سکسکه جنین خطرناک است؟ ۶ علت و راه‌های متوقف کردن آن
سکسکه جنین یکی از پدیده‌های طبیعی و هیجان‌انگیز بارداری است که معمولاً از سه ماهه دوم آغاز می‌شود و نشان‌دهنده تمرین دیافراگم جنین برای تنفس و رشد سیستم عصبی و تنفسی او محسوب می‌گردد. سکسکه جنین نه تنها بی‌ضرر است، بلکه نشانه‌ای مثبت از سلامت و تکامل نوزاد به شمار می‌رود؛ با این حال، در مواردی مانند طولانی شدن بیش از ۱۵ دقیقه، تکرار بیش از ۴ بار در روز پس از هفته ۳۲ یا همراهی با علائم هشداردهنده مانند کاهش حرکات جنین، درد شدید یا خونریزی، نیازمند بررسی فوری پزشکی است تا مشکلات احتمالی رد شود. در این مقاله، هر آنچه که باید درباره سکسکه زیاد جنین بدانید را توضیح می‌دهیم.
فهرست مطالب
- سکسکه جنین چیست؟
- سکسکه جنین از چه زمانی آغاز می‌شود؟
- علائم سکسکه جنین کدام‌اند؟
- علت سکسکه جنین در شکم مادر چیست؟
- چه زمانی سکسکه جنین خطرناک است؟
- تفاوت سکسکه جنین و لگد زدن جنین چیست؟
- راه‌های متوقف کردن سکسکه جنین
- سکسکه جنین در چه هفته‌هایی رایج‌تر است؟
- تعداد سکسکه طبیعی جنین چقدر است؟
- آیا افزایش ضربان قلب جنین پس از سکسکه طبیعی است؟
- آیا تغذیه و فعالیت‌های مادر بر سکسکه جنین اثر دارد؟
- چه زمانی سکسکه جنین بیشتر احساس می‌شود؟
- آیا سکسکه در جنین‌های چندقلو متفاوت است؟
- چه زمانی برای سکسکه جنین باید به پزشک مراجعه شود؟
سکسکه جنین چیست؟
سکسکه جنین یک پدیده طبیعی است که نشان‌دهنده آغاز تمرین نفس کشیدن توسط دیافراگم کودک محسوب می‌شود. این انقباضات زمانی رخ می‌دهند که جنین تلاش می‌کند برای اولین بار نفس بکشد و مایع آمنیوتیک وارد ریه‌هایش می‌شود. این ورود مایع، سبب انقباض دیافراگم در حال رشد می‌گردد. این انقباضات منظم و ریتمیک همان چیزی هستند که به‌عنوان «سکسکه جنین» شناخته می‌شوند.
نقل قول از:
Pregnant people may start to feel the fetus move between weeks 16 and 20, but it can take longer in some cases. Doctors call the first fetal movement “quickening”.
ترجمه:
افراد باردار ممکن است بین هفته‌های ۱۶ تا ۲۰ بارداری شروع به احساس حرکات جنین کنند اما در برخی موارد این زمان ممکن است طولانی‌تر شود. پزشکان به نخستین حرکت جنین اصطلاحاً «اولین تکان» یا Quickening می‌گویند.
سکسکه جنین از چه زمانی آغاز می‌شود؟
ممکن است در سه ماهه دوم بارداری یا سوم بارداری، متوجه سکسکه‌های جنینی شوید. بسیاری از مادران این حرکات ناگهانی را از ماه ششم بارداری احساس می‌کنند اما همانند حرکات جنین، زمان شروع سکسکه‌ها در هر فرد متفاوت است. برخی نوزادان چندین بار در روز سکسکه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر اصلاً سکسکه ندارند. علت دقیق سکسکه هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.
به‌طور کلی، سکسکه‌های جنینی نشانه خوبی هستند. با این حال، پس از هفته ۳۲ بارداری، تجربه روزانه سکسکه کمتر رایج است.
اگر نوزاد شما پس از این زمان همچنان روزانه سکسکه می‌کند، به‌ویژه اگر هر نوبت بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد یا در یک روز سه بار یا بیشتر سکسکه داشته باشد، بهتر است با پزشک تماس بگیرید.
علائم سکسکه جنین کدام‌اند؟
نشانه اصلی سکسکه جنین، احساس لرزش‌های ملایم و منظم در قسمت پایین شکم است. مادران این حرکات ریتم‌دار را مانند ضربان قلب یا ضربه‌های یکنواخت حس می‌کنند. برخلاف سکسکه، حرکات جنین در سه ماهه دوم یا لگدهای او در سه ماهه سوم بارداری، ریتم ثابتی ندارند و از نظر سرعت و شدت متغیرند. همچنین بسته به موقعیت دست‌ها و پاهای نوزاد، در نقاط مختلفی از شکم احساس می‌شوند.
هر دوره سکسکه جنین معمولاً بین ۳ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است چندین بار در روز اتفاق بیفتد. بسیاری از زنان باردار در طول دوران بارداری این سکسکه‌ها را احساس می‌کنند اما برخی ممکن است متوجه آن نشوند که کاملاً طبیعی است. بنابراین اگر مادری سکسکه‌های نوزادش را حس نمی‌کند، جای نگرانی ندارد.
سکسکه‌های جنینی می‌توانند در هر ساعتی از شبانه‌روز رخ دهند. حتی ممکن است مادران در سونوگرافی، سکسکه نوزاد را مشاهده کنند.
در سه ماهه دوم، شدت حرکات جنین و سکسکه‌ها ممکن است مشابه باشد اما در سه ماهه سوم، تفاوت قابل توجهی وجود دارد؛ سکسکه‌ها ملایم هستند، در حالی که حرکات جنین می‌توانند بسیار قوی باشند و گاهی دست یا پای نوزاد به وضوح از روی شکم مادر دیده می‌شود.
علت سکسکه جنین در شکم مادر چیست؟
سکسکه جنین نشانه چیست؟ وقتی جنین در رحم سکسکه می‌کند، چندین نقطه عطف رشدی در حال رخ دادن است. در ادامه، درباره علل سکسکه جنینی توضیح می‌دهیم.
- حرکت غیرطبیعی دیافراگم: همانند بزرگسالان، نوزاد در رحم نیز ممکن است به دلیل حرکت غیرطبیعی دیافراگم دچار سکسکه شود. از آنجا که اندام‌های داخلی هنوز به‌طور کامل رشد نکرده‌اند، جنین نمی‌تواند فرآیند بلع را به‌درستی تنظیم کند. هنگام بلع، نوزاد ممکن است هوا را به داخل یا خارج بکشد و این عمل باعث خروج مایع آمنیوتیک شده و صدای سکسکه ایجاد می‌شود.
- سیستم عصبی جنین: سکسکه جنین نشان‌دهنده فعال شدن عصب کنترل‌کننده دیافراگم است. این سکسکه‌ها تایید می‌کنند که مغز و نخاع سالم هستند و وظایف خود را به‌درستی انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، سکسکه جنین به این معناست که نوزاد از نظر عصبی به اندازه کافی رشد کرده تا بتواند خارج از رحم زنده بماند.
- تحریک حسی: همان‌طور که جنین رشد می‌کند، واکنش‌های او اصلاح می‌شود و شروع به پاسخ دادن به محرک‌های حسی مختلف می‌کنند. حرکات ناگهانی، تغییر در موقعیت یا صداهای خارجی گاهی اوقات می‌تواند باعث ایجاد سکسکه در رحم شود. این سکسکه ممکن است در نتیجه واکنش‌های در حال رشد کودک و حساسیت آن‌ها به محرک‌های محیطی باشد و باعث انقباضات عضلانی لحظه‌ای شود.
در صورت مشاهده سکسکه‌های طولانی، کاهش حرکات جنین یا هر نشانه غیرعادی دیگر، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علل خطرناک و نادر سکسکه جنین
-
فشردگی بند ناف: در هفته سی و دوم بارداری، برخی مادران ممکن است متوجه سکسکه‌های مکرر و طولانی مدت نوزاد شوند. یکی از دلایل احتمالی این وضعیت، فشردگی بند ناف است که می‌تواند سلامت نوزاد را به خطر بیندازد. فشردگی بند ناف ممکن است باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین شود و در نتیجه، سکسکه‌های طولانی مدت ایجاد کند.
-
افتادگی بند ناف (Cord Prolapse): ورود بند ناف به کانال زایمان قبل از جنین که با علائمی همچون سکسکه‌های طولانی یا غیرمعمول و کاهش ضربان قلب جنین همراه است.
بیشتر بخوانید: صدای قلب جنین کی شنیده می‌شود؟
-
عفونت‌های مادر یا جنین: برخی عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا عفونت‌هایی که از طریق جفت منتقل می‌شوند و می‌توانند منجر به تحریک دیافراگم جنین و بروز سکسکه‌های مداوم شوند.
چه زمانی سکسکه جنین خطرناک است؟
-
بروز علائم هشداردهنده در مادر: سکسکه جنین در صورتی که با علائم دیگری مانند درد شدید شکم، خونریزی واژینال یا خروج ناگهانی مایع آمنیوتیک از رحم همراه باشد، می‌تواند نشان‌دهنده یک وضعیت اورژانسی در بارداری باشد. این علائم نیازمند مراجعه فوری به پزشک یا مرکز درمانی است تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل شود.
-
کاهش حرکات جنین: وقوع سکسکه‌های مداوم همراه با کاهش قابل توجه در حرکات معمول جنین مانند لگد زدن یا چرخش، ممکن است به مشکلات جدی مانند هیپوکسی (کمبود اکسیژن‌رسانی به جنین) یا کاهش حجم مایع آمنیوتیک اشاره کند. این وضعیت نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارد تا از بروز عوارض جلوگیری شود.
-
تغییر ناگهانی در الگوی سکسکه: هرگونه تغییر غیرعادی و ناگهانی در شدت، مدت زمان یا دفعات سکسکه جنین مانند افزایش شدید در طول یا تعداد دفعات آن، می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات محیط رحمی یا مشکلات عصبی در جنین باشد. نظارت دقیق و مشاوره با متخصص زنان ضروری است.
-
سکسکه‌های مکرر و طولانی مدت: سکسکه‌هایی که به‌طور غیرعادی مکرر (بیش از ۴ بار در روز) یا طولانی مدت (ادامه‌دار برای چندین دقیقه بدون وقفه) رخ می‌دهند، به‌ویژه در هفته‌های پایانی بارداری، ممکن است ناشی از فشردگی یا گره خوردن بند ناف جنین باشد. این مسئله می‌تواند جریان خون و اکسیژن‌رسانی به جنین را کاهش دهد و نیازمند بررسی فوری پزشکی است.
تفاوت سکسکه جنین و لگد زدن جنین چیست؟
از کجا بفهمیم جنین لگد می‌زند یا سکسکه؟ برای تشخیص اینکه حرکات جنین سکسکه هستند یا لگد، بهتر است کمی جابه‌جا شوید. گاهی نوزاد در پاسخ به موقعیت ناراحت‌کننده یا تحریک حسی ناشی از خوردن غذاهای گرم، سرد یا شیرین، حرکت می‌کند. اگر این حرکات در نقاط مختلف شکم (بالا، پایین، طرفین) حس شوند یا با تغییر وضعیت بدن متوقف شوند، احتمالاً لگد هستند اما اگر در حالتی کاملاً ساکن هستید و لرزش یا ضربان ریتم‌دار را فقط در یک نقطه از شکم احساس می‌کنید، احتمالاً سکسکه‌های نوزاد هستند. با گذشت زمان، این نوع حرکت برایتان آشنا خواهد شد.
راه‌های متوقف کردن سکسکه جنین
اگرچه سکسکه جنین در رحم مادر کاملاً طبیعی است، گاهی می‌تواند آزار دهنده باشد. حتی ممکن است حواس شما را پرت کند یا جلوی خواب راحت شما را در شب بگیرد. اقدامات زیر می‌تواند به رفع این ناراحتی‌ها کمک کند:
- هر زمان که حرکات موزون سکسکه را احساس کردید، پیاده‌روی کنید. این کار موقعیت کودک را تغییر می‌دهد، دیافراگم را شل می‌کند و حتی می‌تواند باعث خوابیدن کودک شود.
- آب بیشتری بنوشید زیرا زمانی که سطح مایعات بدن شما کم است، احتمال ایجاد سکسکه بیشتر می‌شود.
- یک میان وعده سبک یا وعده غذایی حاوی پروتئین مصرف کنید. این به بدن شما کمک می‌کند تا آرام شود و جنین شما را نیز تشویق به خواب می‌کند.
- برای از بین رفتن سکسکه نفس خود را حبس نکنید زیرا ممکن است برای جنین شما خطرناک باشد.
- خوابیدن به پهلوی چپ، به خواب راحت در مراحل بعدی بارداری کمک می‌کند و گردش خون جفت و نوزاد را نیز بهبود می‌بخشد که می‌تواند در کاهش سکسکه موثر باشد.
به یاد داشته باشید که این‌ها فقط چند نکته هستند و نمی‌توان آن‌ها را به عنوان راه‌های مطمئنی برای توقف سکسکه جنین به حساب آورد. سکسکه جنین خودبه‌خود فروکش می‌کند و بخشی طبیعی از رشد جنین است.
سکسکه جنین در چه هفته‌هایی رایج‌تر است؟
حدود هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ بارداری، مادران معمولاً نخستین تکان‌های جنین را حس می‌کنند. همچنین در سه ماهه دوم یا سوم بارداری، سکسه جنین رایج‌تر است.
تعداد سکسکه طبیعی جنین چقدر است؟
هیچ قاعده ثابتی برای تعداد سکسکه جنین وجود ندارد زیرا تجربه بارداری در هر زن کاملاً متفاوت است. در برخی موارد، جنین به‌صورت تصادفی و نامنظم چندین بار در روز سکسکه می‌کند، در حالی که در موارد دیگر ممکن است اصلاً سکسکه‌ای احساس نشود.
سکسکه جنین یک رفلکس طبیعی و نشانه‌ای از پیشرفت تکاملی سیستم بدنی نوزاد محسوب می‌شود. این پدیده معمولاً از ابتدای ماه سوم بارداری، همزمان با سایر حرکات مانند لگد زدن جنین، آغاز می‌گردد و با نزدیک شدن به هفته‌های پایانی بارداری، به تدریج تعداد و شدت آن کاهش می‌یابد.
نکته مهم: اگر در سه یا چهار هفته آخر بارداری متوجه افزایش ناگهانی در شدت یا تعداد سکسکه جنین شدید، فوراً با پزشک متخصص زنان یا ماما مشورت کنید تا احتمال پیچ‌خوردگی یا فشردگی بند ناف بررسی و رد شود.
آیا افزایش ضربان قلب جنین پس از سکسکه طبیعی است؟
سکسکه جنین معمولاً با افزایش فعالیت عضلانی همراه است و به همین دلیل، پیش از هفته ۲۸ بارداری، می‌تواند باعث بالا رفتن موقت ضربان قلب جنین شود. این افزایش ضربان قلب بر اثر سکسکه، نقش موثری در رشد عصبی نوزاد ایفا می‌کند زیرا جریان خون بیشتری در بدن جنین ایجاد شده و عضلات قلب او تقویت می‌گردند.
با رسیدن به هفته‌های ۳۲ تا ۳۶ بارداری، سکسکه جنین دیگر تاثیری بر ضربان قلب او ندارد. بنابراین، اگر در این دوره متوجه تغییرات غیرعادی در ضربان قلب یا ادامه‌دار شدن سکسکه به همراه علائم نگران‌کننده شدید، فوراً با متخصص زنان مشورت کنید.
آیا تغذیه و فعالیت‌های مادر بر سکسکه جنین اثر دارد؟
سکسکه جنین پدیده‌ای طبیعی است که تحت تاثیر عوامل مختلفی شکل می‌گیرد. تغذیه و نوع فعالیت‌های مادر از جمله عوامل مهمی هستند که می‌توانند بر بروز یا شدت سکسکه جنین اثر بگذارند. این ارتباط به دلیل تاثیر مستقیم تغذیه و حرکات مادر بر عملکرد سیستم گوارشی، عصبی و همچنین شرایط محیطی رحم شکل می‌گیرد. نقش تغذیه مادر در تحریک سکسکه جنین به شرح زیر است:
- غذاهای شیرین: مصرف خوراکی‌های شیرین یا آبمیوه می‌تواند باعث افزایش فعالیت جنین شود. ورود سریع قند به جریان خون مادر، ترکیب مایع آمنیوتیک را تغییر داده و ممکن است سکسکه جنین را تحریک کند.
- غذاهای تند: خوردن غذاهای تند موجب افزایش حرکات جنین و گاهی بروز سکسکه می‌شود. این واکنش احتمالاً به تغییرات موقتی در طعم یا ترکیب مایع آمنیوتیک مربوط است.
- کافئین: نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه ممکن است سطح فعالیت جنین را بالا ببرند. با این حال، مصرف کافئین باید با احتیاط انجام شود زیرا مصرف بیش‌ازحد آن می‌تواند عوارض جانبی برای مادر و جنین داشته باشد.
- کم آبی بدن: کمبود آب در بدن مادر ممکن است محیط رحم را تحریک کرده و منجر به واکنش‌هایی مانند سکسکه شود. بنابراین، نوشیدن مایعات کافی در طول روز اهمیت زیادی دارد.
تاثیر فعالیت‌های مادر بر سکسکه جنین به شرح زیر است:
- تغییر وضعیت بدن: تغییر حالت بدن مادر، به‌ویژه هنگام استراحت یا دراز کشیدن، می‌تواند الگوی حرکات جنین را تغییر دهد و در برخی موارد، سکسکه را تحریک یا کاهش دهد.
- فعالیت‌های روزمره: فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی ممکن است به آرام شدن جنین کمک کنند، در حالی که فعالیت‌های شدیدتر می‌توانند موجب تحریک بیشتر جنین شوند.
- تمرینات تنفسی: انجام تمرینات آرام‌بخش و تنفسی نه‌تنها به کاهش استرس مادر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به تنظیم حرکات جنین نیز کمک کند.
چه زمانی سکسکه جنین بیشتر احساس می‌شود؟
- پس از صرف غذا: سکسکه جنین معمولاً پس از خوردن غذاهای سنگین یا خاص بیشتر رخ می‌دهد زیرا بدن مادر درگیر فرآیند هضم و مصرف انرژی است.
- شب‌ها: بسیاری از مادران در شب و هنگام خواب بیشتر متوجه سکسکه جنین می‌شوند، چون در این زمان بدن در حالت آرامش قرار دارد و حرکات جنین واضح‌تر حس می‌شود.
آیا سکسکه در جنین‌های چندقلو متفاوت است؟
در بارداری‌های چندقلویی، سکسکه جنین ممکن است با تفاوت‌هایی نسبت به بارداری‌های تک‌قلویی همراه باشد. این تفاوت‌ها معمولاً به دلیل فضای محدودتر رحم و موقعیت‌های متفاوت جنین‌ها در رحم ایجاد می‌شود که می‌تواند بر شدت یا الگوی سکسکه تاثیر بگذارد.
چه زمانی برای سکسکه جنین باید به پزشک مراجعه شود؟
در حالی که سکسکه جنین به طور کلی بی‌ضرر در نظر گرفته می‌شود، مواردی وجود دارد که ممکن است مراجعه به پزشک را ضروری کند مانند:
- سکسکه بیش از حد یا طولانی مدت: اگر دفعات یا مدت سکسکه جنین بیش از حد شود یا برای مدت طولانی ادامه یابد، توصیه می‌شود برای رد هر گونه مسائل زمینه‌ای به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
- کاهش حرکات جنین: اگر سکسکه جنین با کاهش محسوس در حرکات کلی نوزاد یا تغییر قابل توجهی در الگوی منظم او همراه باشد، مهم است که برای ارزیابی بیشتر و رفع هر گونه نگرانی، به پزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
افراد باردار باید حرکات جنین خود را تحت نظر داشته باشند. متخصصان توصیه می‌کنند به لگدها و ضربه‌های جنین توجه شود زیرا حرکات منظم و مکرر نشان‌دهنده رشد طبیعی جنین در رحم است. در بیشتر موارد، سکسکه جنین جای نگرانی ندارد. با این حال، اگر دلیلی برای نگرانی در مورد سکسکه جنین وجود داشته باشد، بهتر است با یک متخصص سلامت مشورت شود. آن‌ها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که مشکلی وجود ندارد یا در صورت نیاز درمان مناسب را پیشنهاد دهند.
