لکنت زبان بچه ها، تکرار مکرر کلمات

تبیان: همه ی ما ( بخصوص کودکان که سخن گفتن را یاد می گیرند) بعضاً به هنگام صحبت ، حروف ، کلمات و یا جملاتی را تکرار می کنیم . بنابراین تکرار مکرر کلمه ای ، برای کودک چهار ساله ، چندان غیرطبیعی نیست . بعضی اوقات ، ممکن است کلمات آغازین ( شروع جمله ) به صورت خیلی کشیده ادا شود . مثل « اَه » - « دَ » - « مَن » . و یا این که به هنگام شروع صحبت ممکن است بخشی از کلمات ، معمولاً بخش اول آنها ، تکرار شود .

اگر کودک شما این چنین تکرار کردن کلمات را در موقعیت های مختلف و با کلمات متنوع و بیش از حد عادی از خود نشان می دهد ، ممکن است تا حدی با مشکل گویایی مواجه شده باشد . البته باید توجه داشت که برای کودکان ، تکرار بخشی از کلمات ( معمولاً سیلاب اول کلمات ) ، یک مرحله گذرا در روند صحبت کردن است ، این کار بسیار شبیه به مرحله انجام حرکات ناموزونی است که کودکان وقتی می خواهند راه رفتن یا دویدن را یاد بگیرند از خود نشان می دهند. در هر حال تکرار مکرر کلمات ، یکی از نشانه های اولیه ای است که گفتار درمان در بررسی احتمال وقوع لکنت به آن توجه دارد.

طولانی ادا کردن کلمات

در بعضی از مواقع ، کودکان به جای تکرار کلمات یا صداها ، ممکن است صدای حرف اول کلمه ای را به طور قابل ملاحظه ای کش دهند و طولانی ادا نمایند ؛ مثلاً « م » کلمه مادر را بکشند « مادر» .

این دو علامت اولیه ، یعنی تکرار کلمات و حروف و کشیده ادا کردن صداها ، ممکن است بعضی اوقات تقریباً در همه کودکان مشاهده شود. اما اگر این نوع رفتارهای کلامی بیش از حد عادی ، یعنی به دفعات فراوان و در موقعیت های مختلف در کودک مشاهده شد و احساس کردید که این امر بر توانمندی کودک در برقراری ارتباط کلامی با دیگران تأثیر گذاشته است ، آن وقت لازم است که به طور جدی در فکر اصلاح گویایی کودک خود باشید .

لرزشهای عضلات دستگاه گویایی

گاهی ممکن است متوجه شوید که کودک به هنگام صحبت ( آنگاه که به نظر می رسد در ادای کلمه ای دچار گیر و وقفه زبان می شود ) فک و عضلات کوچک اطراف دهانش حالت تکان یا لرزش پیدا می کند ؛ این قبیل لرزشهای عضلات دستگاه گویایی ممکن است ضعیف یا شدید باشد . این لرزش های عضلانی معمولاً با اختلال گویایی و عدم روانی کلامی همراه است . در این حالت دهان کودک در یک موقعیت خاص دچار تنش و وقفه می گردد و برای لحظاتی کودک قادر به تولید صدایی نیست . لذا کارشناسان گفتار درمانی در بررسی وضعیت گویایی کودک ، به چگونگی احتمال وقوع و استمرار این قبیل لرزشهای عضلانی در دستگاه گویایی کودک توجه خواهند داشت .

تغییر در تن و آهنگ صدا

اگر کودک شما احتمالاً دچار اختلال گویایی شده باشد ( لکنت زبان ) وقتی که سعی می کند کلمه ای را که در آن دچار گیر زبان شده است تلفظ نماید ، ممکن است قبل از ادای کلمه ، تن و آهنگ صحبت او در تلفظ حرفی که به صورت کشیده بیان می شود ، بالا برود. این تغییر غیر عادی صدا ، ممکن است به تدریج بیشتر شده ، یا صدای کودک به طور ناگهانی بلند شود . در هر دو حالت کودک سعی می کند کلمه ای را که احتمالاً در تلفظ آن دچار گیر و وقفه شده ، ادا کند. توجه داشته باشید که این قبیل رفتارهای کلامی کودک حاکی از نیاز او به کمک شماست .

تقلا و تنش

کودک شما ممکن است تلاش و تقلای فراوانی برای بیان و یا به عبارتی رها کردن کلمه ای که در تلفظ آن دچار وقفه زبان گردیده ، از خود نشان دهد و یا وقتی که می خواهد کلمات خاصی را ادا کند دچار اضطراب شده ، دستگاه گویایی او مثل لبها ، زبان و گلو ، و همچنین سینه اش به طور غیر طبیعی دچار تنش فوق العاده شود و البته در موقعیت ها و شرایط دیگری ممکن است تنش کودک در بیان همان کلمات ، چندان قابل ملاحظه نباشد و غیر عادی به نظر نرسد .

بی تردید میزان تقلای کودک در روانی کلامی ، از موقعیتی به موقعیت دیگر فرق می کند. این امر گاهی ممکن است کاملاً آشکار و قابل توجه و در مواقعی نیز بسیار اندک و تقریباً غیر محسوس باشد. همچنین احتمال دارد که تقلای غیرعادی کودک در صحبت کردن ، برای مدت زمان طولانی از بین برود . در هر حالت ، وجود تنش و تقلای غیرعادی در صحبت های کودک ، احتمال وقوع یک مشکل جدی و طولانی در روانی کلامی او را بیشتر می کند.

لحظه ترس

ممکن است به هنگام صحبت کردن کودک و مواجه شدن او با کلمه ی به اصطلاح ترس آور ( کلمه ای که کودک احتمال می دهد در بیان آن دچار گیر و وقفه شود ) امواجی از ترس را در چهره او مشاهده نمایید ؛ اگر چنین است به احتمال زیاد کودک شما با تجارب ناخوشایندی از گیر زبان مواجه شده ، در این جهت تقلاهای فراوانی توأم با عکس العمل های هیجانی برای رها نمودن کلمه ای که در تلفظ آن دچار وقفه شده و یا برای گریز از وقوع احتمالی گیر مجدد زبان از خود نشان داده است . کودک شما بعضاً ممکن است علاوه بر ترس ، به خاطر این که نمی تواند کلمه خاصی را به راحتی تلفظ نماید ، ناراحت شود و گریه کند. او ممکن است در موقعیت های مشخصی از بیان کلماتی خاص دچار ترس و اضطراب شود و یا این که بعضی اوقات اساساً از صحبت کردن هراس داشته باشد . اگر شما بتوانید زمانی که هنوز ترس کودکتان از بیان کلمات ، اندک و گذراست به گونه ای بایسته به او کمک نمایید ، مطمئناً از قوت گرفتن و استمرار ترس کودک در صحبت کردن ، پیشگیری خواهید کرد.

اجتناب و گریز

تجارب ناخوشایند تقلاهای غیرعادی کودک در هنگام صحبت کردن و ترس از تلفظ کلمات موهوم ممکن است به زودی موجب شود که کودک شما به طرق مختلف از صحبت کردن و بیان صحیح کلمه ای خودداری نماید. او ممکن است تلفظ و بیان یک کلمه را تا زمانی که اطمینان حاصل کند که می تواند به سهولت و روانی آن را ادا کند به تأخیر بیندازد . در این حالت ، ممکن است به خوبی متوجه دفعات و میزان مکث های کودک به هنگام صحبت کردن باشید. گاهی از اوقات ، کودک شما ممکن است از حرف زدن اجتناب ورزد یا این که به هنگام صحبت کردن ، از کلمات جانشین و یا بی ارتباط به موضوع و یا صداهای غیرمفهوم استفاده کند. همچنین ممکن است به هنگام صحبت کردن و در همه اوقات برای این که خودش را آماده کند تا کلمات یا جملات مورد نظرش را جور کرده ، بیان نماید ، تأنی و مکث های ظاهراً طبیعی در بیان کلمات و جملات از خود نشان دهد . اما به تدریج این قبیل مکث های به ظاهر عادی ، به تأخیرها و وقفه های غیرطبیعی در بیان مطالب تبدیل خواهد شد . اگر کودک شما حتی زمانی که دقیقاً می داند چه مطلبی را می خواهد بگوید ، صحبت نمی کند ، به احتمال قوی نگران صحبت کردن خود است و با این کار می خواهد تا آنجا که ممکن است از حرف زدن خودداری نماید.

اگر چه در اینجا علائم و نشانه های هشدار دهنده لکنت زبان به طور جداگانه مورد بحث واقع گردید ، باید توجه داشت که این علائم در غالب موارد توأماً ظاهر می شوند. مثلاً واکنش های هیجانی مثل ترس ، و اجتناب از صحبت کردن غالباً همراه با تنش و تقلاهای فوق العاده ی کودک در صحبت کردن ، قابل ملاحظه است و لرزش های عضلات دستگاه گویایی عمدتاً به لحاظ شدت اضطراب و تنش روانی کودک ظاهر می شود .

علائم وقفه زبان ، علائم واکنش کودک

علائم هفت گانه ای که بدان اشاره شد از دو جهت با مکث های عادی کودکان تفاوت دارد . در مورد دو علامت اول (یعنی تکرار مکرر حروف یا کلمات ، و کشیده صحبت کردن یا طولانی ادا نمودن کلمات ) باید متذکر شد که بسیاری از کودکان در صحبت کردن خود ، بدون این که به طور چندان قابل ملاحظه ای از محاوره عادی فاصله داشته باشند دچار این نوع اختلالات گویایی می گردند. البته این نوع اختلالات گویایی( تکرار مکرر حروف و یا کشیده صحبت کردن ) در بعضی از کودکان کاملاً محسوس و قابل توجه است. لذا اگر مشاهده نمودید که کودک شما در موقعیت های گوناگون و به دفعات متعدد دچار این قبیل اختلالات گویایی می شود ، باید این اختلالات را به عنوان علائمی از آغاز لکنت زبان تلقی کنید و اقدامات لازم را در جهت تشخیص دقیق و اصلاح آن به عمل آورید.

پنج علامت بعدی یعنی لرزش عضلات دستگاه گویایی ، بلند کردن تن صدا ، تقلا و تنش ، لحظه ترس و خودداری از صحبت ، وقتی محسوس خواهد بود که کودک شما در صدد نشان دادن واکنش در برابر وقفه های گویایی خودش باشد . این قبیل رفتارهای واکنشی کودک به طور خیلی جدی مانع جریان طبیعی کلام شده ، صحبت کردن او را مختل می نماید. این رفتارها حاکی از آن است که کودک شما سعی می کند در برابر گیرها و وقفه های گویایی خودش کاری بکند . کودک ممکن است متوجه نباشد که رفتارهای واکنشی او در برابر کنش ها یا اختلالاتی است که به طور غیرارادی بروز پیدا می کند . گرچه بعضی از رفتارهای واکنشی کودک مثل تنش روانی عضلانی و گریز از صحبت کردن ، ممکن است در آغاز ظاهراً مفید به نظرش برسد، در درازمدت کاملاً مضر بوده ، اختلال کلامی کودک را بیشتر و شدیدتر می کند و میزان ترس او از کلمات را افزایش می دهد .

وجود این علائم و رفتار کودک حاکی از آن است که کودک شما ممکن است به تدریج دچار لکنت زبان جدی شود ، مگر آنکه در این مرحله شما بتوانید کمک مؤثری به او بنمایید. اگر تاکنون کاری در ارتباط با اختلال کلامی کودک خود انجام نداده اید ، بهتر است او را برای انجام آزمایش های لازم به یکی از مراکز گفتار درمانی یا نزد فرد متخصص آسیب شناسی زبان و گفتار و یا یک گفتار درمانگر مجرب که در زمینه لکنت زبان تبحر دارد، ببرید . ایشان ممکن است بخواهند برای مدتی نحوه صحبت کردن کودک را زیرنظر قرار دهند و یا این که با تشخیص دقیق نوع اختلال گویایی کودک ، برنامه درمانی مناسبی را در نظر بگیرند.

اگر مایل هستید که برای مدتی نحوه صحبت کردن کودک خود را به طور دقیق زیر نظر بگیرید ، بهتر است به چند نکته بسیار مهم توجه داشته باشید . همان طوری که در زمینه های مختلف رشد قابل ملاحظه است ، رشد زبان ( سخن گفتن ) کودک نیز در روندی کاملاً منظم صورت نمی گیرد. لذا شما باید انتظار داشته باشید که در بعضی از موقعیت ها ( در مقایسه با شرایط و موقعیت های دیگر ) کودک شما ممکن است اختلال بیشتری در صحبت کردن نشان بدهد.

بنابراین با توجه به اوقات فراوانی که کودک شما بسیار روان و سلیس صحبت می کند ، از نشان دادن واکنشهای هیجانی در مواقعی که کودک دچار مشکل گویایی می شود ، خودداری نمایید . سعی نکنید هر وقت که کودک دهانش را باز می کند، او را نظاره نمایید. بیش از هر چیز ، به صحبت های او دقیقاً گوش بدهید و سعی کنید در مورد دفعاتی که کودک دچار اختلال تکلمی می شود و نیز کاهش یا افزایش اختلال گویایی ، او به طور صحیح قضاوت نمایید.

زمانی که کارشناس آسیب شناسی زبان و گفتار و یا گفتار درمانگر از شما می خواهند که به موارد خاصی در صحبت کردن کودک توجه کنید ، سعی کنید این کار را با دقت و کاملاً بی طرفانه و بدون دخالت دادن احساس پدری و مادری انجام دهید. این کار ممکن است مشکل باشد ، اما شما می توانید مشاهده مستقل و عاری از احساسی خاص را تجربه کنید و آن را بیاموزید.