آموزش توالت به کودک، چه زمانی برای مناسب است؟

دکتر فریبا عربگل: آموزش توالت (Toilet Training) یعنی آنکه کودک طرز صحیح استفاده از توالت را بیاموزد، نیاز به دستشویی کردن، شستن کند، طرز صحیح دستشویی کردن، شستن و پاک کردن خودش و شستن دست‌ها و خشک کردن آنها را بیاموزد.

کودکان معمولا تا سن ٥-٤ سالگی در این مورد نیاز به کمک دارند. اکثر کودکان کنترل عضلانی برای تنظیم خود را بین سن ١٨ ماهگی و ٣ سالگی بدست می‌آورند.

ولی کودکانی که ناتوانی دارند نمی‌توانند تا سنین بالاتر این کنترل را بدست آوردند. البته علاوه بر سن کودک، آمادگی او نیز برای این آموزش مهم است. مثلا اینکه کودک باید بتواند بنشیند و بتواند حداقل برای ٥ دقیقه آرام بازی کند، قادر به همراهی و کمک کردن برای پوشیدن و درآوردن لباسش باشد.

رفتارهای تقلیدی را نشان دهد، توانایی فهمیدن و دنبال کردن دستورات ساده را داشته باشد، در مرحله لجبازی و منفی گرایی نباشد، حرکات روده و فعالیت آن در زمان‌های خاصی از روز تنظیم شده باشد، توانایی این را داشته باشد که حداقل بتواند برای مدت سه ساعت خودش را خشک نگه دارد و یک نام و اسم برای ادرار و مدفوع داشته باشد.

زمانی که شروع به آموزش توالت می‌کنیم نباید کودک در وضعیت استرس آوری باشد، مثلا زمان‌هایی مثل از شیرگیری کودک، تولد فرزند جدید و تغییرات منزل، زمان‌هایی مناسبی برای شروع آموزش نیستند.

معمولا از زمان شروع آموزش ٦ هفته طول می‌کشد تا کودک آن را بیاموزد.

قبل از آموزش توالت این مراحل را در نظر بگیرید:

برای ادرار و مدفوع کودک نام بگذارید و زمانی که کودک این عمل را انجام داد تکرار کنید که تو، جیش کردی ... تو پی‌پی کردی و ...

اجازه دهید گاه کودک دستشویی رفتن سایر اعضاء خانواده را ببیند و نگاه کند و سوالات خود را بپرسد.

پوشک و کهنه کودک را هرچه زودتر عوض کنید و او را تمیز کنید. تا کودک با این وضعیت احساس راحتی نکند بهتر است پوشک کودک در دستشویی عوض شود.

زمانی که کودک به طور کلامی یا با ژست خود نشان می‌دهد که دستشویی دارد او را تشویق کنید.

در مرحله آموزش توالت نکات زیر را در نظر بگیرید:

لگن یا توالت کودک را به او معرفی کنید. آن را داخل حمام یا دستشویی بگذارید و به کودک بگویی آنجا دستشویی کند.

او را تشویق کنید که چندین بار در روز روی دستشویی یا لگن خود بنشیند، اوایل اجازه دهید که با لباس روی لگن بنشیند تا تجزیه غیراسترس زای نشستن روی لگن با لباس را داشته باشد.

زماین که کودک روی لگن خود نشست اجازه یک فعالیت جالب و خاص را به او بدهید (مثل اینکه عروسکی به دست او بدهید یا تخته و گچی که روی آن را خط خطی کند).

کودک باید فقط زمانی که روی لگن نشسته است حق استفاده از این فعالیت یا بازی خاص را داشته باشد. بدین وسیله شما کودک را برای استفاده از لگن و دستشویی می‌کنید. علاوه بر آن بازی کردن کودک را از حالت مقاومت خارج می‌کند و او را راحت و آرام می‌کند.

بتدریج لباس کودک را در زمان نشستن روی لگن یا دستشویی کم کنید تا زمانی که کودک بدون شلوار و لباس زیر و پوشک راحت روی آن بنشیند.

برای ساعتی به کودک اجازه دهید بدون کهنه و پوشک باشد (حداقل ٣٠ دقیقه) اگر در این زیمان کودک ادار یا مدفوع کند به او توضیح می‌دهیم که کجا حق دارد ادرار کند و کجا نمی‌تواند. لگن را به او نشان دهید و توضیح دهید که باید اینجا دستشویی کند.

زمانی که کودک روی لگن و دستشویی نشست و دفع ادرار یا مدفوع داشت او را تشویق کنید و به او بگویی که به طور مثال: تو پی‌پی کردی حالا باید تو را پاک کنم. اجازه دهید کودک سیفون را بکشد و تمیز کردن دستشویی را ببیند.

در مراحل بالاتر و پس از آنکه کودک در مراحل قبل به موفقیت رسید او را به دستشویی ببرید، کمک کنید تا لباسش را درآورد، روی دستشویی بنشیند، سیفون را بکشد، خودش را پاک کند و دستهایش را بشوید و سپس آنها را خشک کنید.

بتدریج نیاز کودک به کمک شما کمتر خواهد شد و خواهد توانست به طور کامل آداب توالت رفتن را بیاموزد.