روش صحیح فرزند پروری، عوارض والدین حمایتگر

کسانی که دهه ۶۰ و قبل از آن متولد شده اند به یاد می آورند که آن موقع پدر مادرها مثل امروز درگیر فرزندان خود نبودند. همین که به مدرسه می رفتیم و آخر سال مردود نمی شدیم کفایت می کرد. اما در دو دهه اخیر به این طرف شرایط به کلی دگرگون شده است. پدر و مادرها مراقبت بسیار بیشتری از فرزندان خود دارند مرتب با معلم و مدیر و مربی مدرسه در تماسند و بچه ها نیز به نوبه خود و نسبت به بچه هایی که ۳۰ سال قبلتر کودکی کرده اند بیشتر به حمایت والدین خود متکی اند. در این میان گروهی از والدین بیش از اندازه و به گونه ای افراطی در امورات روزانه فرزندان خود مداخله می کنند. اگر غذایی باب میل فرزندشان نیست بلافاصله غذای مورد نظر او را تدارک میبینند حتی اگر به میهمانی رفته باشند یا آنکه مدام با معلم و مدیر مدرسه فرزندشان در تماسند تا مطمئن شوند که بهترین امکانات در اختیار او قرار می گیرد و یا خواهان برد همیشگی فرزندان خود در هر مسابقه، آزمون یا چالشی هستند.
مطالعات دانشمندان امور تربیتی نشان می دهد که فرزندان این والدین به نسبت دیگران میزان بیشتری از اضطراب، ناشادی و خودشیفتگی را تجربه می‌کنند و در بزرگسالی نیز با مشکلات بیشتری درگیر خواهند بود. اگر شما هم از آن دسته والدینی هستید که مدام مراقب‌ید تمام موانع را از سر راه فرزند خود بردارید و چارچوب های سفت وسختی را برای لحظه لحظه زندگی او در نظر گرفته اید لازم است در روش خود تجدیدنظر کنید چرا که این شیوه فرزند شما را آسیب پذیر می کند.

فرزندپروری هلی ‌کوپتری
بحث نوظهور شیوه فرزند پروری هلیکوپتری به تازگی مورد توجه محافل علمی مختلفی قرار گرفته است و مطالعات بسیاری راجع به آن انجام شده است. شمار زیادی از والدین به طور منظم با معلمان فرزندان خود تماس می گیرند و از آنها در مورد نمرات کودکان و پیشرفت دانش آموزان از نظر درسی و همچنین اخلاقی پرس و جو می کنند. چنین پدران و مادرانی به "والدین هلیکوپتری" معروف شده اند.
آن دسته از والدینی که این استراتژی را به عنوان متد تربیتی اصلی خود انتخاب کرده اند، بسیار بیش از نیاز واقعی فرزندان خود در زندگی آنها مداخله می کنند. این والدین هلیکوپتری بیش از اندازه از فرزندان خود حمایت می کنند و به دنبال ایجاد شرایطی پایدار هستند که از هر گونه اتفاق خارج از چهارچوبی عاری باشد.
این روزها شیوه فرزند پروری هلی‌کوپتری بیش از همه گریبان گیر کودکان مدرسه ای و در نتیجه منجر به تشدید اختلافات تفکری میان خانواده ها و فرزندان آنها شده است. از جمله بزرگترین عوارض این رفتارهای تربیتی می توان به اضطراب افزایش یابنده و خودشیفتگی اشاره کرد.

فرزند پروری افراطی چیست؟
والدین امروزی در مقایسه با دهه ۱۹۸۰ ساعات بیشتری از روز را صرف توجه به امور تربیتی فرزندان خود می ‌کنند. این توجه حوزه وسیعی از فعالیت‌ های کودکان را در بر می‌گیرد و به نوشته این نشریه باعث می‌شود تا این کودکان تصور دقیق و روشنی از وضعیت عینی و شرایط واقعی که قرار است در بزرگسالی با آن مواجه شوند نداشته باشند. این امر به وابستگی بیش از حد آنها به والدین می انجامد که عوارضی از جمله احساس اضطراب و استرس در زمان غیاب والدین و نیز خودشیفتگی و خودمحوری را در پی دارد. عواملی که در بزرگسالی میتواند موجب سرخوردگی، ناخرسندی و عدم موفقیت آنها در زندگی شخصی و اجتماعیشان شود.
والدین هلی ‌کوپتری به‌ شدت حمایتگر هستند و بیش از حد مسئولیت کودک را به عهده می ‌گیرند، به ‌طوری که انگار همیشه نخ‌هایی نامرئی بین والدین و کودک وصل شده است. برای مثال، اگر کودک کفش ورزشی‌اش را در خانه جا بگذارد، کفش را برایش به باشگاه می‌برند یا اگر تکالیفش را تمام نکند، برایش انجام می‌دهند. چنین والدینی در پارک مدام اطراف کودک خود هستند یا هر ۳۰ دقیقه دست‌های او را ضدعفونی می‌کنند.
والدین با سبک فرزندپروری هلی‌کوپتری بسیار مضطرب و کنترل‌گر هستند. اغلب آن‌ها افرادی کمال‌پرست‌اند که فشار زیادی به خود می‌آورند و کودک را بازتاب موفقیت‌هایشان می‌دانند. درنهایت، تمامی این فشارهای والدگری آن‌ها را در معرض افسردگی، دلزدگی و خستگی مفرط قرار می‌دهد. اضطراب کنترل‌نشده منشأ بسیاری از مشکلات جسمی مانند مشکلات گوارشی (تهوع، اسهال)، بی‌خوابی، ضعف سیستم ایمنی و حتی بیماری قلبی است.
طبیعی است که هر پدر و مادری بهترین ها را برای فرزند خود می خواهد. اما گاهی اوقات این علاقه و دلسوزی حالتی افراطی به خود می گیرد که مضرات متعددی را به همراه خواهد داشت. کودکانی که به اندازه متعادل عشق، محبت و توجه از جانب والدین خود دریافت می کنند، در آینده نیز شخصیت هایی مقاوم و با سطح استرس کمتر را توسعه خواهند داد و در مقابل کودکانی که والدین آنها از استراتژی تربیتی هلی‌کوپتری بهره میگیرند در آینده با مشکلات بسیاری از جمله کاهش اعتماد به نفس، خودبزرگ بینی و پرخاشگری را تجربه خواهند کرد.

تست فرزند‌پروری هلی ‌کوپتری
حال از کجا بدانیم که در حال زیاده روی هستیم و واقعا فرزند خود را به شیوه هلیکوپتری تربیت می‌کنیم یا خیر؟

آیا شما پدر و مادر هلی ‌کوپتری هستید؟
اگر فرزندتان در یک امتحان نمره پایینی بگیرد، آیا شما با معلمش تماس می‌گیرید تا علت کم شدن نمره او را متوجه شوید؟
اگر فرزندتان شب را در بیرون از خانه با دوستانش سپری کند، آیا در تمام‌مدت منتظر بازگشت وی مانده و نگران هستید؟
آیا به‌طور مرتب اتاق فرزندتان را تمیز می‌کنید؟
آیا همیشه در انجام تکالیف فرزندتان به وی کمک می‌کنید و حتی گاهی اوقات به جایش تکالیف را انجام می‌دهید؟
اگر کودکتان در مدرسه با دوستانش مشکل پیدا کند، سریع گوشی تلفن را برداشته و با منزل آن‌ها تماس می‌گیرید؟
زمانی که حوصله فرزندتان سر می‌رود، شما برای وی سرگرمی پیدا می‌کنید؟
با بروز کوچک‌ترین درگیری بین فرزندتان با همکلاسی‌هایش در مدرسه، سریعاً به معلمش اطلاع می‌دهید؟
در همه اماکن مثل سایه دنبال فرزندتان هستید و همیشه کار‌های وی را زیر نظر دارید؟
هر روز کیف فرزندتان را آماده می‌کنید و هنگام رفتن به اردو تمام لوازم مورد نیازش را جمع‌آوری و مهیا می‌کنید؟
در بسیاری از مواقع وظایفی را که به عهده فرزندتان گذاشته می‌شود شما انجام می‌دهید؟

نحوه تفسیـــــر تست
اگر از میان سؤالات بالا به ۵ تا ۷ سؤال پاسخ مثبت دادید باید گفت: نظارت شما روی کودکتان کمی بیش از حد مجاز است، اما در عین حال فرصت‌هایی را هم به آن‌ها می‌دهید تا خودشان وظایف و مسئولیت‌هایشان را انجام دهند.
اگر به ۷ سؤال یا بیشتر پاسخ مثبت دادید، متاسفانه باید گفت که شما یکی از والدینی هستید که به جای فرزندتان زندگی می‌کنید. کودکان شما هیچ فرصتی برای تجربه زندگی ندارند و اگر به این روش ادامه دهید شاید مجبور شوید تا آخر عمر بار مسئولیت‌ها و اشتباهات آن‌ها را به دوش بکشید.

بررسی علمی فرزندپروری هلی ‌کوپتری
مطالعات محدودی در این زمینه وجود دارد اما در سال ۲۰۱۵ پژوهشی به انجام رسید که در آن ۵۶ تن از والدین هلیکوپتری کودکان تا ۸ سال مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. لازم به ذکر است که شرکت کنندگان یا وابسته به استراتژی تربیتی استبدادگرا بودند و یا اصولا افرادی با سطح اضطراب بالا محسوب می‌شدند.
با توجه به یافته های پژوهشی، فرزندان این خانواده ها نه تنها بسیار خودشیفته بودند بلکه در عین حال سطح اعتماد به نفس پایینی داشتند و همین موضوع منجر به عدم توانایی آنها برای ایجاد روابط اجتماعی پایدار و موثر شده بود. آنها غالبا سعی می کردند هر مشکلی را از مسیر دعوا و بحث حل و فصل کنند.
این که چرا شیوه فرزند پروری هیلکوپتری روز به روز بیش از گذشته در حال افزایش است، به صورت های مختلفی تفسیر شده است. برای مثال شماری از محققان معتقد هستند که فشارهای اقتصادی منجر به تشدید چنین الگویی خواهد شد. در واقع آنها تصور می کنند که با اعمال حساسیت بیش از حد نسبت به کودکان خود، آنها را برای دست یابی به شغلی پر درآمد در آینده آماده خواهند کرد.
بهترین روش ممکن که البته بسیار هم ساده است فرصت دهی به فرزندان برای تجربه زندگی و درس گرفتن از اشتباهات خود است. بدین ترتیب تنها زمانی به فرزندتان کمک کنید که از شما بخواهد و این حمایت دلسوزانه را تبدیل به عادت یا روتینی همیشگی نکنید. در مجموع توصیه می شود در برابر فرزندان خود انعطاف پذیر باشید و گاهی اوقات به جای دنبال کردن کودک، تنها از احساس پدری و یا مادری لذت ببرید.

توصیه ‌های کاربردی
برای کودکان خود چالش‌هایی متناسب با سن آنها ایجاد کنید و بگذارید تا آنها خود از پس مواجهه با چالش برآیند. این چالش میتواند خرید از مغازه، پرسیدن آدرس از شخص غریبه، تنها ماندن در منزل،
در روابط میان بچه ها با یکدیگر تا حد امکان دخالت نکنید حتی اگر دعوایشان شده باشد. بگذارید کودکان خود توانایی ایجاد رابطه و حل و فصل مسائلشان را تجربه کنند.
بگذارید کودکان خطر کنند. این شهامت را در وجود فرزند خود پرورش دهید تا مسایل جدید را امتحان کند. غذاهای جدید امتحان کند، با افراد جدید دوست شود یا سه‌چرخه سواری را امتحان کند. به او بیاموزید بدون خطر کردن در زندگی نمی‌تواند موفق شود. البته میزان این ریسک ها باید کنترل شده و اصطلاحا سالم باشد.
بگذارید کودکان اشتباه کنند. یکی از نتایج خطر کردن فرزندان، این است که اشتباه کنند. بگذارید اشتباه کنند و جلوی اشتباه را نگیرید. این گونه کودک می آموزد اشتباه کردن جزوی از زندگی است و این به رشد اعتمادبه‌نفس او کمک می‌کند.
برای کودکانتان میانبر نزنید. مسلم است که شما بهترین‎‌ها را برای فرزندتان می‌خواهید. اما پدر یا مادری که به معلم مدرسه التماس می‌کند نمره اضافی به فرزندش بدهد، به نفع او عمل نمی‌کند. در حقیقت ولخرجی یا دست و دلبازی در دادن امتیاز به فرزند، حاوی این پیام است که به او اطمینان و اعتماد ندارید.