مشکلات ادبیات کودک، نظر یکی از نویسنده‌ها

انجمن قلم: نویسنده کتاب پنج جلدی «قصه ما مثل شد» معتقد است: یکی از تنگناهای نشر ادبیات کودک، عدم مطالعات گسترده نویسندگان در حوزه ادبیات کودک و همچنین نداشتن تجربه کافی از واقعیت‌هایی است که کودک در طول زندگی با آن مواجه می‌شود.

محمد میرکیانی نویسنده داستان‌های کودکانه ضمن بیان این مطلب در توضیح وضعیت تالیف در ادبیات کودک به خبرنگار مهر گفت: اغلب نویسندگانی که برای نگارش داستان برای کودک و یا درباره کودک دست به قلم می‌برند از جمله جوانان کم تجربه‌ای هستند که به واسطه داشتن ذوق و قریحه در شعر و نگارش متون ادبی، وارد حرفه نویسندگی می‌شوند و چون تصور می‌کنند که حوزه ادبیات کودک، حوزه راحت و قابل دسترسی است، خود را مشغول می‌کنند و گمان می‌کنند برای گذراندن چند صباح زندگی و یا سرگرمی این حوزه جا برای کار دارد؛ در حالی که چنین نیست. وارد شدن به ادبیات کودک، زمینه گسترده‌ای از مطالعات ادبیات دنیا را می‌طلبد و در این بین، آگاهی از ادبیات کودک در سطح ملی و بین‌المللی از ضروریات است، اما متاسفانه اغلب نویسندگان کودک از چنین مطالعاتی بی‌بهره هستند.

وی در ادامه افزود: یکی دیگر از عوامل موثر برای نگارش داستان‌های کودکانه، داشتن تجربه کافی و البته فنی از زندگی به مفهوم عام و درک دنیای کودکان به معنای خاص است، ولی چون عمده نویسندگان از این تجربه بی‌بهره هستند در گرداب تکرار و تولید آثار بی‌خاصیت در عرصه ادبیات کودک می‌افتند.

نویسنده رمان «تن تن و سندباد» در ادامه افزود: به اعتقاد من، یک نویسنده کودک باید کتاب‌های مختلف در زمینه‌های متفاوت چون تاریخ، روانشناسی، ادبیات و غیره را بخواند و از سوی دیگر مخاطب خود را بشناسد و در کنار تمام این اطلاعات جمعی، خلاقیت و به کارگیری درست آن را در نگارش فراموش نکند و خب، اگر یک نویسنده از مجموع این اطلاعات برخوردار باشد، می‌تواند در راه نگارش ادبیات کودک قدم بردارد.

نویسنده کتاب «قصه ما مثل شد» در پاسخ به این نکته که بسیاری از داستان‌هایی که در حوزه ادبیات کودک تالیف می‌شود، وام گرفته از ترجمه در ادبیات کودک است، گفت: متاسفانه این وام گیری از ترجمه مانند آفتی در عرصه تالیف است، اما آنچه مسلم است، توجه به این مطلب است که تقلید یک امر ناپسند است، ولی اگر قرار باشد یک اثر تقلید شده را بخوانیم، خب مخاطب سراغ اصل داستان می‌رود و منتظر نمی‌نشیند یک اثر تقلیدی نوشته شود، اما در این بین تاثیرپذیری از ادبیات فاخر ترجمه، بحث دیگری است که به اعتقاد من اگر داشته‌های فرهنگی، ردپای نویسنده ایرانی با حفظ امضا، به اضافه عنصر خلاقیت در آن رعایت شود، امری نیکو است؛ چرا که باید با کودکان صادق بود و آنها را تحت تاثیر پیام سالم قرار داد، اما این صداقت بیان، امری باطنی در هر نویسنده است و خود من سعی می‌کنم به این امر مهم اهمیت دهم. در واقع تعهد در قلم نویسنده به زحمت و در طول یک پروسه زمانی ایجاد می‌شود.

محمد میرکیانی در ادامه با اشاره به کم و کیف همکاری ناشران در تولید کتاب ویژه ادبیات کودک گفت: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ناشران در عرصه ادبیات کودک این است که نگاه تخصصی به ادبیات کودک ندارند و متاسفانه نویسندگان این عرصه را به عنوان سرمایه‌های خود نمی‌دانند و آنها را مانند هر مقوله تجاری طرف معامله قرار می‌دهند و درست به همین دلیل است که نویسنده در عرصه ادبیات کودک موج‌آفرین نمی‌شود.

وی در ادامه افزود: من در طول سال‌ها فعالیت خود در این عرصه همراهی و صداقت در همه ناشران ندیدم؛ به این معنا که در بسیاری از موارد حق‌التالیف نویسنده به درستی پرداخت نمی‌شود. حتی بارها اتفاق افتاده که کتاب، فروش رفته و حتی به چاپ چندم هم سیده، اما هنوز حقوق نویسنده اثر پرداخت نشده است. از همین رو من از تجربه‌هایی که با ناشران داشتم به هیچ عنوان از نوع نگاه بازاری آنها راضی نیستم؛ در نتیجه معتقدم که نگاه بسیاری از ناشران به تولید کتاب کودک یک نگاه فرهنگی نیست.

نویسنده کتاب دو جلدی «قصه‌های شب چله» در پایان صحبت‌های خود با اشاره به وضعیت ترجمه در عرصه ادبیات کودک گفت: ترجمه خوب در این عرصه کمتر دیده می‌شود و جز مترجم‌های خوش سابقه ادبیات کودک، کمتر اثری را می‌توان یافت که قابل قبول باشند؛ چرا که اغلب مترجمان ما حرفه‌ای نیستند و اغلب از کسانی هستند که صرف تسلط به زبان‌های خارجی و بدون درک دنیای کودکانه، دست به ترجمه آثاری در این عرصه می‌زنند که اغلب آنها نیز ماندگار نمی‌مانند.