گاز روده کودکان، علائم چیست؟

اگر چه گاز روده می ‌تواند کودکان را به دردهای ناشی از این گاز دچار کند، اما باید بدانید که شکل‌‌ گیری این گازها به ‌خصوص در بدن نوزادان و شیرخواران عادی است.
نشانه‌ها و علائم خاصی هستند که نشان می‌دهند مشکل گاز روده در کودک شما چیزی بیشتر از مشکلات عادی و رایج است مثل بهانه‌گیری بیش از حد، مدفوع شُل یا بدبو، اختلال در غذا خوردن، خوب نخوابیدن و گریه‌های طولانی‌مدت به‌دلیل دردهای ناشی از گاز روده. مجموعه این علائم می‌تواند نشانه ابتلای کودک به کولیک هم باشد. البته برخی کودکان هم با وجود داشتن گاز روده شاد هستند، خوب غذا می‌خورند و گاز روده مشکلی برایشان ایجاد نمی‌کند.

بهترین شیرخشک ‌ها برای گاز روده کودکان
والدینی که با مشکل گاز روده برای کودک مواجه می‌شوند، بهتر است که اول شیرخشک کودک را تعویض کنند و سراغ محصولات تازه‌ای بروند. اگرچه بسیاری از شیرخشک‌ها برای کودکان دارای مشکل گاز روده طراحی می‌شوند، اما باز بهتر است که والدین در انتخاب شیرخشک به این نکته توجه داشته باشند.
گاهی اوقات هم بهتر است که شیرخشک‌های مبتنی بر شیر و غنی‌شده با آهن کنار گذاشته شوند تا شرایط کودک با شیرخشک‌های دیگر بررسی شود. مثلا در موارد بسیار نادری، بعضی از کودکان به کمبود مادرزادی لاکتاز مبتلا هستند و درنتیجه بدن‌شان نمی‌تواند لاکتوز (قند شیر) را هضم کند. تهیه شیرخشک بدون لاکتوز هم ضرورتی ندارد، مگر این‌که کودک شما اخیرا به عفونت ویروسی (همراه با اسهال شدید) مبتلا شده باشد.
پس مساله تحمل‌ناپذیری لاکتوز در میان نوزادان و شیرخواره‌ها عمدتا جدی نیست، درحالی که آلرژی آنان به پروتئین‌های شیر باید جدی گرفته شود. در این موارد، تهیه شیرخشک‌های مبتنی بر سویا ایده خوبی خواهد بود. البته با توجه به این‌که بسیاری از این نوزادان ممکن است نسبت به سویا نیز آلرژی داشته باشند، والدین باید گزینه‌های ضدآلرژی (hypoallergenic) را برای کودک انتخاب کنند.
به یاد داشته باشید که شیرخواره‌هایی که نسبت به سویا و شیر آلرژی دارند، معمولا با علائمی فراتر از گاز روده مواجه می‌شوند که عبارتند از اسهال، استفراغ، کهیر، خس‌خس سینه، مدفوع خونی و تحریک‌پذیری عصبی.

شیردهی به نوزاد و دردهای ناشی از گاز روده
مادران شیرده هم باید دردهای ناشی از گاز روده را در کودک جدی بگیرند، خصوصا اگر کودک دچار گاز بیش از حد شود یا علائم دیگری را نیز همراه با این مشکل تجربه کند. قبل از این‌که رژیم غذایی خودتان را با هدف حل کردن مشکل گاز روده در کودک تغییر دهید، ابتدا مصرف همه انواع شیر و فرآورده‌های لبنی را به مدت یک هفته یا بیشتر کنار بگذارید. اگر این کار به برطرف شدن مشکل کودک کمک کرد، یعنی کودک احتمالا به تحمل‌ناپذیری پروتئین شیر (کولیت آلرژیک) مبتلا است و بدنش نمی‌تواند پروتئین‌های شیر مصرفی شما را هم که وارد شیر مادر می‌شوند، تحمل کند. البته این اتفاق هم لزوما دلیلی برای متوقف کردن شیردهی به کودک نیست. در موارد دیگری هم مادران شیرده باید مصرف مواد غذایی گازساز دیگر را متوقف کنند تا مشکل کودک حل شود.
عدم تعادل هیندمیلک‌ـ‌فورمیلک (foremilk-hindmilk) هم از دیگر مشکلاتی است که می‌تواند کودک را به گازهای روده‌ای زیاد و درد ناشی از آنها دچار کند. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که مادر پستان شیردهی را به‌موقع جابه‌جا نمی‌کند و اجازه نمی‌دهد که کودک ابتدا از یک پستان به اندازه کافی شیر دریافت کند. کودک در این حالت بیش از حد فورمیلک دریافت می‌کند که قند زیادی دارد و باعث شکل‌گیری گازهای روده‌ای زیادی می‌گردد. اما اگر مادر به کودک اجازه دهد که روند دریافت شیر از یک پستان را کامل سپری کند، هیندمیلک مناسب هم وارد بدن نوزاد می‌شود که حاوی چربی بیشتر و قند کمتر است و درنتیجه گاز روده‌ای کمتری به‌وجود می‌آورد.

گازهای روده ‌ای در کودکان بزرگ ‌تر
اگرچه شکل‌ گیری گازهای روده ‌ای در کودکان بزرگ ‌تر هم می ‌تواند عادی باشد، اما همچنان ممکن است بیماری یا مشکل خاصی را نشان دهد؛ مانند تحمل‌ناپذیری لاکتوز، سندرم روده تحریک‌پذیر، سوء جذب مواد مغذی و بیماری سلیاک.
خوش‌ بختانه کودکان بزرگ ‌تر می‌ت وانند علائمی که مشاهده می‌کنند (مانند نفخ، اسهال، درد شکمی و...) را برای والدین توضیح دهند. ضمنا آنها می ‌توانند همزمان شدن بروز علائم با مصرف بعضی از مواد غذایی مانند شیر، بعضی میوه‌ها و بعضی سبزی‌ها را تشخیص بدهند.

اصلاح رژیم غذایی
اگرچه مواد غذایی باعث شکل‌گیری گازهای روده‌‌ای در کودکان می‌شوند، اما والدین نباید رژیم غذایی کودک را بدون مشورت با متخصصان اطفال تغییر دهند. ترفندهای زیر می‌تواند به کمتر شدن گازهای روده‌ای و دردهای ناشی از آنها کمک کنند:
پرهیز از آن دسته مواد غذایی که باعث شکل‌گیری گازهای روده‌ای می‌شوند
خودداری از مصرف آب‌میوه‌های سرشار از سوربیتول (مانند آب سیب، گلابی، انگور و آلو)
پرهیز از خوراکی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند نوشابه‌های غیرشیرین، آب‌نبات، آدامس و...
خودداری از مصرف نوشابه‌های گازدار
غذا خوردن آرام با هدف جلوگیری از ورود هوای زیاد به درون بدن
رژیم غذایی سرشار از فیبر که البته در میان کودکان رایج نیست هم می‌تواند باعث شکل‌گیری گازهای روده‌ای شود. با توجه به این‌که رژیم غذایی سرشار از فیبر در گروه رژیم‌های سالم قرار می‌گیرد، هرگز توصیه نمی‌کنیم که رژیم غذایی کودک را بدون مشورت متخصصان اطفال تغییر دهید.

درمان دردهای ناشی از گازهای روده ‌ای
جلوگیری از مصرف مواد غذایی گازساز معمولا بهترین راهکار برای مقابله با این مشکل در کودکان است، ‌اما چنین کاری عمدتا باید با مشورت متخصصان اطفال انجام شود.
سایمتیکون (Simethicone) از درمان‌های محبوب و اثرگذاری است که اغلب با موفقیت توسط والدین استفاده می‌شود. این دارو در قالب‌های مختلفی، ازجمله قطره‌های خوراکی در دسترس قرار دارد.
مکملی به‌نام بینو (Beano) هم در قالب قطره خوراکی یا قرص جویدنی به فروش می‌رسد که اثربخشی خوبی دارد. این مکمل حاوی آنزیم هضم‌کننده‌ای است که هضم بسیاری از مواد غذایی سرشار از فیبر مانند لوبیا، بروکلی و نان‌های تهیه‌شده از غلات سبوس‌دار را آسان‌تر می‌سازد.
اگر فرزند شما به مشکل تحمل‌ناپذیری لاکتوز دچار است، لزومی ندارد که سریعا شیر گاو و دیگر محصولات لبنی را از رژیم غذایی او حذف کنید. امروزه قرص‌های آنزیم لاکتاز به‌راحتی در دسترس هستند و به‌خوبی به هضم شیر گاو کمک می‌کنند. البته پیش از هر اقدامی حتما با متخصصان اطفال مشورت کنید.