بیماری سیاه سرفه در کودکان، پیشگیری و درمان

تبیان: سرفه های خشن، سمج و پیوسته از مشخصات بیماری سیاه سرفه است و بدین علت است که به این اسم شهرت یافته است. استمرار سرفه ها گاهی سبب کبودشدگی لب ها و صورت شده و بیمار را عذاب می دهد. طول بیماری حدود ۶ تا ۸ هفته است. سیاه سرفه به شدت مسری است و در افرادی که استعداد این بیماری را دارند بسیار شایع است. انتقال بیماری از راه استنشاق قطرات ریزی است که طی سرفه های شدید بیمار در فضا پراکنده می شود و به افراد پیرامون بیمار منتقل می شود. دوره کمون (نهفته) بیماری حدود ۶ روز تا ۲ هفته است. این بیماری در کودکان کمتر از پنج سال، از شیوع بالایی برخوردار است و بیشتر از افراد سالمند به آن مبتلا می شوند. در کشورهایی مانند ایران که واکسن سیاه سرفه را به طور منظم به کودکان تزریق می کنند، شیوع عوارض و احتمال مرگ ومیر آن بسیار کم است. تظاهرات سیاه سرفه در شیرخواران کوچک تر از شش ماه ممکن است به صورت سرفه های شدید، اشکال در غذا خوردن، قطع تنفس یا کندی ضربان قلب بدون حملات سرفه باشد


علائم
این بیماری با علائم سرماخوردگی شروع می شود که شامل گرفتگی و آبریزش بینی، قرمزی و اشک ریزش چشم، تب خفیف و سرفه خشک می باشد. پس از ۱۲ هفته، سرفه های خشک تبدیل به سرفه خلط دار می شود. در طول سرفه های پشت سرهم که به بیمار دست می دهد، بیمار دچار قرمزی حتی کبودی چهره می شود. کودکان در انتهای سرفه های خود دچار تنفس تندتند به همراه ایجاد صدایی فریاد مانند می شوند. سرفه های شدید منجر به استفراغ در کودکان و سخت نوشیدن مایعات و خوردن غذا می شود. در موارد بسیار شدید، قرمزی های کوچک (پتشی) در سطح پوست به علت پارگی مویرگ های زیرپوستی رخ می دهد. سرفه ها برای هفته ها می توانند ادامه یابند. در بزرگسالان و نوجوانان علائم خفیف تر هستند، طوری که با بیماری برونشیت اشتباه گرفته می شود. به طور معمول، کودکان ۲ هفته علائم سرماخوردگی ، ۲ هفته علائم توأم با سرفه شدید و ۲ هفته هم دوره نقاهت را می گذرانند که ۲ هفته آخر گاهی تا ماه ها طول می کشد.

عوارض بیماری
سیاه سرفه می تواند منجر به ذات الریه (پنومونی)، کاهش آب بدن، کاهش وزن، اختلال خواب، عفونت گوش، سینوزیت، خونریزی شبکیه چشم، خونریزی مغزی، فتق کشاله ران به دلیل سرفه های مکرر، تشنج، التهاب مغز و خفگی گردد. علت مرگ شیرخواران زیر پنج ماه به دلیل پنومونی، خفگی و آنسفالیت است.

پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از بروز این بیماری، واکسیناسیون است. کلیه کودکان بایستی بر علیه بیماری سیاه سرفه واکسینه شوند. در ایران واکسن سیاه سرفه به همراه دو واکسن کزار و دیفتری با عنوان «واکسن ثلاث (سه گانه)» به تمامی کودکان تزریق می شود. در ایران این واکسن در ۵/۱، ۳، ۵/۴ و ۱۵ ماهگی و در ۶ سالگی به کودکان تزریق می شود. واکسن سیاه سرفه نبایستی پس از پایان ۵ سالگی تزریق شود. همچنین فاصله گرفتن از شخصی که مشکوک به سیاه سرفه است می تواند بسیار مفید باشد. به اشخاصی که یکی از اعضای خانواده آنها دچار سیاه سرفه می شود، آنتی بیوتیک به صورت پیشگیرانه داده می شود. تا رفع تب، شخص بایستی جدا باشد و کسانی که از بیمار نگهداری می کنند بایستی از ماسک استفاده کنند. واکسن سیاه سرفه به همراه دو واکسن کزار و دیفتری با عنوان «واکسن ثلاث (سه گانه)» به تمامی کودکان تزریق می شود.

تشخیص
تشخیص سیاه سرفه بر اساس شرح حال بیمار، کشت ترشحات بینی و خلط و آزمایش خون و رادیوگرافی از قفسه سینه می باشد.

درمان
درمان تنها با تجویز پزشک شامل آنتی بیوتیک مناسب، ضد سرفه در صورت لزوم ، خلط آور و تب بر می باشد. دوره معمول درمان چهارده روز می باشد. بیمار بایستی تحت مراقبت شدید و حمایتی باشد. نیمی از کودکان نیاز به بستری شدن در بیمارستان و مراقبت های بیمارستانی دارند.