جنین در ریسک بالای ابتلا به سندرم داون بود چکار کنیم؟
در این‌صورت بعد از آزمایش غربالگری جنین باید پیش از هفته 14 آزمایش CVS بدهید. در این آزمایش نمونه دقیقی از پرزهای جفت گرفته شده و به آزمایشگاه ژنتیک فرستاده می‌­شود تا وضعیت کروموزوم21 یا همان سندرم داون مشخص شود. جواب آن نیز 2 تا 14 روز بعد آماده می­‌شود.
غربالگری جنین در سه ماهه دوم بارداری
درمورد این غربالگری اکثریت پزشکان توصیه می­‌کنند که حتی اگر در غربالگری سه ماهه اول مشکل خاصی وجود نداشت، باز هم آن را انجام دهید تا سلامت جنین از هر حیث بررسی شود. زمان انجام آن از هفته 15 تا 22 است، البته توصیه می­‌شود که در هفته 16 این کار را انجام دهید. در این غربالگری یک آزمایش خون از مادر و یک تست 4 گانه از هورمون­‌های جنین‌تان گرفته می‌­شود. نتایج این آزمایش‌­ها به علاوه سن شما، خطر ابتلای شما به دیابت و... در یک نرم‌­افزار رایانه‌­ای تحلیل می­‌شود. نتایج اصلی این غربالگری جنین نیز علاوه بر بررسی بیماری­‌های دیگر، بیشترین تمرکز را روی سندرم داون دارد.
اگر جنین در ریسک بالای ابتلا به سندرم داون بود چکار کنیم؟
در این‌صورت بعد از آزمایش غربالگری جنین باید یک آمینیوسنتز یا نمونه­‌گیری از مایع اطراف جنین انجام شود و به آزمایشگاه ژنتیک ارسال شده تا سلول­‌های جنینی کشت داده شود. جواب این تست هم 2 تا 14 روز بعد آماده می­‌شود و تا 99.5% می‌­توان به آن اعتماد کرد.
احتمال خطر برای جنین در زمان انجام تست­‌های آمینیوسنتز و CVS وجود دارد؟
طبق گفته پزشکان و تحقیقات، سال‌­ها است که درمورد این تست­‌ها و بی­‌خطر بودنشان مطالعه شده و نتایج نشان می‌­دهد که خطر سقط جنین در آن­ها 1-2% است و مانند آزمایشات غربالگری جنین می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد.
با وجود غربالگری جنین بازهم سونوگرافی لازم است؟
بله. انجام سونوگرافی لازم است چراکه برخی نابهنجاری‌­ها صرفا در آن­ جا مشخص می‌­شوند و علاوه بر آن زنده بودن یا نبودن جنین هم توسط سونوگرافی معلوم می­‌شود. سونوگرافی بسیار دقیقی به نام آنومالی اسکن وجود دارد که انجام آن الزامی است و آزمایشات غربالگری جنین نمی‌­توانند جای آن را بگیرند. این سونوگرافی در حدود هفته 18 تا 22 بارداری انجام می‌­شود و در آن تمام جزئیات سر تا پای جنین بررسی شده تا از عدم وجود هرگونه نابهنجاری در جنین مطمئن شوند. اگر جنین طبق نتایج غربالگری­‌ها خطر بالای ابتلا به داون نداشته باشد، اما در سونوگرافی مشخص شود در یکی از اعضای خود نابهنجاری دارد، به متخصص ارجاع داده می‌­شود تا درصورت امکان همزمان با پیشرفت بارداری مشکل جنین را هم حل کند.
در ضمن بهتر است سونوگرافی توسط متخصص زنان انجام شود که تخصص کافی در این زمینه را دارد در غیر این‌صورت اولویت بعدی با متخصص رادیولوژی است.

اگر جواب غربالگری­‌ جنین و تست­‌های بعد خطرناک بود به کدام اختلالات اجازه سقط می‌­دهند؟
- جنین­‌های مبتلا به سندرم داون
- سندرم ترنر
- تریزومی­های ۱۳ و ۱۸
نقایص جنینی که یا مغایر با حیات جنین باشد و یا باعث آزار جدی یا همان عسر و هرج خانواده گردد مانند هیدروسفالی‌­های خیلی شدید، مننگوسل و مننگومیلوسل درصورتی که قبل از هفته 19 بارداری مشخص شود اجازه سقط داده می‌شود.