قصه برای کودکان، یکی بود یکی نبود

شهرزاد: یکی بود یکی نبود، زیر گنبد کبود، غیر از خدا هیچ کس نبود ˈ این گزاره همان ایده آغاز هستی است، آغاز جهان، آنجا ‌که غیر از خداوندگار کسی وجود نداشت و این نخستین جمله ای است که کودک در کتاب ها آن را فرا می گیرد.

کتاب مثل انار می ماند، پر از دانه های یاقوت،برخی ها شیرین و خوش طعم و برخی ترش و کال و این گونه است که انارها تا چیده نشوند شیرینی و ترشی آن نیز مشخص نمی شود.

تاریخ با همه قهرمان ها و ضد قهرمان هایش در باغ های کاغذی صحفه های کتاب، جا خوش کرده تا عبرتی برای آیندگان باشد.

سالها پیش ˈ هانس کریستن اندرسون ˈ با خلق داستانی شگرف با شکستن مرزهای ذهنی مخاطبان، توانست در ادبیات جهان به جایگاهی ویژه در حوزه کتاب کودک برسد.

نشر کتاب کودک ، نوع و گونه ای شکننده در حوزه نوشتاری است ، که برای پرداختن به آن باید دقت زیادی به خرج داد، تا بتوان با دنیای شیرین کودکان ارتباطی صمیمی و دائمی برقرار کرد.

ذهن نوستالوژیک کودک سرشار از خاطرات خوش پینوکیو و جوجه اردک زشت است که در آن زشتی به زیبایی می رسد و این زیبایی های کتاب ها، زندگی را کودکان هدیه داده اند.

این روزها ذهن کودکان پر از کاراکترهای فیلم های انیمیشن است و این یعنی تصویر در ابتدای ذهن کودک از واژگان مانایی بیشتری دارد، مفوله ای که در خلق کتاب کودک حرف اول را می زند.

دلیل گرایش کودکان و نوجوانان به انیمیشن،خیال پردازی کودکانه آنان است،به گونه ای که نوع پردازش قصه و شخصیت های انیمیشنی فرای ذهن کودک خلق می شود و غلو کردن در انیمیشن برای کودک حس ˈ قهرمانی باوری ˈ را بوجود می آورد، کاری که در کتابهای کودک شاید در ایران به آن کمتر توجه شده است.

در جهان کنونی، همزمان با خلق و نشر داستان های مکتوب ، بازیهای رایانه ای آنها نیز وارد بازار می شود و این امر به مثابه سوق دادن کودکان و نوجوانان به دنیای تصویر است و کتاب همراه با تصویر برای کودک بیشترین جذابیت را دارد.

در حالی که ادبیات ایران سرشار از داستانهای غنی کودکانه است ، نپرداختن کارشناسانه به آن، موجب بیگانه شدن خانوادههای ایرانی با این ادبیات داخلی شده است.

کتاب هایی مانند ˈ موش و گربه ˈ عبید زاکانی ، ˈ چل دزد بغدادˈ و حتی ˈ سمعک عیارˈ از جمله داستانهای موفق کلاسیک ایران اند که می توانند در حوزه کتاب کودک نقش داشته باشند.

کارشناسان معتقدند،ادبیات کودک و نوجوان ایران هنوز با استانداردهای بین المللی و جهانی فاصله دارد و توقع از ادبیات کودک و نوجوان بسیار بالاست و این حوزه ادبی نیازمند پژوهشهای بیشتر و مباحث تئوریک می باشد.

دستیابی به فضاهای آکادمیک و دانشگاهی نیاز اصلی ادبیات کودک و نوجوان است و ترکیب آن با فضاهای خلاقانه و بهره مندی از تجربیات جهانی موجب رشد و اعتلای این حوزه خواهد شد.

مطالعات کم برخی از نویسندگان حوزه ادبیات کودک و نوجوان، یکی دیگر از موانع پیشروی این حوزه است و دغدغه های اقتصادی نویسندگان نیز آنان را از نگاه خلاقانه باز می دارد.

اگر کودکان به مطالعه کردن عادت کنند،ادراک آنها از دنیای پیرامون ارزشمندتر خواهد بود و با درک فلسفه زیستن می توانند در آبادانی و توسعه کشور نقش مهمی ایفا کنند.

نویسندگان حوزه کتاب کودک،همیشه گلایه مندند که کتابهای داستان نویسندگان ایرانی به زبان های دیگر ترجمه نشده و کتاب آنها به خوبی توزیع نمی شود و به درستی مورد نقد قرار نمی گیرد و در نتیجه ورود افراد خلاق به این حوزه کمتر اتفاق می افتد و این آسیبها برای رشد ادبیات کودک و نوجوانان باید رفع شود.

تصویرگری در ادبیات کودک و نوجوان از مفاهیم نوشتاری بیشتر رشد داشته و در سطح جهان نیز تصویرگری کتاب کودک،جایگاه خوبی در بین نویسندگان دارد و این به دلیل زبان مشترک جهانی در تصویرگری است.

تصویرگری در کتاب های بزرگسالان و برای بزرگسالان نیز باید انجام شود وآن را ترویج داد چرا که درگذشته این تصویرگری در کتابهای شاهنامه و دیوان شعرای پارسی گوی وجود داشته است.

کارشناسان بر این عقیده اند که عناصر دیگر از جمله فایلهای تصویری یا صوتی باید به همراه کتابها ارایه شود تا مخاطب با مفاهیم و محتوای کتاب زودتر ارتباط برقرار کند.

ادبیات ایران سرشار از افسانه هاست اما این افسانه ها کمتر مورد توجه قرار گرفته در حالی که کتابی مانند ˈهری پاترˈ با بهره گیری از قدرت رسانه ای تبدیل به یک پدیده جهانی برای کودکان شد و رسانه ها در خدمت این داستان کلاسیک قرار گرفت.