سرگرمی بچه ها در تابستان، مراقبشان باشید

مهر: با تعطیلی مدارس و آغاز فصل تابستان ، شور و شعف بچه ها برای گذران اوقات فراغت بیشتر می شود. اما افزوده شدن به حجم ساعات بیکاری و فراغت آنها بدون داشته هیچ برنامه و هدفی، نه تنها مفید و سازنده نیست بلکه می تواند خطرساز و مشکل آفرین باشد. به طوریکه اغلب بچه ها بدون آگاهی از محیط اطراف شان، در مکانهایی حضور می یابند که آثار و تبعات خوشایندی برای آنها ندارد.

محیطهای خطرناک برای کار بچه ها

اینکه کار و تلاش می تواند هم یک تفریح سالم و هم منبع درآمدی برای بچه ها باشد، درست است. ولی متاسفانه وقتی هیچ نظارتی بر محیط کار بچه ها توسط والدین صورت نمی گیرد، نتیجه اش این می شود که در پایان سه ماه تعطیلی تابستان، با دانش آموزانی مواجه می شویم که قید تحصیل را زده و می خواهند به فکر کسب درآمد باشند و یا اینکه بچه هایی را می بینیم که گرفتار معضلات و آسیبهای محیط کار شده اند. کسب و کار به خودی خود امری معقول و قابل قبول است که اغلب نوجوانان و جوانان جامعه فعل خواستن آن را می دانند اما نمی دانند چگونه آن را صرف کنند. به طوریکه با خروج از منزل و در مواجهه با اولین پیشنهاد خوب، به یکباره تصمیم به کار می گیرند. غافل از اینکه محیط کار و افرادی که قطع به یقین به لحاظ سنی و رفتاری با آنها هیچ سنخیتی ندارند، برای ماندن و کار کردن خیلی مهم است. نشست و برخاست با افرادی که از جنس دانش آموزان نیستند، شاید در وهله اول نگران کننده نباشد اما اگر خوب فکر کنیم، می بینیم که سن نوجوانی و دانش آموزی اقتضا می کند که بچه ها در کنار افرادی قرار بگیرند که به لحاظ فکری، به آنها نزدیک باشند.

دوران پرخطر نوجوانی

نـوجـوانـی حساس ‌ترین دوره زندگی انسان است. قرار گرفتن در سن بلوغ جسمی، عاطفی و فکری، برای فرد تبعاتی را به همراه دارد که از جمله آن می‌توان به تفکر درباره زندگی، شرایط موجود و مقایسه وضعیت خانواده خود با اطرافیان اشاره کرد. در چنین سنی رفتارهای هیجانی و پرخطر بیشتر دیده می‌شود و آستانه تحمل پایین می‌آید و تحریک ‌پذیری بالا می‌رود. بنابراین نوجوان دیگر رفتاری را که در کودکی تحمل کرده است، نمی‌پذیرد و در برابر آن طغیان می‌کند. در برخی خانواده‌ها این سرکشی به رفتارهای پرخاشگرانه می‌انجامد و در خانواده‌هایی که بسته‌تر است چون نوجوان مجالی برای بیان نظرات و اعلام مخالفت ندارد دنبال راه دیگری می‌گردد و به این نتیجه می‌رسد که فرار برای او بهترین گزینه است. دکتر مجید ابهری، رفتار شناس و آسیب ‌شناس اجتماعی از افزایش دو برابری درگیری‌ و نزاع‌ خیابانی در فصل تابستان خبر می دهد و می گوید: در پژوهشی که انجام گرفته است، ثابت شده در فصل تابستان‌، درگیری و نزاع‌ خیابانی دو برابر می‌شود. همانطور که بسیاری از سرقتها در زمستان و در طول شب‌ انجام می‌شود، درگیریهای لفظی و فیزیکی نیز با توجه به شروع و ادامه فصل گرما رشد چشمگیری پیدا می‌کند.

از نگاه آسیب شناسی رفتاری، اوقات فراغت، زمان استراحت و متعلق به نوجوانان و جوانان است که باید والدین برای آنها برنامه ریزی کنند و در این رابطه دانش آموزان چند گروه هستند.

گروه اول با تلاش و کوشش زیاد امتحانات خود را با نمرات عالی گذرانده و آماده تحصیل برای سال بعد می گردند. این دانش آموزان بخشی از وقت خود را به مطالعه دروس سال آینده و یا کلاسهای تقویتی و زبان خارجه می گذرانند و یا اینکه برای ورود به دانشگاه آماده می شوند.

گروه دوم دانش آموزانی هستند که به رغم کوشش در بعضی از دروس نمرات خوبی کسب نکرده اند که این دانش آموزان باید دوباره درس گذشته را تکرار کنند و تابستان خود را همراه با مطالعات سپری کنند.

خلاء بی برنامگی

بررسیها نشان می دهد از نظر گذراندن اوقات فراغت حدود ۷۰ درصد از دانش آموزان برنامه خاصی برای تعطیلات تابستان ندارند. تعدادی که توانایی مالی خانواده آنها اجازه می دهد، با ثبت نام در کلاسهای ورزشی، موسیقی، زبان خارجه و... وقت خود را سپری می کنند و گروهی دیگر همراه با پدران خود مشاغل آنها را دنبال می کنند و گروه بعدی در بعضی مساجد و مدارس که دارای پایگاههای تابستانی هستند ثبت نام کرده و برنامه های آموزشی را دنبال می نمایند. آخرین گروه که با بازیهای رایانه ای یا حضور در کوچه و خیابانها اوقات خود را می گذرانند و با جمله "حوصله ام سررفته"، حوصله دیگران را سر می برند و این گروه شامل اکثریت دانش آموزان ما بوده که مخصوصاً در اغلب شهرستانها می توان آنها را مشاهده کرد. بسیاری از معضلات اخلاقی و فرهنگی در میان نوجوانان و جوانان در اثر نبود برنامه‌ریزی جدید برای گذران اوقات فراغت در بین آنها بوده است. اگر برای ایام تابستان برنامه‌ریزی نشود و نظارت روی دانش‌آموزان نباشد، به عنوان تهدید جدی تلقی خواهد شد. روان‌شناسان معتقدند برای اینکه بتوان علل افزایش جرم در فصل تابستان را مورد کنکاش قرار داد، بایستی شرایط دوران نوجوانی را جستجو کرد. زیرا نوجوانی دوره‌ای است که فرد انرژی زیادی دارد و این انرژی باید بخوبی تخلیه شود. این مسئله باید باعث رشد نوجوان شود و برای نوجوان و جامعه منشأ اثر باشد. نوجوان انرژی زیادی دارد که اگر نتواند بخوبی آن را تخلیه کد، به شیوه نادرست تخلیه‌اش می‌کند. اگر نتوانیم این هیجان را به نحوی هدایت کنیم که به درستی تخلیه شود، ممکن است که هیجان‌خواهی، نوجوان را به سمت فعالیتهای خطرناک سوق دهد.