نحوه پرورش تفکر در کودکان

فلسفه و کودک: کودکان ذاتاً موجوداتی متفکر، خلاق و کاوشگر هستند که باید استعدادهای بالقوه آنها بخوبی پرورش داده شود. برای رسیدن به این هدف، راههای بسیاری پیش روی ماست که هرکدام به نحوی ما را در دستیابی به آن یاری می‌کند. یکی از این راهها، ارتقاء سطح تفکر خصوصاً تفکر نقاد و خلاق در کودکان است.

اگر فلسفه را به معنای فلسفیدن و تفکر کردن در نظر بگیریم، مفهوم صحیح فلسفه و کودک را در می‌یابیم. با این تعریف، "فلسفه و کودک" بمعنای آموزش "آراء فلسفی" و یا "تاریخ فلسفه" به کودکان نیست، بلکه به معنای پرورش قدرت تفکر و بالا بردن توانایی بحث کردن در ایشان است.

بدیهی است که با اجرای برنامه فلسفه و کودک، غیر از تقویت توانایی‌های یاد شده، نتایج جانبی دیگری نیز بدست خواهد آمد که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ـ رشد اعتماد به نفس و خودباوری در کودکان؛

ـ ایجاد روحیه تعاون و همکاری در ایشان؛

ـ ایجاد علاقه‌مندی به ارتباط کلامی و غیرکلامی با گروه همسالان؛

ـ ارتقاء سطح درسی؛

دست‌اندرکاران طرح فلسفه و کودک عقیده دارند که انتقال مطالب و معلومات و حفظ آنها در ذهن دانش‌آموزان کافی نیست، بلکه آنها باید یاد بگیرند به خوبی گوش دهند، فکر کنند، مباحث را پژوهش و تحلیل نمایند و به راحتی استدلال کرده و در قضاوت هایشان به ملاک ها و معیارهای درست توجه کنند. همه اینها باعث می‌شود تا کودکان در مسائل مختلف، منصف بوده و از خود تعصب بی‌مورد نشان ندهند.

در این فرایند که نوعی کاوش جمعی است، کودکان یاد می‌گیرند که به افکار دیگران احترام گذاشته و آنها را خوب سنجیده و مورد نقد و بررسی قرار دهند و سپس بدون تقلید از دیگران، بهترین‌ها را انتخاب کنند. چنانچه قرآن کریم نیز در سوره زمر می‌فرماید: "بشارت باد به بندگانی که سخنان را می‌شنوند و از بهترین آن‌ها پیروی می‌کنند."

بنابراین اگر کودکان را با این روش پرورش دهیم، مطمئناً آینده درخشانی در انتظار آنها خواهد بود و مشکلات جوانان و جامعه تا حد زیادی رفع خواهد شد. چرا که کلید حل مشکلات، در تفکر صحیح و منطقی است.

از آنجا که انجام موفق هر برنامه‌ای نیازمند بهره‌گیری از تمهیدات لازم است، برای اجرای برنامه "فلسفه و کودک" نیز ابزار مختلفی لازم است که مربی با مهارت خاص خود، از آنها بعنوان زمینه‌ای برای برانگیختن تفکر کودکان استفاده می‌کند و به این ترتیب در شروع و ادامه بحث فلسفی، سعی می‌کند از آنها جهت رسیدن به این هدف استفاده کند و جذابترین و قابل‌دسترس ترین ابزار برای این کار داستان های فکری هستند، چرا که داستان فکری به‌راحتی می‌تواند کودک را جذب، و قدرت تخیل را در او بارور سازد.

داستان فکری مناسب، هیجانات کودکان را برانگیخته و سؤالاتی در ذهن پویای آنان ایجاد می کند که زمینه را برای پرسش و بحث فراهم می‌کند. چنین داستانهایی می‌تواند با ایجاد حس همدلی، مؤثرترین روش برای هدایت کودکان به سمت هدف طرح "فلسفه و کودک" باشد.

لازم به ذکر است که نقش مربی در این پژوهش جمعی، بسیار حساس و مهم بوده و بدست آمدن این مهارت با آموزش‌های خاص امکان‌پذیر می‌گر دد.