ایمنی در برابر کرونا، تنها با واکسن

عضو کمیته اپیدمیولوژی کووید- ۱۹ وزارت بهداشت ضمن تعریف ایمنی جمعی در مقابل یک بیماری و راه‌های رسیدن به آن، گفت: ایمنی جمعی مطلوب کووید - ۱۹ قطعا از طریق واکسن خواهد بود؛ یعنی با استفاده از واکسن افراد ایمن شده و زنجیره انتقال متوقف می‌شود.

دکتر احسان مصطفوی، ایمنی جمعی را نوعی محافظت از بیماری‌های عفونی معرفی کرد و گفت: ایمنی جمعی زمانی روی می‌دهد که درصد قابل توجهی از یک جامعه در برابر عفونت از طریق ابتلا به بیماری یا واکسیناسیون ایمن شوند و به این شکل، می‌توان از افرادی که ایمن نشده‌اند هم در مقابل ابتلا به بیماری محفاظت کرد.

وی افزود: در جمعیتی که بخش زیادی از افراد از ایمنی برخوردار هستند، چنین افرادی در انتشار بیماری سهمی نخواهند داشت و زنجیره‌ انتشار بیماری مختل می‌شود که این امر یا سبب توقف یا کند شدن گسترش بیماری می‌شود. هرچه نسبت افراد ایمن در این جامعه بیشتر باشد، احتمال تماس افراد غیرایمن با افراد بیمار کمتر می‌شود و به محافظت آن‌ها از عفونت کمک می‌کند. برای ایمنی جمعی بر اساس نوع بیماری عفونی، درصدی را برای ابتلا یا واکسینه شدن اعلام می‌کنند که با توجه به نوع بیماری عفونی و میزان سرایت پذیری آن بین ۶۰ تا ۹۰ درصد جامعه را شامل می‌شود.

مصطفوی ادامه داد: از طرفی باید توجه داشت که ایمنی جمعی فقط در مورد بیماری‌های عفونی‌ای مطرح است که در آن‌ها انتقال از یک فرد به فرد دیگر مطرح باشد. واکسیناسیون گروهی برای القای ایمنی جمعی در جلوگیری از شیوع بسیاری از بیماری‌های عفونی موفقیت‌آمیز بوده‌ است. ایمنی جمعی ایجاد شده از طریق واکسن به ریشه کن کردن آبله در سال ۱۹۷۷، و به کاهش فراوانی سایر بیماری‌های عفونی نظیر سرخک و فلج اطفال کمک کرده‌ است.

وی با تاکید بر اینکه باید مدنظر داشت که واکسن‌ها به‌ طور معمول اثربخشی صددرصد هم ندارند، تصریح کرد: ممکن است سیستم ایمنی برخی از افراد پاسخ ایمنی کافی به واکسن‌ها برای مصونیت طولانی مدت ایجاد نکند، بنابراین بخشی از کسانی که واکسینه می‌شوند ممکن است ایمنی در برابر بیماری نداشته باشند. مثلا میزان اثربخشی واکسن آنفلوانزای فصلی را در حد ۷۰ درصد مطرح می‌کنند. در مورد بعضی از واکسن‌ها هم نیاز به تزریق واکسنِ یادآور برای حفظ ایمنی در بدن افراد است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در مورد پاندمی کروناویروس هم بعضی کشورها مانند سوئد برای کنترل آن در ماه‌های اول به نظر می‌رسد سیاست ایمنی جمعی را دنبال کردند که نتایج آن رضایت بخش نبود و منجر به شکست و عذرخواهی رسمی هم شد. در حال حاضر جامعه علمی دنیا از بحث ایمنی جمعی کروناویروس از طریق ابتلا به بیماری مطمئن نیست. امروزه مشخص شده است که ایمنی جمعی در کووید-۱۹ می‌تواند منجر به مرگ یا ابتلای تعداد زیادی از افراد یک جامعه شود.

وی حرکت به سمت ایمنی جمعی از طریق ابتلا به بیماری را سیاست پذیرفته شده‌ای در سطح جهانی و در ایران ندانست و اظهار کرد: در مسیر رسیدن به این نوع از ایمنی، تعداد زیاد و قابل توجهی فوت می‌کنند و عده‌ زیادی هم بد حال می‌شوند. البته هنوز شواهد معتبری هم نداریم که کسانی که مبتلا می‌شوند ایمنی طولانی مدت و موثر خواهند داشت. باید توجه داشت وقتی می گوییم درصدی از افراد به کووید-۱۹ مبتلا شده اند این به آن معنی نیست که این افراد لزوما همگی ایمن شده‌اند، هنوز نمی‌دانیم که آیا ایمنی به صورت دائمی یا به صورت موقت ایجاد می‌شود و اینکه این ایمنی چه مدتی دوام دارد.

رییس پایگاه تحقیقاتی بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران، تاکید کرد: ایمنی جمعی مطلوب کووید-۱۹ قطعاً از طریق واکسن است، یعنی با استفاده از واکسن اکثر افراد ایمن شده و زنجیره انتقال متوقف می شود.

وی همچنین تاکید کرد: البته در مورد واکسن هم باید واقع بین باشیم، زمان دستیابی به واکسن مناسب کووید-۱۹ هنوز مشخص نیست، واکسن تولید شده قطعا اثربخشی ۱۰۰ درصد نخواهد داشت و در عین حال تا دستیابی همه‌ جامعه جهانی به این واکسن زمان زیادی لازم است؛ بنابراین تا دسترسی به واکسن و درمان مناسب، باید همچنان ملاحظات بهداشتی گفته شده نظیر فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در فضاهای عمومی و سربسته را رعایت کنیم.