پرورش خلاقیت در کودکان، نکات بسیار مهم

فکر نو: گاهی شیوه رفتار نامناسب والدین ریشه خلاقیت را در کودکان می‌خشکاند و تا پایان عمر هچ طرح و ایده جدید در زندگی‌اش ارائه نمی‌کند. برای آنکه شما هم جزء این والدین نباشید این شیوه‌ها را به کار نبرید.

تأکید بیش ازحد والدین برهوش و حافظه کودک

بسیاری از والدین ناآگاهانه کودک خود را فقط با هدف تقویت مهارت‌های حافظه‌ای و انباشتن ذهن وی از اطلاعات عمومی تربیت و هدایت می‌کنند و برای حافظه و هوش کودک اهمیتی بیش از حد قائل می‌شوند. این گروه از والدین بدون در نظر گرفتن این اصل تربیتی مهم که تنها اطلاعات عمومی و داشتن حافظه قوی برای تکامل،رشد فکری و باروری استعدادهای کودک کافی نیست با اصل قراردادن هوش و حافظه کودک از پرورش سایر تواتمندی های ذهنی و روانی کودک خود که مهمترین آن‌ها تفکر خلاق است، غافل می‌مانند.

ایجاد رقابت میان کودکان
رقابت میان کودکان معمولا وقتی پدید می‌آید که:

الف ) نوعی ارزیابی و رتبه بندی توسط والدین وجود داشته باشد.
ب ) پاداش یا جایزه‌ای در میان باشد. به طور معمول اگر کودکان احساس کنند که کار آن‌ها توسط والدین مورد ارزش‌گذاری قرار خواهد گرفت یا به بهترین کارجایزه یا پاداش داده خواهد شد، بیشتر از آن‌که به انجام بهتر آن کار بیندیشند به کسب آن جایزه فکر می‌کنند. ضمن این‌که گاهی این رقابت‌ها به ستیزه جویی میان کودکان تبدیل و سبب می‌شود تا آن‌ها نتوانند از توانایی‌ها و استعدادهای واقعی خود استفاده کنند.

تأکید افراطی بر جنسیت کودک
تأکید زیاد بر جنسیت کودک و تمایز قائل شدن زیاد میان دختر و پسر یکی از موانع مهم رشد خلاقیت کودکان در برخی از خانواده‌هاست. در برخی از فرهنگ‌ها بسیاری از دختران و پسرانی که از تفکر خلاق برخوردارند به سبب ملزم شدن به رعایت پاره‌ای مقررات و هنجارهای از پیش تعیین شده و همچنین به دلیل قرار گرفتن در نقش‌های قالبی که فرهنگ و محیط بر آن‌ها تحمیل کرده، علایق و تمایلات خلاقانه‌ای خود را سرکوب می‌کنند و در نتیجه به تدریج دچار تعارض شده، خلاقیت آن‌ها از بین می‌رود.

قرار دادن قوانین خشک و دست و پا گیر در منزل
بسیاری از والدین برای کودکان خود قوانین و مقررات خشک و محدود کننده‌ای نظیر مقدار ساعت‌های درس خواندن در روز، رأس ساعت معین خوابیدن، استفاده از لوازم خاص و... قرار می‌دهند. پدید آوردن چنین شرایطی در منزل و اصرار و پافشاری بر رعایت آن از سوی کودکان سبب می‌شود کودک تدریجاً به قالبی و تکراری رفتار کردن عادت کند. باید توجه داشت که افکار و رفتارهای کلیشه‌ای و تکراری نقطه متضاد خلاقیت است.

عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت
عدم آگاهی و شناخت برخی والدین از فرایند رشد خلاقیت در کودکان و مطالعه نکردن آن‌ها در این زمینه سبب می‌شود هیچ‌گاه نتوانند برای پرورش و شکوفایی خلاقیت کودک خود برنامه ریزی و اقدام صحیحی کنند و به این ترتیب ناخواسته سبب می‌شوند استعدادهای خلاق کودک‌شان به هدر رود.

انتقاد مکرر از رفتارهای کودک
پیامبر اکرم (ص) در حدیثی درباره وظایف والدین نسبت به فرزندان می‌فرمایند:« یقبل مَیسوره و یتـَجاوز عـَن مـَعسوره و لا یرهـُقـُه؛ آنچه را کودک در توان داشته و انجام داده از او بپذیرد، کار طاقت فرسا و سنگین از او نخواهید و او را به گناه و طغیان وادار نکنید.»
ارزیابی پی درپی رفتارهای کودک، زیر ذره بین قرار دادن و انتقاد از کارهای او در خانواده موجب می‌شود تا آزادی، امنیت خاطر و اعتماد به نفس کودک را مختل سازد و ترس از اشتباه را در وی تقویت شود. این ترس چنانچه درکودک حالت مرضی پیدا کند، جرئت ابراز هرگونه اندیشه جدید یا انجام کارهایی را که در عین خلاق بودن احتمال وجود اشتباه نیز در آن‌ها وجود دارد، در کودک از بین می‌برد و به این ترتیب خلاقیت کودک که لازمه‌اش داشتن آزادی و امنیت خاطر در محیط خانواده و خطر پذیری و عدم ترس از اشتباه است با مانع رو به رو می‌شود.

بیهوده شمردن تخیلات کودک
تخیل کودک اساس خلاقیت اوست و چنانچه تخیلات و رؤیاهای کودک با بی توجهی، تمسخر یا بیهوده انگاشتن از جانب والدین رو به رو شود، در واقع سرچشمه خلاقیت او خشکانده شده است.
محکوم کردن خیال پردازی کودک و وادار کردن او به واقع بینی در خانواده شیوه‌ای کاملاً اشتباه است و برای بذر حساس خلاقیت کودک آفتی مهلک محسوب می‌شود.

عدم شناسایی علائق درونی کودک
بسیاری از کودکان خصوصاً درسنین پایین از علائق و کشش‌های خود نسبت به موضوعات و پدیده‌های پیرامون اطلاع روشنی ندارند یا این که نمی‌توانند آن را به زبان بیاورند. این موضوع از موارد بسیار حساس به شما ر می‌رود که باید از همان دوران کودکی مورد توجه والدین قرار گیرد. خانواده‌هایی که نسبت به این مسئله بی‌تفاوت‌اند و سعی نمی‌کنند انگیزه‌ها و موضوعات مورد علاقه کودک خود را شناسایی و کشف کنند، ناخواسته فرصت‌های زیادی را برای رشد خلاقیت کودک از وی سلب می‌کنند.

عدم وجود حس شوخ طبعی درمحیط منزل
شوخ طبعی از شاخص‌های مهم خلاقیت به شمار می رود و وجود حس شوخی و شوخ طبعی در فضای خانواده بسیار حائز اهمیت است زیرا مستقیماً به رشد خلاقیت کودک کمک می‌کند. اما در خانواده‌هایی که فضای زندگی آن‌ها خشک، رسمی و جدی است زمینه‌ای برای بروز حس شوخ طبعی کودک به وجود نمی‌آید و در نتیجه در چنین محیطی بسیاری از کشش‌های خلاقانه کودک پنهان می‌ماند.

تحمیل نقش بزرگسال به کودک
بسیاری از والدین علاقه‌مندند که کودک آن‌ها سریعاً رشد کند و کودکی خود را پشت سر بگذارد. آن‌ها گاهی برای تسریع این امر سعی می‌کنند با کودک خود همانند بزرگسالان رفتار کنند و به تبع آن از کودک خود توقع ایفای نقش‌هایی بزرگتر از محدوده سنی آنها را دارند. تحمیل نقش‌های کاذب بزرگسالی به کودکان روند رشد اجتماعی آنان را مختل می‌سازد و سبب پدید آمدن رفتارهای نابه هنجار و تصنعی در آن‌ها و همین امر باعث از بین رفتن بسیاری از استعدادهای خلاق دوران کودکی می‌شود.به تخیل کودکان خود پر و بال بدهید، آن وقت است که از پرواز بلند آن‌ها شگفت زده خواهید شد.