روزنامه اطلاعات: یکی از فرضیههای روانشناختی رشد این است که بازی، رشد هوشی کودکان را تسریع میکند. در تأیید این فرضیه مطالعاتی انجام گرفته است. براساس نتایج این مطالعات کودکان در هنگام بازی، آزادانه آزمایش میکنند و براساس نتایج آزمایش خود تجربه میاندوزند و باز از طریق بازی تجربیاتشان را جذب میکنند. سه نوع یادگیری در فرآیند بازی حاصل میشود:
1.یادگیری درباره خود و یک احساس مثبت و شایستگی نسبت به خود
این ارزش یا این کارکرد وقتی اهمیت خود را جلوهگر میکند که به یاد آوریم کودکان باید درباره خودشان احساس خوبی داشته باشند و بتوانند احساس استقلال و خودانضباطی را در خود رشد دهند.
.2یادگیری درباره دیگران و جهان اطرافشان
کودکان میتوانند توانایی توسعه دادن آگاهی خود نسبت به دیگران را بیاموزند. به عبارتی دیگر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی گوناگون و شرکت در جهان پیرامون، همچون قدردانی از ارزشهای والدین و جامعه بزرگتر را بازی به کودکان میآموزد.
.3 یادگیری حل مسائل
این آموزش با یک نیاز اساسی انسانی در ارتباط است. نیاز به توانمندی انسانی، توانمندی هوشمندانه و اجتماعی برای پیش بردن اهداف و رسیدن به آنها. این نیاز از طریق حل مسائل برآورده میشود و بازی امکان حل مسائل را به کودکان میآموزد. کودکان باید بدانند که چگونه حدس بزنند، تجربه کنند و در بحثها مشارکت جویند. در همان حال باید سازگاری داشته باشند و بتوانند در گروه عضو شوند.
پس هر زمان که انگیزههای آنان به طریقی اصولی راهنمایی شود و فرصت مناسب برای فعالیت به آنان داده شود، آنها توانایی یادگیری مطالب بسیاری را دارند و به تدریج قادر به کشف و حل مشکلات خواهند شد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که سه عامل برای یادگیری ضرورت دارد، استعداد یادگیری، فرصت و امکان یادگیری و راهنماییهای درست برای سریع و خوب یادگرفتن. در بازی است که کودک فرصت مییابد تا نیروهای بالقوه خود را به نیروهای بالفعل تبدیل کرده و با راهنماییهای مناسب بر یادگیریهای خود بیفزاید.
ارزش اجتماعی بازی
بازیها در اجتماعی شدن کودکان سهم بسزایی دارند. کودکان اغلب برای اولین بار از راه بازیهای جمعی به ارزش کودکان دیگر که بازی بدون آنها مقدور نیست، پی میبرند. به وسیله بازی آنها یاد میگیرند که چگونه یکدیگر را قبول داشته باشند. درباره قوانین بازی توافق کنند و به طور گروهی به بازی بپردازند.
مفاهیم همکاری، پیروزی بر رقیب، شکست، همچشمی و برتریطلبی، اغلب در بازیهای جمعی استنباط شده و رشد مییابد. از سوی دیگر کودک در ضمن بازی با رفتار بزرگسالان و نقشی که خود او در آینده باید ایفا کند، آشنا میشود و قدرت جسمانی، بیانی، ذهنی و استعداد خود را در برقراری ارتباط با دیگران گسترش میبخشد. طی بازی است که کودکان ارزشهای اجتماعی جامعهای را که بدان تعلق دارند، درونی میسازند و در نهایت بازی به سازگاری کودک با محیط اجتماعی او کمک میکند.
ارزش اخلاقی بازی
بازی یکی از مهمترین عوامل مؤثر در تربیت کودک است زیرا در هنگام بازی، او درمییابد که اگر بخواهد فرد قابل قبولی محسوب شود باید درستکار، راستگو و عادل باشد. به علاوه نفس خوب یا بد بودن و چگونگی آن از طریق بازی پی برده میشود.
خصایص اخلاقی که در ضمن بازی شکل میگیرد، بر رفتار کودک در زندگی روزانهاش تأثیر میگذارد و در عین حال صفات و خصایصی که کودک در تعاملهای روزمرهاش با همسالان و بزرگسالان کسب میکند، در بازی تکامل یافته و مستقیماً تجربه میشود.
همچنان که بازی، حس مسئولیت در مقابل جمع، حس دوستی و رفاقت و تفاهم، هماهنگی برای رسیدن به هدف مشترک، حس انجام وظیفه، روش عادلانه حل مناقشات، حس احترام به بزرگترها و مهربانی نسبت به کوچکترها را در کودک رشد میدهد. همچنین رعایت ادب و نزاکت، ابراز نیکخواهی، کمک به دوستان، ابراز دلسوزی، شریک کردن دیگران در وسایل بازی و شادیهای خویش، مواظبت از دیگران و مشارکت در غمهای آنها در بازی شکل میگیرد و کودک را برای زندگی در جامعه بزرگتر آماده میکند. از این روست که میتوان گفت: کودک، نیک و بد رفتار و اعمال خود را در بازی بهتر درک میکند.
ارزش اقتصادی بازی
اولین درس اقتصادی بازی مصرف مطلوب و صحیح انرژی انسانی است. در صورتی که این انرژی در راههای نامطلوب مصرف شود، نتیجهای جز زیان به بار نخواهد آورد. به علاوه فراهم کردن فرصت و امکان بازی برای کودکان خود بزرگترین و انسانیترین راه حفاظت از بهترین نیروی انسانی و آیندهساز است.
بازی از دو طریق در رشد عاطفی کودک تأثیر دارد: یکی این که به او میآموزد چگونه عواطف خود را در حالات مختلف و در زمانها و مکانهای متفاوت بروز دهد و دیگر آنکه کودک یاد میگیرد که چگونه عواطف خود را در اختیار بگیرد.
بازی کودک کاملاً خودانگیخته است و هیچ هدف ثانوی را تعقیب نمیکند. بازی برایش لذتبخش و هدف اصلی است. چنین فعالیتی است که از استعداد و نبوغ ذاتی ناشی میشود و عامل مهمی برای آشکار شدن آن است.
فقط در حال بازی انسان واقعاً خودش است. شیللر
چرا نباید کاری را انجام دهیم که برای ما مثل بازی و تفریح باشد و لذت و شادی برایمان به همراه داشته باشد؟ ما باید اهمیت بازی کردن را در دستیابی به موفقیت درک کنیم و در واقع تنها موردی که در مسیر موفقیت باید آن را جدی بگیریم اختصاص دادن زمان و فضایی به بازی است.
بازی کردن به ذهن این فرصت را میدهد تا قدرت نهفته خود را بدون کوچکترین هراسی از عدم تأیید و رد شدن در آزمایش راههای جدید، ریسک کردن و ماجراجویی در تصمیمگیریهای فرد جاری سازد. قدرتی که از نظر دیگران عجیب، خارقالعاده و گاهی اوقات دیوانگی نامیده میشود ولی درعینحال فرد را به موفقیتهای خیرهکنندهای میرساند. اگر انتخاب با خودتان بود آیا نمیخواستید فقط کارهایی را که دوست دارید انجام دهید؟ انجام کار مورد علاقه یکی از رازهای موفقیت و شادمانی است.
اگر از کاری که انجام میدهید لذت نبرید و با آن شاد نباشید در حال هدر دادن فرصتهای خود برای رسیدن به موفقیت هستید. فرد گراتزون
بیشتر اختراعات، اکتشافات، پیشرفتها، تئوریها و نظریهها تحت تأثیر بازی و یا به هدف لذت بردن از یک بازی به وجود آمده است. برادران رایت بههیچوجه ارزش سرگرمی و تفریح خود را ،که دوچرخهسواری و جمعکردن قطعات دوچرخه بود، درک نمیکردند و تصوری از این نداشتند که سرگرمی آنان روزی به ساخت هواپیما منجر خواهد شد.
موسی توماج ایری